Lưu Bang nổi tiếng trong lịch sử là một người xuất thân hèn kém, ít học, ham mê tử sắc, tuổi trẻ ăn chơi đàn đúm. Thế nhưng cuối cùng ông lại có được cả thiên hạ nhờ thật thuật dùng người vô cùng cao siêu của mình.
Năm 195 TCN, trên trường kỷ rồng ở Trường Lạc cung, Lưu Bang đang hấp hối.
Lữ Hậu nhẹ giọng hỏi về việc sắp xếp nhân sự trong triều sau khi ông qua đời: “Sau khi Tiêu Tướng Quốc qua đời, ai sẽ là người tiếp quản?”
Lưu Bang nói, Tào Tham.
Lữ Hậu hỏi sau Tào Tham sẽ là ai.
Lưu Bang suy nghĩ một lúc rồi nói: “Vương Lăng có thể tiếp quản sau Tào Tham, nhưng Vương Lăng không đủ trí và mưu, có thể để Trần Bình phò tá. Trần Bình tuy có mưu trí, nhưng không thể quyết được đại sự. Chu Bột tuy không giỏi ăn nói, nhưng là người trung hậu, sau này, người có thể an định giang sơn Lưu thị ắt là Chu Bột, để Chu Bột làm Thái úy.”
Một lời, Lưu Bang đã sắp xếp đâu ra đó chuyện trong triều sau khi mình ra đi.
Xuất thân nông dân nhưng lại mở ra triều đại nhà Hán trường tồn suốt 400 năm, trong suốt cuộc đời mình, sở dĩ Lưu Bang có thể lên ngôi Hoàng đế, đó là bởi ông: biết mình, biết người, biết thiên hạ.
Bí quyết cao thâm giúp Lưu Bang có cả thiên hạ
Biết mình
Năm 202 trước Công nguyên, sau khi Lưu Bang xưng đế, ông đã chiêu đãi các quan đại thần của mình tại cung điện phía Nam ở thành Lạc Dương.
Trong bữa tiệc, mọi người vui vẻ cùng nhau uống rượu.
Lưu Bang hỏi các quan đại thần: Tại sao ta có thể đoạt được thiên hạ? Tại sao Hạng Vũ lại mất thiên hạ?
Các quan đại thần mỗi người một ý.
Sau cùng, chính Lưu Bang đã nói: Ta không bằng Trương Lương về mưu lược, an bang định quốc không bằng Tiêu Hà, việc quân sự cũng không bằng Hàn Tín. Nhưng ta biết ai giỏi trong lĩnh vực gì và để họ phát huy hết thế mạnh của mình, đây là lý do tại sao ta có thể thắng được thiên hạ.
Sự hiểu biết sâu sắc về chính mình bản thân luôn xuyến suốt cuộc đời của Lưu Bang.
Kẻ thù duy nhất trong cuộc đời là chính bạn.
Những người có tầm nhìn lớn luôn đấu tranh để chống lại những điểm yếu của chính họ.
Trong “Sử ký”, Tư Mã Thiên nhận xét về Lưu Bang là người “hảo tửu cập sắc”, nghĩa là thích rượu và gái.
Nhưng một người như vậy lại thể hiện một diện mạo hoàn toàn khác khi tấn công Hàm Dương.
Năm 206 trước Công nguyên, Lưu Bang dẫn quân vào Hàm Dương.
Cảnh tượng xa hoa trước mắt khiến Lưu Bang mê mẩn, cung Hàm Dương năm bậc một lầu, mười bậc một gian, trong cung có cả núi vàng bạc châu báu, hậu cung mỹ nữ vô kể.
Lưu Bang vốn là người khá buông thả, trước sự cám dỗ đó, ông dường như không làm chủ được bản thân.
Nhưng theo lời đề nghị của Phàn Khoái và Trương Lương, Lưu Bang buộc lòng phải dẹp yên nội tâm của mình.
Vàng ngọc trong đại sảnh đều không được lấy, ba ngàn mỹ nữ cũng không được động đến, đồng thời phải lập ba chương điều luật với thiên hạ.
Sau này, khi đoàn quân trở lại, người dân khắp kinh thành đều tràn ra nghênh đón.
Không biết mình thì làm sao thấy được thiên hạ.
Sự ngu ngốc lớn nhất của bản chất con người là không đo đếm được sức nặng của chính mình. Những người thực sự có một tầm nhìn lớn thường có khả năng kiểm soát những thiếu sót của chính họ.
