Chế độ dinh dưỡng tối ưu dành cho bệnh gút

Bệnh gút có thể kiểm soát bằng thuốc, chế độ dinh dưỡng phù hợp và thay đổi lối sống.

Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về chế độ dinh dưỡng tối ưu dành cho bệnh nhân gút được chỉ ra từ các nghiên cứu.

Gút là gì?

70% bệnh gút xảy ra ở khớp ngón chân cái do nhiệt độ ở vị trí này tụt xuống thấp nhất cơ thể gây lắng đọng muối urat – Nguồn ảnh: themedicalconcierge.comGút là một dạng của bệnh lý viêm khớp biểu hiện triệu chứng sưng đau đột ngột.

Gần một nửa số trường hợp mắc gút biểu hiện triệu chứng trên ngón chân cái, trong khi số còn lại đau ngón tay, cổ tay, đầu gối và gót chân.

Các triệu chứng của bệnh gút khởi phát khi hàm lượng axit uric trong máu tăng quá cao. Axit uric là sản phẩm chuyển hóa từ quá trình tiêu hóa một số loại thực phẩm.

Nồng độ axit uric tăng cao dẫn tới lắng đọng tinh thể trong khớp gây sưng, viêm và đau dữ dội.

Cơn gút thường xuất hiện vào ban đêm và tái diễn trong 3 -10 ngày.

Hầu hết những người có nồng độ axit uric trong máu tăng cao đều gặp phải các triệu chứng trên vì cơ thể không loại bỏ được axit uric dư thừa. Điều này gây ra tích tụ, lắng đọng và kết tinh axit uric trong khớp.

Những bệnh nhân khác tạo ra quá nhiều axit uric do di truyền hoặc chế độ ăn uống không lành mạnh. 

Tóm lại: Bệnh gút là một dạng viêm gây ra triệu chứng đau đột ngột, sưng và viêm khớp, do lượng axit uric trong máu tăng cao và lắng đọng trong khớp dưới dạng tinh thể.

Thức ăn ảnh hưởng đến bệnh gút như thế nào?

Những loại rau xanh đậm như rau bina, măng tây, súp lơ,… chứa nhiều purin nhưng không làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút – Nguồn ảnh: wellbeing.com.auMột số loại thực phẩm có thể là nguyên nhân khởi phát cơn gút do chúng làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể.

Những thực phẩm này chứa nhiều purin, một hợp chất tự nhiên, phân giải tạo axit uric. 

Đây không phải là vấn đề đáng lo ngại với người khỏe mạnh, vì họ có khả năng loại bỏ axit uric dư thừa.

Tuy nhiên, bệnh nhân gút không có khả năng loại bỏ hoàn toàn axit uric nên chế độ ăn nhiều purin gây tích tụ axit này và khởi phát cơn gút.

Nghiên cứu chỉ ra rằng hạn chế thực phẩm chứa nhiều purin và dùng thuốc điều trị thích hợp có thể ngăn ngừa bệnh gút.

Những thực phẩm như thịt nội tạng, thịt đỏ, hải sản, rượu và bia chứa nhiều purin, làm tăng nguy cơ khởi phát cơn gút.

Tuy nhiên, không phải toàn bộ thực phẩm có hàm lượng purin cao đều gây ra gút. Nghiên cứu cho thấy rằng, các loại rau chứa nhiều purin không gây ra hậu quả này.

Một điều thú vị là đường fructose và đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút và khởi phát những cơn gút cấp dù không chứa purin.

Thay vào đó, fructose làm tăng nồng độ axit uric bằng cách thúc đẩy quá trình chuyển hóa các chất. 

Một nghiên cứu tiến hành trên 125.000 người phát hiện rằng những người tiêu thụ nhiều đường fructose làm tăng nguy cơ phát triển bệnh gút lên 62%.

Mặt khác, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sữa ít béo, có nguồn gốc từ đậu nành và thực phẩm bổ sung vitamin C có tác dụng giảm nồng độ axit uric trong máu giúp ngăn ngừa các cơn gút. 

Những thực phẩm giàu chất béo hoặc có nguồn gốc từ sữa phần lớn không ảnh hưởng tới nồng độ axit uric.

Tóm lại: Thực phẩm làm tăng hoặc giảm
 nồng độ axit uric trong máu, tùy thuộc vào hàm lượng purin trong thành phần của chúng. Tuy nhiên, đường fructose cũng làm tăng nồng độ axit uric dù không chứa purin.

Nên tránh những thực phẩm nào?

