Giải phẫu cắt tử cung
Tổng quan
Cắt tử cung là gì?
Cắt tử cung là phẫu thuật mổ cắt bỏ tử cung, và có thể cắt cả cổ tử cung. Tùy thuộc vào lý do phẫu thuật, việc cắt bỏ tử cung có thể bao gồm cắt bỏ các cơ quan và mô xung quanh, chẳng hạn như buồng trứng và vòi trứng (còn gọi là vòi tử cung).
Tử cung là nơi thai nhi phát triển trong thời kỳ mang thai. Lớp nội mạc lót trong buồng tử cung sẽ bong ra cùng với máu gây ra hiện tượng hành kinh mỗi tháng. Sau khi cắt bỏ tử cung, bạn sẽ mất khả năng mang thai và bạn sẽ không còn kinh nguyệt.
Các loại phẫu thuật cắt tử cung
Bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về loại phẫu thuật cắt bỏ tử cung nào là cần thiết tùy thuộc vào tình trạng của bạn, và sẽ quyết định xem vòi trứng và/hoặc buồng trứng của bạn có cần phải cắt bỏ hay không.
Các loại phẫu thuật cắt tử cung. Nguồn ảnh: babygest.com
- Cắt tử cung hoàn toàn: cắt bỏ cả tử cung và cổ tử cung, nhưng để lại buồng trứng.
- Cắt tử cung bán phần: chỉ cắt bỏ phần thân tử cung, vẫn để lại cổ tử cung.
- Cắt tử cung hoàn toàn và cắt phần phụ hai bên: cắt bỏ tử cung, cổ tử cung, vòi trứng và buồng trứng hai bên. Nếu bạn chưa mãn kinh, việc cắt bỏ buồng trứng sẽ dẫn tới các triệu chứng mãn kinh.
- Cắt tử cung triệt để và cắt phần phụ hai bên: cắt bỏ tử cung, cổ tử cung, cắt vòi trứng và buồng trứng hai bên, cắt phần trên của âm đạo, một số mô xung quanh tử cung và vét hạch bạch huyết. Đây là loại cắt bỏ tử cung được thực hiện với ung thư tử cung.
Tại sao phải cắt tử cung?
Các bác sĩ thực hiện cắt bỏ tử cung để điều trị:
- Ra máu âm đạo bất thường hoặc ra máu nhiều mà các phương pháp điều trị khác không kiểm soát được.
- Đau dữ dội khi hành kinh mà các phương pháp điều trị khác không kiểm soát được
- U cơ trơn tử cung hoặc u xơ tử cung (các khối u này không phải ung thư).
Cắt tử cung bán phần do u cơ trơn tử cung. Nguồn ảnh: webpathology.com
- Đau vùng chậu ngày càng tăng liên quan đến tử cung nhưng không kiểm soát được bằng các phương pháp điều trị khác.
- Sa tử cung (tử cung bị "tụt" xuống âm đạo do các cơ nâng đỡ bị suy yếu) có thể dẫn đến đi tiểu không tự chủ hoặc khó đi đại tiện.
- Ung thư cổ tử cung, ung thư tử cung hoặc những bất thường có thể dẫn đến ung thư (cắt tử cung để dự phòng ung thư).
- Các bệnh lý của niêm mạc tử cung như tăng sản niêm mạc, polyp tử cung tái phát hoặc lạc nội mạc trong cơ tử cung.
Mức độ phổ biến của thủ thuật cắt tử cung?
Đây là loại phẫu thuật phổ biến thứ hai được thực hiện ở phụ nữ (sau phẫu thuật mổ lấy thai). Trên thế giới khoảng 20-40% phụ nữ từng thực hiện phẫu thuật cắt tử cung. Có khoảng 300.000 phụ nữ bị cắt tử cung ở Hoa Kỳ mỗi năm
Chi tiết phẫu thuật
Chuẩn bị cho phẫu thuật cắt bỏ tử cung?
Bác sĩ sẽ giải thích chi tiết về quy trình phẫu thuật, bao gồm các biến chứng và tác dụng phụ có thể xảy ra. Hãy trao đổi với bác sĩ bất kỳ thắc mắc nào của bạn. Bạn có thể được yêu cầu xét nghiệm máu và nước tiểu.
Điều gì xảy ra khi cắt bỏ tử cung?
Bác sĩ sẽ xác định loại cắt bỏ tử cung và phương pháp phẫu thuật tốt nhất cho bạn. Bạn sẽ thay áo choàng bệnh viện và được lắp monitor theo dõi nhịp tim, đặt đường truyền tĩnh mạch để truyền dịch và thuốc.
