Đây là một bệnh do tổn thương dây thần kinh riêng biệt nhưng có các triệu chứng tương tự như các loại đau đầu khác. Bệnh thường xuất hiện ở những người bị chứng đau nửa đầu.
Đau dây thần kinh chẩm là kết quả của việc kích thích, viêm hoặc tổn thương các dây thần kinh chẩm chạy qua da đầu. Bệnh liên quan đến những cơn đau bùng phát đột ngột, kèm theo hoặc không kèm theo cơn đau đầu.
Trong bài viết này, hãy tìm hiểu nguyên nhân gây ra đau dây thần kinh chẩm, cách nhận biết và phải làm gì nếu nó xảy ra.
Đau dây thần kinh chẩm khác biệt gì so với các chứng đau đầu khác?
Đau dây thần kinh chẩm khác với các loại đau đầu khác ở chỗ:
- Nguyên nhân
- Vị trí cơn đau
- Phân loại đau
Nó là kết quả của kích thích hoặc tổn thương các dây thần kinh chẩm. Có ba dây thần kinh chẩm - lớn hơn, nhỏ hơn và thứ ba - hiện diện ở đốt sống thứ hai và thứ ba của cổ.
Các dây thần kinh chạy từ cột sống đến da đầu, lên mỗi bên đầu. Sự nhạy cảm đau có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào dọc theo tuyến đường này.
Các nguyên nhân khác của đau đầu bao gồm:
- Căng thẳng
- Nhiễm trùng xoang
- Huyết áp cao
- Sử dụng một số loại thuốc
- Đau nửa đầu
Một số loại và nguyên nhân trùng lặp với đau dây thần kinh chẩm. Một chuyên gia chỉ ra rằng hiếm khi chỉ bị đau vùng đầu chẩm.
Theo một số nhà nghiên cứu, đau dây thần kinh chẩm cũng có thể đóng một vai trò trong việc gây ra chứng đau đầu và cổ dai dẳng (UHNP). Bác sĩ có thể chẩn đoán UHNP nếu một người bị đau đầu và cổ từ 15 ngày trở lên mỗi tháng.
Các triệu chứng chính
Nguồn: Johns Hopkins MedicineĐau đầu do dây thần kinh chẩm thường là đau dữ dội. Tình trạng này thường biểu hiện bởi một cơn đau đầu đột ngột nhưng không liên tục, như bị bắn hoặc giống như sốc. Quá trình này có thể kéo dài từ vài giây đến vài phút. Cũng có thể có một cơn đau nhói, bỏng rát hoặc đau nhức dai dẳng tiếp tục giữa các cơn co thắt.
Cơn đau thường lan rộng hoặc tăng lên từ vị trí đầu-cổ và nó có thể ảnh hưởng đến:
- Đỉnh cổ
- Phía sau đầu
- Sau tai
- Một bên đầu
- Da đầu, đặc biệt là nơi kết nối các dây thần kinh chẩm
- Phía sau mắt ở bên bị ảnh hưởng
Cũng có thể có:
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Đau nhức và tăng nhạy cảm khi chạm vào
- Những cơn đau bùng phát và biến mất, kéo dài vài giây hoặc vài phút
- Xuất hiện cơn đau kéo dài giữa những cơn đau dữ dội hơn
- Các cử động nhỏ có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm cơn đau. Chúng có thể bao gồm:
- Quay đầu sang một bên
- Đặt đầu xuống gối hoặc bàn
- Chải hoặc gội đầu
Cơn đau có thể dữ dội. Một số người nói rằng cảm giác giống như chứng đau nửa đầu hoặc đau đầu từng cơn, mặc dù đây là những loại khác nhau và yêu cầu các phương pháp điều trị khác nhau.
Nguyên nhân
Đau dây thần kinh chẩm có thể xuất hiện khi một hoặc nhiều dây thần kinh chẩm bị kích thích, bị viêm hoặc bị mắc kẹt. Một số yếu tố có thể gây ra tình trạng này. Các phần dưới đây sẽ phác thảo những điều này chi tiết hơn.
Vết thương
Các chấn thương ở vùng cổ, chẳng hạn như đòn roi, có thể làm tổn thương các dây thần kinh và dẫn đến đau vùng chẩm.
Các vấn đề về cơ
Các cơ căng ở cổ và phía sau đầu đôi khi có thể chèn ép, hoặc cản trở các dây thần kinh chẩm, dẫn đến đau dây thần kinh chẩm.
Các tình trạng khác
Đau dây thần kinh chẩm thứ phát có thể gây một số biến chứng như:
- Thoái hóa cột sống cổ
- Chèn ép dây thần kinh ở cột sống cổ, do bệnh thoái hóa đĩa đệm chẳng hạn
- Khối u
- Bệnh đái tháo đường
- Bệnh gout
- Viêm mạch máu
- Nhiễm trùng
Có thể không xác định được nguyên nhân gây đau đầu vùng chẩm.