Thịt đỏ, thịt nội tạng, hải sản là những loại thực phẩm chứa nhiều purin – Nguồn ảnh: familydoctor.orgNgười thường xuyên xuất hiện những cơn gút cấp nên loại bỏ thực phẩm giàu purin khỏi chế độ dinh dưỡng.

100 g thực phẩm này chứa hơn 200 mg purin.

Những người này cũng nên tránh thực phẩm chứa hàm lượng fructose cao hay tỉ lệ purin ở mức trung bình, khoảng 150 - 200 mg purin trên 100 g vì chúng làm tăng nguy cơ bệnh gút.

Dưới đây là một số loại thực phẩm có hàm lượng purin cao hoặc trung bình và chứa nhiều fructose:

• Tất cả các loại thịt nội tạng: bao gồm gan, thận và não
• Thịt đỏ: bao gồm gà lôi, thịt bê và thịt nai
• Cá: cá trích, cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá mòi, cá cơm, cá tuyết chấm đen và một số loài cá khác
• Hải sản khác: Sò điệp, cua, tôm và trứng cá
• Đồ uống có đường: Đặc biệt là nước hoa quả và nước ngọt có gas
• Sản phẩm bổ sung đường: Mật ong, mật hoa cây thùa và sirô ngô
• Men: men dinh dưỡng, men bia và một số loại men khác

Ngoài ra, bệnh nhân gút nên tránh các loại tinh bột tinh chế như bánh mì trắng, bánh ngọt và bánh quy. Mặc dù không chứa nhiều purin hay fructose, nhưng chúng chứa ít chất dinh dưỡng và có thể làm tăng nồng độ axit uric.

Tóm lại: Bệnh nhân gút nên tránh các loại thực phẩm như thịt nội tạng, thịt đỏ, hải sản, đồ uống có đường, tinh chế tinh chế, đường bổ sung và men.

Nên ăn những thực phẩm nào?

Bệnh nhân gút nên ăn trái cây, rau củ và các loại hạt như hạt điều, hạt dẻ cười, hạt dẻ,… - Nguồn ảnh: gomedii.comĐể xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp với bệnh nhân gút cần loại trừ nhiều loại thức phẩm, tuy nhiên còn rất nhiều lựa chọn có hàm lượng purin thấp mà vẫn đáp ứng đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng.

Những thực phẩm có hàm lượng purin thấp khi chúng chứa ít hơn 100 mg purin trên 100 gam.

Dưới đây là một số thực phẩm có hàm lượng purin thấp an toàn cho bệnh nhân gút:

• Trái cây: Hầu hết các loại trái cây đều tốt cho bệnh gút. Anh đào thậm chí có thể giảm nguy cơ xuất hiện các cơn gút cấp bằng cách giảm nồng độ axit uric và giảm viêm.
• Rau: Tất cả các loại rau đều tốt với bệnh nhân gút, điển hình là khoai tây, đậu Hà Lan, nấm,
   cà tím và các loại rau lá xanh đậm.
• Đậu: bao gồm đậu lăng, đậu xanh, đậu nành và đậu phụ.
• Tất cả các loại hạt
• Ngũ cốc nguyên hạt: bao gồm yến mạch, gạo lứt và lúa mạch.
• Các sản phẩm từ sữa: Tất cả các loại sữa đều an toàn, đặc biệt là sữa ít béo.
• Trứng
• Đồ uống:Cà phê và trà xanh .
• Thảo mộc và gia vị
• Dầu gốc thực vật: bao gồm dầu dừa, ô liu và dầu lanh.

Những thực phẩm nên ăn vừa đủ

Cá hồi là một trong nhưng loại hải sản chứa ít purin nhất – Nguồn ảnh: thefishsite.comNgoài thịt nội tạng, thịt đỏ và một số loại hải sản, hầu hết những loại thịt đều có thể tiêu thụ ở mức vừa phải. Bạn nên giới hạn ở mức 115 - 170 gam mỗi bữa, một vài bữa mỗi tuần.

Những thực phẩm này chứa một lượng purin vừa phải, khoảng 100 - 200 mg trên 100 gam, có thể gây bệnh gút nếu ăn quá nhiều:

• Thịt: bao gồm thịt gà, thịt bò, thịt lợn và thịt cừu.
• Cá: Cá hồi tươi hoặc đóng hộp thường chứa hàm lượng purin thấp hơn các loại cá khác .

Tóm lại: Nên bổ sung tất cả trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, sản phẩm từ sữa ít béo, trứng và hầu hết các loại đồ uống vào chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân gút
Hạn chế thịt không nội tạng và cá hồi với khẩu phần
 115 - 170 gam mỗi bữa, vài bữa mỗi tuần.