Các bác sĩ sẽ chọn phương pháp gây mê cho bạn:
- Gây mê toàn thân: bạn sẽ không tỉnh trong quá trình phẫu thuật.
- Gây tê vùng (còn gọi là gây tê ngoài màng cứng hoặc gây tê tủy sống): thuốc được đưa vào ngoài màng cứng vùng lưng dưới của bạn để "chặn" các cơn đau. Bạn vẫn tỉnh táo trong quá trình phẫu thuật.
Các phương pháp phẫu thuật mà bác sĩ có thể sử dụng để thực hiện việc cắt bỏ tử cung:
Cắt tử cung qua đường âm đạo:
- Tử cung sẽ được cắt bỏ thông qua một vết rạch phía trên âm đạo. Không có vết rạch bên ngoài.
- Các mũi khâu bên trong âm đạo sử dụng chỉ tự tiêu.
- Thường được sử dụng với các trường hợp sa tử cung và các tình trạng bệnh lý lành tính (không phải ung thư) khác.
- Ít biến chứng nhất và quá trình hồi phục nhanh nhất (khoảng bốn tuần) và được coi là phương pháp phẫu thuật ưu tiên.
- Bệnh nhân thường được về nhà ngay trong ngày phẫu thuật.
Cắt tử cung qua nội soi:
Cắt tử cung qua nội soi. Nguồn ảnh: rampolyclinic.com
- Một ống nội soi (một ống nhỏ có gắn camera ở đầu) được đưa vào vùng bụng dưới thông qua một vết rạch nhỏ ở bụng.
- Các dụng cụ phẫu thuật được đưa vào thông qua một số vết rạch nhỏ khác.
- Tử cung được cắt thành các mảnh nhỏ và đưa ra ngoài qua các vết rạch ở bụng hoặc qua âm đạo.
- Một số người được về nhà ngay trong ngày hoặc sau một đêm ở bệnh viện.
- Thời gian phục hồi hoàn toàn ngắn hơn và ít đau hơn so với cắt tử cung qua đường bụng.
Cắt tử cung nội soi có sự hỗ trợ của robot:
- Bác sĩ phẫu thuật tiến hành thủ thuật với sự hỗ trợ của robot.
- Một ống nội soi được đưa vào ổ bụng để quan sát được vùng khung chậu.
- Các dụng cụ phẫu thuật nhỏ được đưa vào qua ba đến năm vết rạch trên bụng. Các cánh tay robot và dụng cụ được điều khiển bởi bác sĩ phẫu thuật.
- Quá trình hồi phục tương tự như phẫu thuật cắt tử cung nội soi.
Cắt tử cung qua đường bụng:
- Tử cung được cắt bỏ qua một vết rạch dài từ 15-20cm ở bụng.
- Vết mổ dài từ rốn đến xương mu (đường giữa dưới rốn) hoặc đường ngang bụng trên xương mu (đường Pfannenstiel). Bác sĩ sẽ dùng chỉ khâu hoặc ghim phẫu thuật để đóng vết mổ.
- Thường được sử dụng trong các trường hợp ung thư, tử cung lớn hoặc khi bệnh lan sang các cơ quan khác vùng chậu.
- Thời gian nằm viện dài hơn (hai hoặc ba ngày) và thời gian hồi phục lâu hơn.
Phẫu thuật cắt tử cung kéo dài bao lâu?
Thời gian phẫu thuật kéo dài từ một đến ba giờ. Thời gian có thể thay đổi tùy thuộc vào kích thước của tử cung, nhu cầu xóa sẹo từ các cuộc phẫu thuật trước, và các cơ quan khác được cắt bỏ cùng với tử cung (như vòi trứng hoặc buồng trứng).
Các tác dụng phụ thường gặp nhất của việc cắt bỏ tử cung là gì?
Tác dụng phụ phổ biến nhất của việc cắt bỏ tử cung là tiết dịch âm đạo (có thể xảy ra đến sáu tuần sau khi phẫu thuật) và sưng đau tại vị trí vết mổ.
Nếu buồng trứng bị cắt bỏ cùng với tử cung, bạn sẽ xuất hiện các triệu chứng mãn kinh như:
- Bốc hỏa.
- Khô âm đạo.
- Mất ham muốn tình dục.
- Khó ngủ (mất ngủ).
Bác sĩ trao đổi về các lựa chọn điều trị để tránh các tác dụng phụ của thời kỳ mãn kinh nêu trên.
