Hai nghiên cứu mới giúp làm rõ vai trò của một số loại vitamin đóng vai trò trong giảm nguy cơ khởi phát suy giảm nhận thức, bao gồm cả nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Một nghiên cứu cho thấy lượng vitamin D trong máu thấp có thể làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức, trong khi một nghiên cứu khác cho thấy một chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa vitamin E có thể giúp giảm nguy cơ sa sút trí tuệ, bao gồm cả bệnh Alzheimer.
Nhưng các chuyên gia, bao gồm cả các nhà nghiên cứu, cảnh báo rằng vẫn còn quá sớm để đưa ra bất kỳ khuyến nghị chung nào về thực phẩm và chế phẩm bổ sung mà chúng ta nên tiêu thụ để giảm nguy cơ suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ liên quan đến tuổi tác.
Trong nghiên cứu về vitamin D trên 858 người lớn từ 65 tuổi trở lên, những người có lượng vitamin D trong máu thấp nhất (dưới 25 nanomoles mỗi lít máu) có nhiều hơn 60% xuất hiện dấu hiệu suy giảm nhận thức trong sáu năm nghiên cứu, và hơn 31% giảm khả năng lên kế hoạch, tổ chức và sắp xếp thứ tự ưu tiên (gọi là chức năng điều hành) so với những người đồng nghiệp có đủ lượng vitamin D.
Vitamin D thường được gọi là vitamin ánh nắng mặt trời vì cơ thể chúng ta sản xuất ra nó khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều nghiên cứu tìm ra mối liên quan giữa sự thiếu hụt của vitamin D với một loạt các vấn đề sức khỏe bao gồm bệnh tim, một số bệnh ung thư, loãng xương, tiểu đường, tâm thần phân liệt và một số rối loạn tự miễn dịch.
Bất kỳ nơi nào từ 40% đến 100% người già ở Hoa Kỳ và Châu Âu đều có thể bị thiếu vitamin D, theo thông tin được trích dẫn trong nghiên cứu mới.
Vitamin D có thể ngăn ngừa sa sút trí tuệ không?
Nhà nghiên cứu David J. Llewellyn, Đại học Exeter, Anh, cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi chứng minh rằng lượng vitamin D thấp có liên quan đến tăng nguy cơ mắc các vấn đề nhận thức mới. Điều này dẫn đến bổ sung vitamin D có thể có tiềm năng ngăn ngừa sa sút trí tuệ và các thử nghiệm lâm sàng hiện đang rất cần thiết".
Ông nói: “Chúng tôi vẫn chưa biết lượng vitamin D hấp thụ tối ưu để bảo vệ não vì chúng tôi cần kết quả của các thử nghiệm lâm sàng giúp xác nhận điều này".
Bác sĩ Andrew Grey Đại học Auckland ở New Zealand, đồng tác giả một bài xã luận đi kèm với nghiên cứu mới kêu gọi các thử nghiệm được thiết kế nghiêm ngặt. Ông viết trong một email: "Nghiên cứu mới này sẽ đóng vai trò là bàn đạp để tiến hành một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng với giả dược để tìm hiểu xem liệu bổ sung vitamin D có ngăn ngừa sa sút trí tuệ hay không".
Ông phát biểu: “Tương tự như vậy, các nghiên cứu quan sát khác đã báo cáo mối liên hệ giữa lượng vitamin D thấp và nhiều bệnh lý khác [và] các thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên về bổ sung vitamin D nhằm xác định xem liệu những mối liên quan này có phải là nhân quả hay không”.
Ông cho rằng: "Hiện tại, chỉ nên đo lượng vitamin D nếu có chỉ định lâm sàng - [chẳng hạn như ở] người già yếu, người da ngăm đen - và những người tránh nắng vì lý do tôn giáo, văn hóa hoặc nguyên nhân y khoa dẫn đến nguy cơ thiếu hụt vitamin D trầm trọng trên lâm sàng".
Ông còn nói: “Hiện tại, không có bằng chứng chặt chẽ về lợi ích sức khỏe của việc bổ sung vitamin D ở những người sống trong cộng đồng, ngoài việc tránh để lượng vitamin quá thấp. Điểm mấu chốt là việc bổ sung vitamin D thường xuyên không phải là hợp lý”.
Tiến sĩ , Bác sỹ Michael Holick đã không thận trọng trong khi giải thích những phát hiện mới hoặc trong các khuyến nghị về vitamin D. Là giáo sư y học, sinh lý học và lý sinh tại Trường Y Đại học Boston và là giám đốc Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Vitamin D, Da và Xương ở đó, Holick đã cảnh báo người Mỹ về sự nguy hiểm của việc thiếu hụt vitamin D trong suốt thời gian làm việc của mình.
Ông nói: “Tôi hoàn toàn không ngạc nhiên khi thiếu vitamin D có liên quan đến suy giảm nhận thức”. Lời khuyên của ông rất đơn giản: "Bổ sung nhiều vitamin D. Tất cả người lớn nên tiêu thụ 2.000 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D mỗi ngày".
Hiện tại, lượng vitamin D tham chiếu trong chế độ ăn uống (dietary reference intake- DRI) là 200 IU mỗi ngày cho người lớn từ 14 đến 50 tuổi, 400 IU mỗi ngày cho người lớn từ 50 đến 71 tuổi và 600 IU mỗi ngày cho những người trên 71 tuổi. Viện Y học Hoa Kỳ đang cân nhắc các khuyến nghị mới về lượng vitamin D cần thiết trong một ngày.
Nhưng theo Holick, bồi thẩm đoàn đã vào cuộc và thời điểm để bổ sung là trước khi bạn xuất hiện các dấu hiệu của sa sút trí tuệ hoặc các bệnh khác. Ông nói: “Vai trò của vitamin D là ngăn ngừa và giảm nguy cơ mắc bệnh hơn là điều trị chúng".
Vitamin E và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Một nghiên cứu thứ hai trên tạp chí Archives of Neurology số tháng 7 cho thấy ăn thực phẩm giàu vitamin E có thể giúp giảm nguy cơ xuất hiện sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer.
Vitamin E có thể được tìm thấy trong ngũ cốc nguyên hạt, mầm lúa mì, rau lá xanh, cá mòi, lòng đỏ trứng, các loại quả hạch và hạt, nhưng hầu hết những người tham gia nghiên cứu mới đều tiêu thụ vitamin E từ bơ thực vật, dầu hướng dương, bơ, mỡ nấu ăn, dầu đậu nành, và mayonnaise. Các chất chống oxy hóa như vitamin E bảo vệ cơ thể khỏi bị hư hại do các phân tử có hại gọi là gốc tự do gây ra.
Vitamin E có trong nhiều loại thực phẩm. Nguồn: https://www.indoindians.com
Trong nghiên cứu trên 5.395 người từ 55 tuổi trở lên, những người bổ sung nhiều vitamin E nhất trong chế độ ăn uống - trung bình 18,5 miligam mỗi ngày - ít có nguy cơ mắc sa sút trí tuệ hơn 25% so với những người ăn ít vitamin E nhất trong chế độ ăn uống của họ, khoảng 9 miligam mỗi ngày.
Elizabeth R. Devore ScD, thuộc Trung tâm Y tế Erasmus ở Rotterdam, Hà Lan, và các đồng nghiệp đã theo dõi những người tham gia nghiên cứu trong 9,6 năm. Trong thời gian này, 465 người xuất hiện sa sút trí tuệ, trong đó có 365 trường hợp mắc bệnh Alzheimer. Họ cũng xem xét lượng vitamin C, beta-carotene và flavonoid mà những người tham gia tiêu thụ, nhưng chỉ vitamin E trong chế độ ăn uống dường như có liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ.
Cần thêm nhiều nghiên cứu
Mary Sano, Tiến sĩ, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bệnh Alzheimer và là giáo sư tâm thần học tại Trường Y Mount Sinai ở Thành phố New York, Mỹ, nói rằng cần phải nghiên cứu thêm trước khi đưa ra bất kỳ khuyến nghị nào về vitamin D hoặc vitamin E và nguy cơ sa sút trí tuệ.
Bà viết trong một email: “Không có gì đảm bảo rằng tăng lượng vitamin D sẽ làm giảm nguy cơ suy giảm nhận thức. Báo cáo này không nên đưa chúng ta đến việc bổ sung vitamin cho tất cả mọi người, nhưng nếu mức độ của một người thấp nghiêm trọng thì việc bổ sung nên tiến hành vì nhiều lý do, không chỉ là chứng sa sút trí tuệ".
Về việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu vitamin E hơn để giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, Sano nói rằng có thể do ảnh hưởng của các yếu tố khác; có nghĩa là việc giảm nguy cơ không phải do bản thân vitamin E nhiều như thế, trên thực tế những người có chế độ ăn giàu vitamin E và các chất chống oxy hóa khác cũng ăn ít đường và chất béo hơn. Bà cũng khuyên rằng lợi ích được nhận thấy từ thực phẩm toàn phần, không phải chế phẩm bổ sung.
"Tầm quan trọng của nghiên cứu này là cho thấy rằng các yếu tố chế độ ăn uống, đặc biệt là thay đổi thức ăn từ nhóm thực phẩm này sang nhóm thực phẩm có lẽ lành mạnh hơn, có thể đem lại lợi ích, nhưng nhiều nghiên cứu bổ sung đã chỉ ra rằng uống bổ sung vitamin không thể thay thế lợi ích từ chế độ ăn." Bà phát biểu.