Thực đơn trong một tuần phù hợp với bệnh nhân gút.

Áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp giúp giảm đau và sưng tấy, đồng thời ngăn ngừa các cơn gút cấp.

Dưới đây là một thực đơn mẫu dành cho bệnh nhân gút trong một tuần.

Thứ hai 

Sữa chua yến mạch là một bữa sáng đầy đủ chất dinh dưỡng phù hợp với bệnh nhân gút – Nguồn ảnh: thefeedfeed.com

• Bữa sáng: Yến mạch, sữa chua và 1/4 cốc (khoảng 31gam) quả mọng.
• Bữa trưa: Salad quinoa với trứng luộc và rau tươi.
• Bữa tối: Mì ống làm từ lúa mì nguyên cám với gà quay, rau chân vịt, ớt chuông và pho mát feta ít béo.

Thứ ba 

Việt quất chứa nhiều chất chống oxi hóa và anthocyanin có tác dụng kháng viêm, bảo vệ khớp – Nguồn ảnh: getrecipecart.com

• Bữa sáng: Sinh tố, 1/2 cốc (74 gram) quả việt quất, 1/2 cốc (15 gram) rau chân vịt, 1/4 cốc (59 ml) sữa chua và 1/4 cốc (59 ml) sữa ít béo.
• Bữa trưa: Bánh mì ngũ cốc nguyên cám với trứng và salad.
• Bữa tối: Gà xào rau củ với gạo lứt.

Thứ Tư

• Bữa sáng: Để yến mạch qua đêm, gồm 1/3 cốc (27 gram) yến mạch cuộn, 1/4 cốc (59 ml) sữa chua, 1/3 cốc (79 ml) sữa ít béo, 1 muỗng canh (14 gam) hạt chia, 1/4 cốc (khoảng 31 gram) quả mọng và 1/4 muỗng cà phê (1,2 ml) chiết xuất vani.
• Bữa trưa: Đậu gà và rau tươi cuộn lúa mì nguyên cám.
• Bữa tối: Cá hồi nướng với măng tây và cà chua bi.

Thứ năm 

Rau chân vịt là một trong những loại rau phù hợp nhất với bệnh nhân gút – Nguồn ảnh: vegetable.co.nz

• Bữa sáng: Bánh pudding hạt chia qua đêm gồm 2 muỗng canh (28 gram) hạt chia, 1 cốc
   (240 ml) sữa chua và 1/2 muỗng cà phê (2,5 ml) chiết xuất vani với trái cây thái lát tùy chọn.
• Bữa trưa: Cá hồi và salad.
• Bữa tối: Quinoa, rau chân vịt, cà tím và salad feta.

Thứ sáu

• Bữa sáng: Bánh mì nướng kiểu Pháp với dâu tây.
• Bữa trưa: Bánh mì ngũ cốc nguyên cám với trứng luộc và salad.
• Bữa tối: Đậu phụ xào rau và gạo lứt.

Thứ bảy

• Bữa sáng: Nấm và bí ngòi frittata.
• Bữa trưa: Đậu phụ xào và cơm gạo lứt.
• Bữa tối: Bánh mì kẹp thịt gà và salad tươi.

Chủ nhật

• Bữa sáng: Trứng tráng hai quả với rau chân vịt và nấm.
• Bữa trưa: Đậu gà và rau tươi cuộn lúa mì nguyên cám.
• Bữa tối:
   Bánh taco trứng khuấy- trứng khuấy trộn rau bina và ớt chuông phủ lên đế bột mì nguyên cám.

Tóm lại: Có rất nhiều lựa chọn để thiết lập một thực đơn lành mạnh và ngon miệng trong chế độ dinh dưỡng của bệnh nhân gút. Phía trên là một thực đơn mẫu trong một tuần giúp giảm nguy cơ bệnh gút

Thay đổi về lối sống

Ngoài chế độ dinh dưỡng, thay đổi lối sống theo chiều hướng tích cực có thể giảm nguy cơ mắc bệnh gút cũng như các cơn gút cấp.

Giảm cân

Bệnh nhân béo phì suy giảm chức năng tuyến tụy, giảm khả năng tổng hợp insulin – Nguồn ảnh: healthline.comThừa cân là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh cũng như trầm trọng thêm triệu chứng bệnh.

Nguyên nhân là do cân nặng dư thừa dẫn tới tình trạng kháng insulin, kết quả là cơ thể không thể sử dụng enzyme này để chuyển đường huyết về dạng tích trữ. Kháng insulin cũng làm tăng nồng độ axit uric.