Điều gì xảy ra sau khi cắt bỏ tử cung?
Khoảng thời gian nằm viện sau khi cắt bỏ tử cung thay đổi tùy thuộc vào loại phẫu thuật bạn đã thực hiện. Bác sĩ sẽ theo dõi và đảm bảo không có dấu hiệu biến chứng như huyết khối hoặc chảy máu. Bạn nên đi lại càng sớm càng tốt sau khi phẫu thuật để ngăn hình thành huyết khối ở chân.
Nếu phẫu thuật cắt tử cung qua đường bụng, bạn có thể nằm viện vài ngày. Cắt tử cung qua đường âm đạo và nội soi ít xâm lấn hơn và thường không cần nằm viện qua đêm.
Bác sĩ sẽ hướng dẫn các lưu ý trong quá trình hồi phục, bao gồm các hạn chế đối với hoạt động hàng ngày của bạn. Hãy thảo luận về bất kỳ mối quan tâm nào của bạn về quá trình phục hồi hoặc về thủ thuật.
Lợi ích và nguy cơ
Những lợi ích của việc cắt bỏ tử cung là gì?
Cắt bỏ tử cung có thể giúp bạn thoải mái hơn, đặc biệt nếu bạn bị đau vùng chậu liên tục hoặc ra máu nhiều và bất thường. Nếu bạn có nguy cơ cao bị ung thư tử cung thì việc cắt bỏ tử cung có thể làm giảm nguy cơ này và có kéo dài sự sống.
Những nguy cơ của việc cắt bỏ tử cung là gì?
Cắt bỏ tử cung là một cuộc phẫu thuật lớn với thời gian hồi phục lâu dài. Nó đi kèm với các rủi ro và tác dụng phụ, các tác dụng vĩnh viễn. Tùy thuộc vào loại phẫu thuật, bạn có thể sẽ trải qua các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh. Bạn cũng sẽ không thể mang thai sau khi phẫu thuật.
Các biến chứng của phẫu thuật cắt tử cung là gì?
Như với bất kỳ phẫu thuật nào, có một số biến chứng có khả năng xảy ra. Các biến chứng bao gồm:
- Huyết khối.
- Nhiễm trùng nặng.
- Chảy máu.
- Tắc ruột.
- Bục vết mổ bên trong.
- Tổn thương đường tiết niệu.
- Các biến chứng liên quan đến gây mê.
Quá trình hồi phục
Sẹo mổ cắt tử cung đường bụng. Nguồn ảnh: thewomenswellnesscoach.co.ukCắt tử cung bao lâu thì hồi phục?
Hầu hết bệnh nhân hồi phục sau khoảng bốn đến sáu tuần cắt tử cung. Quá trình hồi phục phụ thuộc vào loại cắt tử cung bạn đã thực hiện và cách thức phẫu thuật. Hồi phục sau phẫu thuật cắt tử cung qua đường âm đạo và nội soi mất ít thời gian hơn so với phẫu thuật qua đường bụng.
Bạn nên tăng dần hoạt động từ từ và chú ý đến cảm giác của mình. Nếu bị đau, bạn nên dừng lại. Hãy trao đổi với bác sĩ về các hướng dẫn cụ thể trong quá trình tập luyện phục hồi tại nhà, bao gồm cả những loại thuốc cần dùng.
Tôi nên biết gì về quá trình phục hồi tại nhà?
Quá trình phục hồi đối với phẫu thuật cắt tử cung qua đường âm đạo và qua nội soi mất khoảng 2-4 tuần. Đối với phẫu thuật qua đường bụng sẽ mất khoảng sáu tuần để hồi phục. Hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi ra viện để đảm bảo rằng bạn biết cách chăm sóc bản thân tốt nhất.
Các hướng dẫn phổ biến sau phẫu thuật cắt bỏ tử cung bao gồm:
- Bạn có thể bị ra máu âm đạo nhẹ trong 1-6 tuần. Chỉ cần sử dụng băng vệ sinh mỏng để thấm hút dịch.
- Không mang vác vật nặng (trên 5kg) trong ít nhất 4-6 tuần.
- Không đặt bất cứ thứ gì vào âm đạo trong vòng 4-6 tuần, hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
- Không quan hệ tình dục trong sáu tuần sau khi phẫu thuật.
