Các dạng chỉnh nha
Chỉnh nha có thể được sử dụng để đạt được những mục đích sau:
- Đóng khoảng trống giữa các răng
- Xoay trục răng
- Làm đều răng
- Cải thiện chức năng ăn nhai và giọng nói
- Cải thiện sức khỏe răng miệng
- Phòng ngừa tình trạng mòn răng và chấn thương răng sau này
- Điều trị sai khớp cắn
Chỉnh nha có tác dụng làm thẳng răng, chỉnh sửa các vấn đề về khớp cắn, từ đó giúp cải thiện chức năng ăn nhai, sức khỏe răng miệng đồng thời thẩm mỹ của khuôn mặt.
Các khí cụ
Khí cụ chỉnh nha có nhiều loại, bao gồm khí cụ cố định và tháo lắp.
Khí cụ chỉnh nha cố định 
Nguồn ảnh: Freepik
Nguồn ảnh: Freepik
Đây là loại khí cụ được sử dụng phổ biến nhất trong chỉnh nha, vì chúng giúp di chuyển răng với độ chính xác cao.
Bạn có thể ăn uống bình thường khi gắn khí cụ cố định, nhưng cần tránh một số loại thực phẩm, chẳng hạn như đồ uống có ga, kẹo cứng, kẹo cao su và các loại thức ăn dính khác.
Những người tham gia các môn thể thao vận động mạnh cần phải nói với nha sĩ để họ cho bạn khay bảo vệ răng.
Ví dụ về các khí cụ chỉnh nha cố định bao gồm:
Mắc cài
Bao gồm mắc cài, dây thun và dây cung. Dây thun có tác dụng giữ chặt dây cung vào mắc cài được gắn trên mặt ngoài của răng.
Lực từ dây cung sẽ tác động lên mắc cài và truyền một lực nhẹ liên tục lên răng, từ đó giúp răng di chuyển.
Thời gian điều trị có thể kéo dài từ vài tháng tới vài năm. Bạn sẽ phải đến phòng khám một tháng một lần để nha sĩ siết chặt dây cung, đồng thời kiểm tra theo dõi quá trình điều trị.
Có hai loại là mắc cài kim loại và mắc cài trong suốt giúp bạn lựa chọn được loại phù hợp nhất với mình.
Khí cụ giữ khoảng cố định
Nếu trẻ em bị mất răng sữa sớm, khí cụ giữa khoảng sẽ giúp giữ cho hai răng hai bên không bị nghiêng về phía khoảng trống ổ răng cho đến khi răng vĩnh viễn mọc lên. Khí cụ sẽ được cố định vào một răng, và một khung kim loại sẽ tựa vào răng còn lại.
Khí cụ giữ khoảng tháo lắp
Một dạng thay đổi của khí cụ chỉnh nha cố định.
Khí cụ cố định đặc biệt
Khí cụ này có tác dụng hạn chế thói quen đẩy lưỡi và mút ngón tay. Nó có thể gây khó chịu, đặc biệt trong lúc ăn, và vì vậy chỉ được sử dụng trong trường hợp cần thiết.
Khí cụ chỉnh nha tháo lắp
Nguồn ảnh: FreepikChúng được sử dụng để điều trị các vấn đề nhỏ, chẳng hạn như hạn chế tật mút ngón tay hoặc điều chỉnh răng hơi khấp khểnh.
Chỉ nên tháo khí cụ ra ăn uống, vệ sinh răng miệng và trong một số hoạt động nhất định, chẳng hạn như chơi nhạc cụ thổi hoặc đi xe đạp.
Ví dụ về các khí cụ tháo lắp bao gồm:
Khay chỉnh nha trong suốt: Phương pháp chỉnh nha này rất phổ biến đối với người lớn. Vì nó trong suốt nên người đối diện sẽ khó phát hiện bạn đang niềng răng. Bạn sẽ phải đeo nó cả ngày và chỉ tháo ra khi ăn hoặc vệ sinh răng miệng. Mỗi khay chỉnh nha sẽ được sử dụng trong 2-3 tuần, sau đó bạn phải thay khay mới.
Cung mặt chỉnh nha: Một khí cụ đeo ngoài có tác dụng hạn chế sự phát triển của hàm trên, giữ răng sau ở đúng vị trí đồng thời kéo răng trước ra sau.
Khí cụ cản lực môi và má: Có tác dụng giảm áp lực của môi hoặc má lên răng.
Khí cụ nong hàm: Khí cụ này có tác dụng nới rộng cung hàm, mục đích để lấy khoảng trống di chuyển răng. Nó bao gồm một tấm nhựa với các vít được đặt trên vòm miệng. Các vít này tạo áp lực lên các khớp trong xương làm di chuyển ra xa, từ đó mở rộng kích thước của cung hàm.
Hàm duy trì: Được sử dụng sau khi tháo mắc cài để ngăn răng di chuyển lại vị trí cũ. Điều chỉnh một chút, nó cũng có tác dụng ngăn trẻ em mút ngón tay cái.
Có hai loại hàm duy trì tháo lắp:
- Hàm duy trì Hawley: cấu tạo bao gồm dây kim loại bao quanh mặt trước các răng được gắn vào tấm nhựa cứng bao quanh vòm miệng và ôm mặt trong răng.
- Khay trong suốt, giống như khay niềng răng trong suốt Invisalign.
Loại hàm hàm duy trì cố định được gắn vào mặt sau của răng, thường được dùng cho răng cửa dưới vì chúng có khả năng di chuyển lại vị trí cũ.