Lưu Bang sinh ra trong gia đình nhà nông, trước giờ thờ ơ với giới Nho sinh, nhưng ông lại biết tự soi xét và sửa mình.
Khi học giả Nho học Lệ Thực Cơ đến thăm, Lưu Bang dạng chân ra và rửa chân với thái độ hằn học ra mặt, nhưng khi thấy tài năng phi thường của Lệ Thực Cơ, ông lập tức dừng việc rửa chân, sửa sang lại quần áo và mời Lệ Thực Cơ tới ngồi ở một vị trí tôn nghiêm.
Khi Nho sinh Lục Giả phò tá, lúc đầu ông rất không bằng lòng với việc Lục Giả ngâm thơ đọc sách, nhưng về sau, ông thường khiêm tốn bàn bạc với Lục Giả về sách lược điều hành đất nước.
Trong cuốn “Triết nhân ngôn hành lục”, có người hỏi triết gia Thales, điều gì là khó nhất?
Ông trả lời với vỏn vẹn 2 từ: biết mình.
Khi một người muốn tìm kiếm điều gì đó bên ngoài, trước tiên anh ta phải nhìn nhận bên trong mình đã.
Trời rộng sống dài, mọi hành trình đều bắt đầu từ những bước chân đầu tiên.
Nếu ngay cả vòng tròn nội tâm bên trong mình cũng không thể đo lường được, vậy thì làm sao có được một tầm nhìn lớn hơn ở bên ngoài.
Biết dùng người
Trần Thọ, tác giả của cuốn “Tam Quốc chí” từng bàn về nguyên nhân Lưu Bang có thể đoạt được thiên hạ, và một trong những nguyên nhân chính đó là bởi Lưu Bang biết thu nạp anh hùng trong thiên hạ.
Xã hội giống như một mạng lưới rộng lớn, mỗi người đều là một núi thắt trên mạng lưới này.
Làm thế nào để xử lý mối liên kết với những người khác là một vấn đề lớn.
Còn Lưu Bang lại rất giỏi trong chuyện này.
Sau khi Hàn Tín công phá nước Tề, ông đã viết thư mong được phong làm “Giả vương nước Tề”, tức là tạm thời thay thế vua nước Tề.
Sau khi đọc bức thư, Lưu Bang vô cùng tức giận, cho rằng Hàn Tín muốn nhân cơ hội để uy hiếp mình, và định mắng mỏ Hàn Tín trước mặt nhiều người.
Nhưng ông đã nhịn được, thậm chí còn nói rằng Hàn Tín có thể làm vua Tề thật, không phải là làm vua Tề giả, ổn định được Hàn Tín.
Bởi vì Lưu Bang biết rằng thiên hạ náo nhiệt, suy cho cùng, con người ta đến với nhau, tất cả cũng đều vì lợi ích.
Hàn Tín sẽ không sẵn sàng chiến đấu trên chiến trường nếu không được thăng quan tiến chức.
Tăng Quốc Phiên từng nói “Lợi ích có thể được chia sẻ nhưng không độc lập, lợi ích độc lập sẽ dẫn đến thất bại”.
Người có tầm nhìn hạn hẹp sẽ chỉ quan tâm đến lợi ích của bản thân, trong khi người mưu việc lớn có thể hiểu được nhu cầu của người khác.
Vào đầu giai đoạn cuộc nổi dậy của Lưu Bang, Ung Xỉ, người cùng huyện với Lưu Bang đã đi theo ông.
Tuy nhiên, Ung Xỉ trước giờ luôn coi thường Lưu Bang, tranh thủ lúc Lưu Bang đang dẫn quân đi đánh trận bên ngoài, Ung Xỉ đã cống Phong áp để đầu quân cho Ngụy.
Lưu Bang vô cùng căm ghét ông ta.
Khi thiên hạ đã bình định, vào lúc luận công ban thưởng, Lưu Bang đã không giết Ung Xỉ để trút hận, mà ngược lại còn phong Ung Xỉ lên hàng hầu, nhằm xoa dịu các tướng sĩ và để chứng tỏ rằng ông không phải là kiểu “được chim bẻ ná, được cá quẳng nôm”, xong được mục đích rồi thì sẽ thẳng tay loại bỏ ai đó.
Sự độ lượng này đã khiến Ung Xỉ cảm động, đồng thời cũng khiến tất cả các quan đại thần và tướng lĩnh nguyện thề sống chết với Lưu Bang.