- Bạn có thể tắm. Rửa vết mổ bằng xà phòng và nước (vết khâu không cần phải tháo ra vì chúng sẽ tự tiêu trong khoảng sáu tuần). Không cần thiết phải quấn băng trên vết mổ. Nếu sử dụng băng dính phẫu thuật, chúng sẽ tự bong trong vòng một tuần. Nếu sử dụng ghim bấm, bác sĩ sẽ phải tháo bỏ chúng.
- Bạn có thể lái xe khoảng hai tuần sau khi phẫu thuật cắt tử cung đường bụng hoặc khi bạn không còn dùng chất kích thích để giảm đau. Nếu bạn phẫu thuật cắt tử cung qua đường âm đạo hoặc nội soi, bạn có thể bắt đầu lái xe sau một vài ngày.
- Tiếp tục thói quen tập thể dục của bạn sau 4-6 tuần, tùy thuộc vào cảm giác đau của bạn.
- Bạn thường có thể trở lại làm việc sau 3-6 tuần, tùy thuộc vào công việc của bạn.
Tôi sẽ cảm thấy thế nào sau khi cắt bỏ tử cung?
- Về mặt thể chất
Sau khi cắt bỏ tử cung, kinh nguyệt của bạn sẽ ngừng lại. Đôi khi, bạn có thể cảm thấy đầy hơi và có các triệu chứng tương tự như khi bạn đang hành kinh. Ra máu âm đạo nhẹ hoặc chảy dịch màu nâu sẫm trong khoảng 4-6 tuần sau phẫu thuật là điều bình thường.
Bạn có thể cảm thấy khó chịu tại vị trí vết mổ trong khoảng 4 tuần và các vết đỏ, bầm tím hoặc sưng tấy sẽ biến mất sau 4-6 tuần. Cảm giác nóng rát hoặc ngứa xung quanh vết mổ là bình thường. Bạn cũng có thể có cảm thấy tê bì quanh vết mổ và lan xuống chân, điều này là bình thường và nếu có thường kéo dài trong khoảng hai tháng. Việc hình thành sẹo cả bên trong lẫn bên ngoài là điều bình thường. Phẫu thuật nội soi sẽ gây ra những vết sẹo nhỏ hơn, khó thấy hơn so với cắt tử cung qua đường bụng.
Nếu buồng trứng vẫn còn, bạn sẽ không gặp phải các tác động liên quan đến hormon. Nếu phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng cùng với tử cung khi bạn chưa mạn kinh thì bạn sẽ xuất hiện các triệu chứng mãn kinh, như bốc hỏa. Bác sĩ có thể kê đơn liệu pháp thay thế hormon để làm giảm các triệu chứng mãn kinh.
Những bệnh nhân cắt tử cung bán phần có thể tiếp tục có kinh trong một năm sau phẫu thuật. Điều này xảy ra do một lượng nhỏ nội mạc tử cung có thể vẫn còn trong cổ tử cung, gây ra hiện tượng kinh nguyệt nhẹ.
- Về mặt tâm lý
Phản ứng cảm xúc đối với việc cắt bỏ tử cung khác nhau và có thể phụ thuộc vào mức độ bạn chuẩn bị cho cuộc phẫu thuật, lý do phẫu thuật và liệu vấn đề đã được điều trị hay chưa.
Một số phụ nữ có thể cảm thấy mất mát, nhưng những phản ứng cảm xúc này thường là tạm thời. Những phụ nữ khác có thể thấy rằng cắt bỏ tử cung giúp cải thiện sức khỏe và làm họ sống hạnh phúc hơn và thậm chí có thể là một ca phẫu thuật cứu sống họ. Hãy trao đổi với bác sĩ về những lo lắng, cảm giác của bạn.
Liệu dạ dày của tôi có đi xuống sau khi cắt bỏ tử cung không?
Cảm giác đầy hơi hoặc chướng bụng sau khi cắt bỏ tử cung là điều bình thường. Có thể mất vài tuần để tình trạng sưng tấy và chướng bụng giảm bớt. Nói chuyện với bác sĩ về các cách để giảm bớt sự khó chịu của bạn. Thực hiện một số bài tập, chườm ấm hoặc thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp ích cho bạn.
Tôi sẽ bước vào thời kỳ mãn kinh sau khi cắt bỏ tử cung?
Điều này phụ thuộc vào việc có phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hay không. Nếu buồng trứng của bạn vẫn còn, bạn sẽ không bước vào thời kỳ mãn kinh ngay lập tức. Nếu cả hai buồng trứng của bạn bị cắt bỏ, bạn có thể bước vào thời kỳ mãn kinh ngay lập tức.
Tôi có cần làm xét nghiệm PAP nếu tôi đã cắt bỏ tử cung không?
