Đột quỵ là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong ở Hoa Kỳ, cứ 20 người chết thì có 1 người chết do đột quỵ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa kì (Centers for Disease Control and Prevention-CDC), hơn 795.000 người ở Mỹ bị đột quỵ và 140.000 người tử vong do đột quỵ mỗi năm.
Trong bối cảnh như vậy, các chiến lược ngăn ngừa đột quỵ trở nên quan trọng hàng đầu.
Chăm chỉ tập thể dục, bỏ hút thuốc, ăn nhiều trái cây và rau quả, tránh thực phẩm giàu cholesterol như: pho mát, bánh mì kẹp thịt và một số món tráng miệng chỉ là một vài cách phổ biến để cải thiện sức khỏe tim mạch và ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ tối thiểu.
Vậy những phương pháp phổ biến này có dành cho tất cả các loại đột quỵ không? Không phải tất cả các cơn đột quỵ đều giống nhau. Hiện nay tác giả của một nghiên cứu mới đã thừa nhận điều này bằng cách làm rõ hơn mối liên quan giữa một số nhóm thực phẩm và hai dạng đột quỵ chính: đột quỵ do nhồi máu và đột quỵ do xuất huyết.
Tammy Tong, nhà dịch tễ học dinh dưỡng tại Khoa Y tế Dân số Nuffield thuộc Đại học Oxford, Vương quốc Anh, là tác giả đầu tiên của bài báo mới, xuất hiện trên Tạp chí Tim mạch Châu Âu .
Sự cần thiết của nghiên cứu mới
Đột quỵ do nhồi máu là loại đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 87% trong tất cả các trường hợp đột quỵ. Đột quỵ do nhồi máu xảy ra khi động mạch bị tắc nghẽn, làm ảnh hưởng đến việc cung cấp máu giàu oxy cho não.
Mặt khác, đột quỵ xuất huyết xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ và chảy máu làm tổn thương các tế bào não.
Trong bài báo của mình, Tong và nhóm giải thích rằng nghiên cứu trước đây đã xem xét đến chế độ ăn uống và nguy cơ bị đột quỵ. Họ lưu ý rằng nghiên cứu tập trung chủ yếu vào nguy cơ đột quỵ toàn bộ (kết hợp đột quỵ do nhồi máu và đột quỵ xuất huyết không rõ lí do) hoặc đột quỵ do nhồi máu, vì loại này có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn.
Vì vậy, các tác giả bắt đầu nghiên cứu mối liên hệ giữa chế độ ăn uống (tập trung vào các nhóm thực phẩm chính và chất xơ) và đột quỵ (xét đột quỵ do nhồi máu và đột quỵ xuất huyết riêng biệt).
Nghiên cứu các loại thực phẩm khác nhau với từng loại đột quỵ
Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ cuộc Điều tra Triển vọng Châu Âu về Ung thư và Dinh dưỡng (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition-EPIC), một nhóm lớn gồm hơn 418.329 người từ chín quốc gia Châu Âu: Đan Mạch, Đức, Hy Lạp, Ý, Hà Lan, Na Uy, Tây Ban Nha, Thụy Điển và Anh.
Là một phần của EPIC, những người tham gia đã trả lời các câu hỏi về chế độ ăn uống theo thói quen, các yếu tố lối sống, tiền sử bệnh và đặc điểm xã hội học của họ. Các nhà nghiên cứu đã theo dõi lâm sàng những người tham gia trong khoảng thời gian trung bình là 12,7 năm.
Trong thời gian nghiên cứu, có tổng cộng “4.281 trường hợp đột quỵ do nhồi máu gây tử vong hoặc không tử vong, 1.430 trường hợp đột quỵ xuất huyết và 7.378 trường hợp đột quỵ toàn bộ (nhồi máu, đột quỵ xuất huyết hoặc kết hợp cả 2 không rõ lí do)”.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng các công cụ thống kê để ước tính tỷ lệ nguy cơ trong thời gian theo dõi đối với “đột quỵ do nhồi máu và đột quỵ xuất huyết liên quan đến việc tiêu thụ thịt đỏ đã qua chế biến, thịt gia cầm, cá, thực phẩm từ sữa, trứng, ngũ cốc, trái cây và rau, các loại đậu, quả hạch và hạt và chất xơ".