Trong một số trường hợp, các nha sĩ khuyên bạn nên sử dụng hai loại, một loại cố định trên các răng cửa dưới và loại khay trong suốt đối với những răng còn lại.
Khí cụ hướng dẫn khớp cắn
Chúng được đặt ở hàm trên hoặc hàm dưới, có tác dụng hướng dẫn hàm dưới đóng lại đúng vị trí. Thường được sử dụng trong rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ), một tình trạng sai khớp cắn có thể gây đau và rối loạn chức năng ở các cơ liên quan đến chuyển động của hàm.
Dù sử dụng khí cụ hay phương pháp điều trị nào, điều quan trọng là bạn phải tuân theo hướng dẫn của nha sĩ một cách cẩn thận.
Ai nên chỉnh nha?
Việc hàm và răng phát triển không đúng cách có thể dẫn đến tình trạng sai lệch khớp cắn và răng khấp khểnh.
Sai khớp cắn không phải là một bệnh và không ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân. Nó là sai lệch về vị trí răng, tuy nhiên có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt và hàm răng, có thể dẫn đến thiếu tự tin trong giao tiếp.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này bao gồm chấn thương răng hoặc xương mặt, tật mút ngón tay và nhiều nguyên nhân khác nữa.
Sự sai lệch khớp cắn nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai, nói chuyện và vệ sinh răng miệng.
Điều trị chỉnh nha có thể cải thiện những điều sau:
- Hô răng cửa: Điều trị có thể giúp cải thiện thẩm mỹ và phòng ngừa chấn thương răng khi chơi thể thao hoặc ngã.
- Chen chúc răng: Cung hàm có thể không có đủ chỗ cho tất cả các răng. Nha sĩ có thể phải nhổ một hoặc nhiều răng để có khoảng trống làm thẳng những răng khác.
- Răng mọc ngầm: Điều này có thể xảy ra khi răng vĩnh viễn không nhô ra khỏi nướu hoặc xương, hoặc chỉ nhô ra một phần.
- Khớp cắn sâu: Khi cắn hai hàm lại thì răng cửa trên cắn trùm hết thân răng cửa dưới.
- Khớp cắn đảo ngược: khi hai hàm cắn chặt, răng trên nằm trong răng dưới.
- Khớp cắn hở: Răng cửa trên và dưới không chạm nhau khi hai hàm cắn chặt.
- Khớp cắn ngược: Răng cửa trên nằm sau răng cửa dưới theo chiều trước sau.
- Cắn chéo: Tình trạng có ít nhất một răng hàm trên không lồng múi với răng dưới, thường là lệch má hoặc lệch lưỡi.
- Răng thưa: Có khoảng trống giữa các răng, do thiếu răng hoặc răng không nằm sát nhau. Ngược với chen chúc răng.
Bác sĩ chỉnh nha cũng sẽ giúp bạn bỏ các thói quen có hại như nghiến răng hoặc mút ngón tay, vì chúng có tác động không tốt lên răng hoặc khớp cắn.
Bắt đầu điều trị
Nguồn ảnh: FreepikNiềng răng thường bắt đầu khi trẻ khoảng 12-13 tuổi, khi mà các xương đã phát triển và răng vĩnh viễn đã mọc đầy đủ và hoàn thiện.
Nếu không có tình trạng bắt buộc thì chỉnh nha có thể điều trị muộn hơn. Năm 2014, gần 1,5 triệu người trưởng thành được điều trị chỉnh nha ở Mỹ, theo Hiệp hội Bác sĩ Chỉnh nha Hoa Kỳ (AAO).
Trẻ bị sứt môi và hở hàm ếch có thể phải điều trị chỉnh nha trước khi răng vĩnh viễn mọc hoàn toàn.
Sức khỏe răng miệng tốt là điều cần thiết trước khi bắt đầu quá trình chỉnh nha. Khi được gắn mắc cài, các vụn thức ăn sẽ dễ bị mắc vào răng hơn. Bạn sẽ phải vệ sinh răng miệng cẩn thận để hạn chế sâu răng hoặc viêm lợi.
Bạn cũng nên hạn đồ uống có ga, thức ăn có đường và các loại thực phẩm ngọt khác có thể dẫn đến sâu răng.
Chẩn đoán
Bác sĩ chỉnh nha sẽ đánh giá giai đoạn của bộ răng và dự đoán sự phát triển nếu không được điều trị.
Những việc cần để đánh giá bao gồm:
- Hỏi kỹ tiền sử sức khỏe tổng quát cũng như sức khỏe răng miệng
- Chụp X-quang trong miệng và ngoài mặt
- Làm mẫu hàm bằng thạch cao
Tiếp theo, bác sĩ chỉnh nha sẽ quyết định kế hoạch điều trị.
Bác sĩ chỉnh nha khác với nha sĩ như thế nào?
Nha sĩ có thể giới thiệu bạn với một bác sĩ chỉnh nha hoặc họ có thể tự thực hiện công việc này. Theo AAO, chỉ 6% nha sĩ được đào tạo và đủ tiêu chuẩn để thực hiện các thủ thuật như bác sĩ chỉnh nha.
Nha sĩ là người chuyên về sức khỏe răng miệng tổng quát, trong khi bác sĩ chỉnh nha chuyên về chỉnh nha và khớp cắn.
Xem thêm:
- Niềng răng hoạt động như thế nào?
- Niềng răng ở người lớn và những điều cần biết
- Ưu điểm và nhược điểm của chỉnh nha mặt lưỡi
- Niềng răng cho người lớn tuổi: Chi phí và những rủi ro có thể gặp
- Mắc cài tự buộc là gì? Ưu điểm, hiệu quả và chi phí