Nói chung không cần xét nghiệm, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung thấp. Bạn nên tiếp tục làm xét nghiệm PAP nếu bạn cắt tử cung vì ung thư.
Khi nào cần gọi cho bác sĩ
Khi nào tôi nên đến gặp bác sĩ nếu tôi đã cắt bỏ tử cung?
Hãy gọi cho bác sĩ nếu bạn xuất hiện các triệu chứng sau:
- Ra máu âm đạo màu đỏ tươi.
- Sốt trên 38°C.
- Buồn nôn hoặc nôn nhiều.
- Đi tiểu khó, cảm giác nóng rát khi đi tiểu hoặc đi tiểu nhiều lần.
- Số lượng cơn đau ngày càng tăng.
- Tấy đỏ, sưng hoặc chảy dịch từ vết mổ tăng lên.
Các thông tin khác
Cắt tử cung có ảnh hưởng gì đến đời sống tình dục của tôi không?
Cắt bỏ tử cung thường không ảnh hưởng đến chức năng tình dục của bạn. Nếu buồng trứng bị cắt bỏ cùng với tử cung, các triệu chứng mãn kinh sẽ bắt đầu xuất hiện. Các triệu chứng như giảm ham muốn tình dục và khô âm đạo có thể xảy ra. Sử dụng chất bôi trơn gốc nước có thể giúp làm khô âm đạo.
Một người phụ nữ vẫn có thể đạt khoái cảm sau khi cắt bỏ tử cung?
Đúng vậy, một người phụ nữ vẫn có thể đạt cực khoái sau khi cắt bỏ tử cung. Điều này là do các cơ quan bên ngoài của âm đạo và các dây thần kinh vùng chậu chi phối đường sinh dục dưới vẫn còn nguyên vẹn sau khi cắt bỏ tử cung đơn thuần.
Tình dục có thay đổi đối với bạn tình của tôi sau khi cắt bỏ tử cung không?
Không, các nghiên cứu chỉ ra rằng khoái cảm tình dục không thay đổi sau khi cắt bỏ tử cung. Nếu buồng trứng bị cắt bỏ và bạn bị khô âm đạo, sử dụng chất bôi trơn có thể giúp ích. Trong một số ít trường hợp khi phẫu thuật cắt bỏ tử cung vì ung thư hoặc sa tử cung, hình dạng của âm đạo bị thay đổi, có thể dẫn đến đau khi quan hệ.
Khoảng trống sau khi cắt bỏ tử cung được lấp đầy như thế nào?
Sau khi cắt bỏ tử cung, các cơ quan khác của bạn sẽ di chuyển để lấp đầy khoảng trống. Chủ yếu ruột non và đại tràng lấp chỗ trống.
Những lựa chọn điều trị thay thế cho phẫu thuật cắt tử cung là gì?
Bác sĩ sẽ trao đổi với bạn để xây dựng kế hoạch điều trị tốt nhất đối với các triệu chứng hoặc tình trạng của bạn. Khi việc cắt bỏ tử cung không cần thiết về mặt y khoa, một số lựa chọn điều trị thay thế để thử có thể là:
- Theo dõi và chờ xem tình trạng bệnh có cải thiện không.
- Dùng thuốc như thuốc tránh thai để kiểm soát đau khi hành kinh hoặc ra máu bất thường.
- Đốt niêm mạc tử cung với các trường hợp ra máu nhiều.
- Điều trị thu nhỏ hoặc phẫu thuật cắt bỏ u xơ tử cung.
- Thực hiện các bài tập đối với sa tử cung giúp cải thiện các cơ nâng sàn chậu.
- Sử dụng vòng Pessary để "nâng đỡ" tử cung nếu bạn bị sa tử cung.
- Tiến hành phẫu thuật để điều trị lạc nội mạc tử cung hoặc ra máu âm đạo không cắt bỏ toàn bộ tử cung.
Lưu ý cho bạn
Cắt bỏ tử cung có thể giúp giảm bớt nhiều tình trạng của tử cung như ra máu bất thường hoặc đau khi hành kinh. Hãy nhớ rằng, nói chuyện cởi mở và trung thực với bác sĩ về các triệu chứng của bạn để họ có thể xây dựng phương án điều trị tốt nhất cho bạn. Nếu bạn phẫu thuật cắt bỏ tử cung, hãy đảm bảo rằng bạn hiểu quy trình phẫu thuật và cách thức hồi phục an toàn sau phẫu thuật.
Xem Thêm:
