Vi khuẩn lao (TB) chủ yếu phát triển trong phổi, nhưng chúng có thể lây nhiễm sang các bộ phận khác của cơ thể. Lao kê là một dạng bệnh tiến triển, phát triển khi vi khuẩn lây lan qua đường máu đến các cơ quan ngoài phổi.
Triệu chứng
Các triệu chứng của bệnh lao bao gồm ho nhiều, đau ngực và khó thở.
Các triệu chứng của bệnh lao có thể tiến triển chậm và khác nhau. Các triệu chứng chính của lao phổi bao gồm:
Các triệu chứng chung khác của bệnh lao có thể bao gồm:
Những người mắc bệnh lao tiềm ẩn không có bất kỳ triệu chứng nào.
Nguyên nhân
Lao là bệnh nhiễm trùng do một loại vi khuẩn có tên là Mycobacterium tuberculosis (M. tuberculosis) gây ra.
Khoảng một phần ba dân số thế giới nhiễm loại vi khuẩn này. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 10–20% trong số đó phát triển thành “bệnh lao hoạt động”.
Một người mang vi khuẩn nhưng không phát triển các triệu chứng được gọi là “lao tiềm ẩn”. Lao tiềm ẩn không lây, nhưng nó có thể phát triển thành bệnh lao thể hoạt động, đặc biệt nếu hệ thống miễn dịch của một người trở nên suy yếu do bệnh lý như HIV.
Bệnh lao có thể hoạt động khi hệ thống miễn dịch không thể ngăn chặn vi khuẩn nhân lên. Tuy nhiên, nhiều người mắc bệnh lao tiềm ẩn không bao giờ phát triển thành bệnh. Bác sĩ có thể dùng xét nghiệm da hoặc máu để phát hiện sự hiện diện của M. tuberculosis.
Những người bị lao phổi đang hoạt động thở ra vi khuẩn dưới dạng những giọt bắn nhỏ khi họ ho, hắt hơi hoặc nói. Những giọt này di chuyển trong không khí và người khác có thể hít phải.
Tuy nhiên, một người cần phải tiếp xúc gần gũi lâu dài với người mắc bệnh lao hoạt động thì mới bị lây nhiễm bệnh. Nhiễm trùng lao ở một bộ phận khác của cơ thể mà không phải phổi thường không lây.
Vắc xin phòng ngừa bệnh lao có tên là bacillus Calmette-Guérin (BCG) được tiêm cho trẻ sơ sinh ngay khi mới chào đời và nhân viên y tế hoặc người có nguy cơ phơi nhiễm với bệnh lao cao.
Điều trị
Bác sĩ có thể chỉ định điều trị một đợt kháng sinh trong vài tháng để điều trị bệnh lao.
(Nguồn ảnh: Pinterest)
Các bác sĩ có thể chỉ định một đợt kháng sinh trong vài tháng để điều trị bệnh lao.
Việc điều trị phụ thuộc vào việc một người mắc bệnh lao hoạt động hay lao tiềm ẩn.
Đối với những người mắc bệnh lao tiềm ẩn, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc dự phòng, thường là dùng thuốc kháng sinh isoniazid hàng ngày trong vòng 6-9 tháng.
Những người mắc bệnh lao thường cần kết hợp nhiều loại thuốc kháng sinh trong vòng 6-12 tháng. Các lựa chọn điều trị đầu tay bao gồm isoniazid, rifampin, ethambutol và pyrazinamide.
Trong khi một số người mắc bệnh lao hoạt động cần nằm viện trong thời gian ngắn, nhiều người có thể được điều trị tại nhà.
Hầu hết mọi người bắt đầu cảm thấy tốt hơn và không còn khả năng lây nhiễm sau một vài tuần điều trị.
Tuy nhiên, điều cần thiết là phải hoàn thành đầy đủ liệu trình điều trị theo đúng chỉ định của bác sĩ để bệnh không tái phát và tránh vi khuẩn kháng thuốc. Bệnh lao kháng thuốc khó điều trị hơn nhiều và có thể rất nguy hiểm nếu một người truyền bệnh cho người khác.
Khi nào đến gặp bác sĩ
Bệnh lao có thể chữa khỏi, nhưng cũng có thể đe dọa tính mạng nếu một người không được điều trị đúng cách. Ngoài ra, bệnh lao tiềm ẩn có thể tiến triển thành bệnh lao hoạt động nếu một người không được điều trị dự phòng.
Bác sĩ có thể xác định xem một người có bị nhiễm vi khuẩn lao hay không bằng cách xét nghiệm da hoặc máu.
Xét nghiệm tiêm dưới da xác định lao (còn gọi là thử nghiệm Mantoux) là kỹ thuật được thực hiện để kiểm tra xem trước đó bệnh nhân đã từng tiếp xúc với vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) hay chưa. Xét nghiệm dương tính nếu da xuất hiện vết sưng trong vòng 48–72 giờ.
Xét nghiệm máu bao gồm việc lấy mẫu máu nhỏ và phân tích để tìm phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với vi khuẩn lao.
Nếu một người có kết quả xét nghiệm dương tính với vi khuẩn, bác sĩ cũng có thể yêu cầu chụp X-quang phổi hoặc xét nghiệm đờm để xác định xem nhiễm trùng có tiến triển thành bệnh lao hoạt động hay không.
Bất kỳ ai có các triệu chứng của bệnh lao nên đến gặp bác sĩ để xét nghiệm. Ngoài ra, bất kỳ ai tin rằng họ có thể đã tiếp xúc gần với người mắc bệnh lao hoạt động nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra.
Tiên lượng
Tỷ lệ mắc bệnh lao đã giảm dần qua 30 năm qua.
(Nguồn ảnh: Pinterest)
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), lao là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất trên thế giới, với khoảng 1,3 triệu ca tử vong liên quan xảy ra trên toàn thế giới vào năm 2017. Lao cũng là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở những người nhiễm HIV.
Tuy nhiên, báo cáo của CDC cho biết tỷ lệ mắc bệnh lao ở Hoa Kỳ đã giảm dần kể từ năm 1993. Tỷ lệ mắc bệnh lao năm 2018 là 2,8 trường hợp trên 100.000 người, đây là mức thấp nhất từng được báo cáo ở Hoa Kỳ.
Trong năm 2016, các bác sĩ cho rằng 528 trường hợp tử vong là do bệnh lao ở Hoa Kỳ, tăng từ 470 trường hợp tử vong. Năm 2015, CDC ước tính rằng có tới 13 triệu người ở Hoa Kỳ có thể mắc bệnh lao tiềm ẩn và khoảng 1/10 trong số những người này sẽ phát triển thành bệnh lao hoạt động.
Nguy cơ bệnh lao tiềm ẩn tiến triển thành bệnh lao hoạt động cao hơn ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, bao gồm cả những người nhiễm HIV hoặc những người đang điều trị ức chế miễn dịch như ung thư hoặc cấy ghép nội tạng.
Điều quan trọng là mọi người được điều trị y tế nếu họ có các triệu chứng của bệnh lao hoặc đã tiếp xúc với bất kỳ ai mắc bệnh lao hoạt động. Căn bệnh này có thể được điều trị, đặc biệt là khi được chẩn đoán sớm.
Tổng kết
Lao phổi là bệnh nhiễm trùng phổi do vi khuẩn có thể gây ra một loạt các triệu chứng, bao gồm đau ngực, khó thở và ho dữ dội. Lao phổi có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị.
Những người mắc bệnh lao hoạt động có thể lây lan vi khuẩn qua không khí. Tuy nhiên, một người phải tiếp xúc gần trong thời gian dài mới có thể bị nhiễm bệnh.
Hầu hết những người nhiễm vi khuẩn lao không có bất kỳ triệu chứng nào. Đây là bệnh lao tiềm ẩn. Bệnh lao tiềm ẩn không lây nhưng nó có thể phát triển thành bệnh lao hoạt động.
Các bác sĩ điều trị bệnh lao tiềm ẩn hoặc lao hoạt động bằng một đợt kháng sinh dài ngày. Những người mắc bệnh lao thể hoạt động thường bắt đầu cảm thấy tốt hơn sau vài tuần điều trị.
Xem thêm:
- 6 lầm tưởng về bệnh lao: Lây truyền, điều trị, tiên lượng...
- Lao màng não: Yếu tố nguy cơ, triệu chứng và chẩn đoán
- Lao xương khớp: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị
- Lao hạch: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
- Vắc-xin phòng lao và những điều cần biết