Không biết người, khó mà dùng được người; không biết dùng người, khó mà nên được nghiệp lớn; một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
Nói tóm lại, tâm của một người rộng lượng tới đâu, “dung” được bao nhiêu người, tầm nhìn rộng tới đó, thành công lớn tới đó.
Biết thiên hạ
Thiên hạ là một bàn cờ, và Lưu Bang và Hạng Vũ là những người trực tiếp tham gia vào bàn cờ, vào trò chơi may rủi này.
Mưu của Hạng Vũ là sự được mất, là từng thành trì từng miếng đất; còn cái quyết đoán của Lưu Bang lại là núi sống vạn dặm.
Sau khi Hạng Vũ dẫn quân đánh chiếm Hàm Dương, các mưu sĩ đã thuyết phục ông xưng vương Quan Trung để hoạch định đại sự đoạt cả thiên hạ.
Nhưng Hạng Vũ lại có ý định về quê nên đáp lại: “Phú quý mà không về quê, chẳng khác nào mặc áo gấm mà đi đêm”.
Chăm chăm hưởng thụ danh lợi trước mắt, Hạng Vũ đã bỏ lỡ cơ hội nắm bắt Quan Trung, kiểm soát các chư hầu.
Trong cuộc vây hãm Cai Hạ, tuy chỉ còn lại 28 kỵ binh, gần như toàn bộ quân số đã bị quét sạch, nhưng ở Giang Đông vẫn còn hàng trăm vạn binh lính, vẫn còn cơ hội.
Vậy nhưng Hạng Vu Lại không thể vượt qua trở ngại này, luôn canh cánh về thất bại lần này, sau cùng chôn vùi sự nghiệp vĩ đại.
Những người có tầm nhìn hạn hẹp chỉ tập trung vào thành bại nhất thời.
Mặt khác, Lưu Bang không bao giờ quan tâm đến những thăng trầm nhất thời, suy nghĩ và tầm nhìn của Lưu Bang chỉ đặt ở tình hình chung.
Sau đại tiệc Hồng Môn, Lưu Bang được phong là Hán Vương, tuy bất lực và đau khổ nhưng ông rất biết cách xét đoán tình hình.
Trên đường đến lãnh thổ Tứ Xuyên, ông đã ra lệnh cho thuộc hạ của mình đốt hủy con đường bằng ván qua núi hiểm trở, cho Hạng Vũ thấy rằng ông không có ý định bành trướng về phía đông.
Trên thực tế, Lưu Bang âm thầm chuẩn bị công tác chiến đấu, nghỉ ngơi dưỡng sức, âm thầm đánh lạc hướng đối phương, để đối phương không đề phòng, mở đầu cho con đường lập nên vương triều nhà Hán.
Trong trận chiến Bành Thành, 540.000 quân đồng minh của Lưu Bang đã bị đánh bại bởi 30.000 binh lính của Hạng Vũ, quân lính tháo chạy tán loạn.
Lưu Bang chơi lớn, lấy mảnh đất phía đông Hàm Cốc quan làm phần thưởng, mục đích là để tìm kiếm một người có thể hợp tác với mình để chinh phục thiên hạ.
Hàn Tín, Bành Việt và Anh Bố tới giúp sức, ba người dẫn hàng trăm vạn quân đến đọ sức với Hạng Vũ, sau cùng, Lưu Bang đã thắng được cả thiên hạ nhờ đánh cược một nửa thiên hạ của mình.
Charles de Gaulle nói rằng, mắt nhìn được tới đâu thì thành công tới được chỗ đó, chỉ những người vĩ đại mới có thể đạt được những điều vĩ đại.
Nếu những gì một người có thể nhìn thấy chỉ là mảnh đất trước mặt anh ta, vậy thì cho dù năng lực có mạnh mẽ đến đâu, thành tựu của anh ta cũng sẽ chỉ có hạn.
Những người có tầm nhìn xa thường mưu toàn cục, không tham lam lợi ích nhất thời.
Sự khác biệt giữa Lưu Bang và Hạng Vũ nằm ở sự khác biệt về tầm nhìn.
Lưu Bang có thể phân tích bản thân, thấu hiểu người khác và hoạch định những việc lâu dài, đó là điều mà Hạng Vũ không có được.
Và chính ba điều này khiến Lưu Bang khởi nghiệp là nhân vật nhỏ những sau cùng vẫn có được cả thiên hạ.
Theo Trí thức trẻ