Nghiên cứu chỉ ra rằng giảm cân giúp giảm tình trạng kháng insulin cũng như nồng độ axit uric trong máu.

Điều này có nghĩa là không nên áp dụng chế độ ăn kiêng crash - mục tiêu giảm cân nhanh bằng cách ăn thật ít do giảm cân nhanh có thể làm tăng nguy cơ măc bệnh gút.

Thể dục thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên giúp duy trì cân nặng hợp lý – Nguồn ảnh: newskillacademic.co.uk

 Tập thể dục thường xuyên là một cách để ngăn ngừa các cơn gút.

Tập thể dục không chỉ giúp bạn duy trì cân nặng hợp lý mà còn giữ nồng độ axit uric trong máu ở mức thấp.

Một nghiên cứu tiến hành trên 228 người đàn ông cho thấy những người chạy hơn 5 dặm (8 km) mỗi ngày có giảm nguy cơ mắc bệnh gút đi 50%. Kết quả này một phần do vai trò của việc giảm cân.

Uống đủ nước

Uống nhiều nước giúp thận thực hiện chức năng đào thải axit uric tốt hơn – Nguồn ảnh: iproperty.com.miUống đủ nước có thể giúp giảm nguy cơ bị bệnh gút.

Cung cấp đủ nước cho cơ thể giúp loại bỏ axit uric dư thừa trong máu theo đường nước tiểu. 

Nếu thường xuyên tập thể dục, việc uống đủ nước thậm chí còn quan trọng hơn vì bạn có thể mất nhiều nước qua mồ hôi.

Hạn chế uống rượu

Rượu là nguyên nhân phổ biến gây ra các cơn gút do cơ thể ưu tiên đào thải rượu trước axit uric khiến axit này tích tụ và hình thành tinh thể.

Một nghiên cứu được tiến hành trên 724 người phát hiện rằng sử dụng đồ uống có cồn như rượu, bia làm tăng nguy cơ bị bệnh gút. Một đến hai chén mỗi ngày làm tăng nguy cơ lên 36% và con số này là 51% khi lượng rượu tiêu thụ là 4 chén.

Bổ sung vitamin C

Vitamin C được tìm thấy nhiều trong các loại cây họ cam quýt như cam, bưởi, chanh,… - Nguồn ảnh: medicalnewsday.comNghiên cứu cho thấy rằng bổ sung vitamin C giúp ngăn ngừa các cơn gút cấp khởi phát bằng cách giảm nồng độ axit uric trong máu.

Tác dụng trên là nhờ vitamin C có khả năng hỗ trợ thận đào thải nhiều axit uric hơn trong nước tiểu.

Tuy nhiên, một nghiên cứu khác cho rằng bổ sung vitamin C không có tác dụng với bệnh gút.

Nghiên cứu về tác dụng của vitamin C trong việc hỗ trợ điều trị bệnh gút khá mới mẻ nên cần thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để đưa ra kết luận chính xác.

Tóm lại: Giảm cân, tập thể dục, uống đủ nước, hạn chế uống rượu và bổ sung vitamin C có thể giúp ngăn ngừa các cơn gút.

Tổng kết

Bệnh gút là một dạng viêm khớp đặc trưng bởi những cơn đau đột ngột, sưng và viêm khớp.

Một chế độ ăn uống phù hợp có thể giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh lý này.

Thực phẩm và đồ uống làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút bao gồm thịt nội tạng, thịt đỏ, một số loài hải sản, nước hoa quả, nước ngọt có đường và rượu.

Mặt khác, trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm nguồn gốc đậu nành cũng như sữa ít béo giúp ngăn ngừa các cơn gút bằng cách giảm lượng axit uric đưa vào cơ thể.

Một số thay đổi trong lối sống có thể giúp hạn chế xuất hiện cơn đau gút bao gồm duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục, uống đủ nước, uống ít rượu và có thể bổ sung vitamin C.

Chủ đề liên quan: Bệnh gút, thống phong, axit uric, purin, dinh dưỡng, thịt đỏ, sò điệp, đường fructose, trái cây, ngũ cốc, yến mạch, cơ xương khớp.

Xem thêm:

• 10 biện pháp hỗ trợ điều trị bệnh gút tại nhà
• Bệnh gút ở khớp gối: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa
• Những điều cần biết về bệnh gút: Triệu chứng, nguyên nhân, biến chứng, điều trị và dự phòng
• Một số thông tin về bệnh gút ở gót chân: Chẩn đoán và điều trị
• 10 thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh gút