Trứng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ xuất huyết
Nhìn chung, nghiên cứu cho thấy ăn nhiều trái cây, rau, chất xơ, sữa, pho mát hoặc sữa chua có liên quan đến giảm thiểu nguy cơ đột quỵ do nhồi máu nhưng không làm giảm nguy cơ đột quỵ do xuất huyết.
Cụ thể, với 200 gam(g) trái cây và rau quả mà một người tiêu thụ mỗi ngày, nguy cơ tương đối của đột quỵ do nhồi máu giảm hơn 13% và với 10g chất xơ / ngày trong tổng số chế độ ăn, nguy cơ tương đối giảm hơn 23%.
Các tác giả giải thích rằng có ít hơn 1,02 trường hợp sử dụng trái cây, rau quả bị đột quỵ do nhồi máu và ít hơn 1,86 trường hợp đột quỵ có tổng số chất xơ trong chế độ ăn. Nghiên cứu trên 1.000 người tham gia trong khoảng thời gian 10 năm.
Một phân tích tốt hơn cho thấy trái cây họ cam quýt, trái cây cứng (như táo và lê), chuối, rau ăn quả và rau ăn củ làm giảm nguy cơ bị đột quỵ, nhưng các loại rau ăn lá và bắp cải thì không.
Ngoài ra, sử dụng 200g sữa / ngày có thể giảm hơn 5% nguy cơ đột quỵ do nhồi máu, sử dụng 100g sữa chua / ngày giảm hơn 9% và sử dụng 30g pho mát / ngày giảm hơn 12% nguy cơ.
Mặt khác, sử dụng trứng làm tăng nguy cơ đột quỵ xuất huyết.
Trong nghiên cứu EPIC, những người tham gia tiêu thụ trung bình ít hơn 20g trứng/ ngày. Bổ sung 20g trứng / ngày có thể làm tăng 25% nguy cơ đột quỵ xuất huyết.
Một số thực phẩm làm giảm nguy cơ đột quỵ do nhồi máu
Tác giả đầu tiên của nghiên cứu nói rằng: "Phát hiện quan trọng nhất là tiêu thụ chất xơ, trái cây và rau quả nhiều có thể làm giảm nguy cơ đột quỵ do nhồi máu, điều này hỗ trợ các hướng dẫn hiện hành của châu Âu".
“Mọi người nên được khuyến nghị tăng sử dụng chất xơ, trái cây và rau quả nếu họ chưa thực hiện các hướng dẫn này.”
Tammy Tong, tác giả chính
Tại Hoa Kỳ, hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ (American Heart Association-AHA) khuyến nghị mỗi người nên tiêu thụ bốn phần trái cây và năm phần rau mỗi ngày.
Theo cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (Food and Drug Administration-FDA), một người nên tiêu thụ 25 gam chất xơ mỗi ngày trong chế độ ăn 2.000 calo.
Một số điểm mạnh và hạn chế của nghiên cứu
Tammy Tong chia sẻ thêm về những điểm khiến nghiên cứu này trở nên quan trọng và đáng tin cậy.
Cô ấy nói: “Nghiên cứu của chúng tôi cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm tra riêng biệt các loại đột quỵ. Ngoài các mối liên quan giữa chế độ ăn uống khác nhau đối với hai loại đột quỵ (do nhồi máu và do xuất huyết), còn cho thấy sự ảnh hưởng của các yếu tố nguy cơ khác, chẳng hạn như mức cholesterol hoặc béo phì cũng ảnh hưởng đến hai loại đột quỵ bằng những cách khác nhau".
Theo nhiều tác giả, điểm mạnh của nghiên cứu là số lượng lớn người được đưa nghiên cứu và thời gian theo dõi dài, cùng với các nhóm thực phẩm chính và điều chỉnh thống kê cho một số yếu tố gây nhiễu quan trọng.
Tuy nhiên, phân tích chỉ mang tính chất quan sát, có nghĩa là nó không thể xác định mối quan hệ nhân quả giữa các loại thực phẩm mà những người tham gia tiêu thụ và nguy cơ đột quỵ.
Một hạn chế nữa của nghiên cứu trên thực tế là việc thu thập dữ liệu về chế độ ăn uống chỉ diễn ra tại một thời điểm. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu không có quyền truy cập thông tin về việc sử dụng thuốc, bao gồm cả statin.
Cuối cùng, những phát hiện có thể không hoàn toàn tổng quát được vì hầu hết những người tham gia là người châu Âu da trắng.
Xem thêm:
- Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
- Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
- Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
- Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?