Chẩn đoán
Nguồn: Johns Hopkins MedicineKhông phải lúc nào cũng dễ dàng chẩn đoán đau dây thần kinh chẩm, vì nó có thể có chung các triệu chứng với các loại đau đầu khác, bao gồm cả chứng đau nửa đầu.
Bacs sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của người bệnh. Ví dụ, hỏi mức độ nghiêm trọng của cơn đau, tần suất cơn đau xảy ra, vị trí cơn đau và các yếu tố có thể xảy ra.
Bác sĩ sẽ tiến hành:
- Khai thác bệnh sử
- Khám toàn thân
- Chỉ định siêu âm
- Chụp MRI hoặc thăm dò chức năng khác để loại trừ các nguyên nhân có thể.
Trong khi khám, bác sĩ có thể ấn nhẹ vào vùng chẩm nơi có dây thần kinh chẩm, đánh giá áp lực đó có gây ra cơn đau hay không.
Bác sĩ cũng có thể tiêm phong bế dây thần kinh để xác định chẩn đoán. Nếu cơn đau thuyên giảm sau tiêm, điều đó có thể cho thấy nguyên nhân là do đau dây thần kinh chẩm.
Điều trị
Các lựa chọn sau đây có thể giúp một người kiểm soát cơn đau và sự khó chịu liên quan đến đau dây thần kinh chẩm:
- Chườm ấm
- Liệu pháp xoa bóp
- Dùng thuốc chống viêm không kê đơn
- Vật lý trị liệu
- Nghỉ ngơi
Những lựa chọn này có thể giảm đau hoặc giúp thư giãn và giải phóng các cơ đang gây áp lực lên dây thần kinh chẩm.
Nhiều người bị đau dây thần kinh chẩm cũng bị đau nửa đầu. Trong một số trường hợp, điều trị chứng đau nửa đầu có thể cải thiện các triệu chứng của đau đầu chẩm.
Thuốc kê đơn và thuốc tiêm
Nếu các biện pháp điều trị tại nhà và điều trị thuốc không kê đơn không hiệu quả, bác sĩ có thể kê đơn:
- Thuốc giãn cơ
- Tiêm vào đốt sống
- Kích hoạt điểm đau bằng mũi tiêm
Tiêm có thể giúp giảm viêm, đau hoặc cả hai.
Một số thuốc tiêm như:
- Thuốc gây tê, thuốc phong bế thần kinh
- Thuốc corticosteroid
- Độc tố botulinum (Botox)
Tuy nhiên, tiêm thuốc vào đốt sống là một thủ thuật tương đối xâm lấn. Bác sĩ thường chỉ đề nghị phương pháp điều trị này nếu những phương pháp khác không hiệu quả.
Ngoài ra, những mũi tiêm này sẽ không chữa khỏi chứng đau dây thần kinh và cơn đau có thể quay trở lại vài tháng sau đó.
Phẫu thuật
Nếu cơn đau dữ dội và dai dẳng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật.
Các loại phẫu thuật thần kinh:
- Kích thích dây thần kinh chẩm: Bác sĩ phẫu thuật sẽ đặt các điện cực dưới da, gần dây thần kinh chẩm. Đây là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu và không làm tổn thương các dây thần kinh. Nó hoạt động bằng cách sử dụng các xung điện để chặn các xung dẫn truyền cảm giác đau.
- Kích thích tủy sống: Bác sĩ phẫu thuật sẽ đặt các điện cực giữa tủy sống và đốt sống.
- Cắt hạch C2,3: Thủ thuật này làm gián đoạn một cụm dây thần kinh góp phần gây ra đau đầu chẩm.
- Phẫu thuật giải phóng vùng chẩm: Bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo một vết rạch nhỏ ở phía sau cổ và giải phóng các dây thần kinh khỏi các mô đang chèn ép chúng.
Trong trường hợp nghiêm trọng mà không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ phẫu thuật có thể cắt dây thần kinh chẩm lớn hơn. Tuy nhiên, điều này sẽ dẫn đến tình trạng tê da đầu.
Bài tập
Một số bài tập có thể hữu ích, đặc biệt nếu tư thế sai đang góp phần gây đau dây thần kinh chẩm. Ví dụ, cằm có thể giúp kéo căng và tăng cường cơ cổ và các mô khác. Để làm thon gọn cằm:
- Đứng hai chân rộng bằng vai, lưng dựa vào tường.
- Hóp cằm xuống, sau đó kéo đầu về phía sau cho đến khi đầu chạm vào tường.
- Giữ vị trí này trong 5 giây.
- Khi kéo đầu về phía sau, giữ cho cằm trên một đường thẳng, không nâng hoặc ngửa. Không tiếp tục nếu bài tập gây đau.
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Các biện pháp khắc phục tại nhà như:
- Nghỉ ngơi
- Xoa bóp chẩm bằng các đầu ngón tay
- Chườm ấm 20 phút
- Thực hiện các bài tập như kéo cằm
Chuyên gia vật lý trị liệu có thể hỗ trợ các bài tập cụ thể để giúp kiểm soát cơn đau hoặc ngăn ngừa tái phát.
Phòng bệnh
Có một số biện pháp có thể giúp ngăn ngừa chứng đau dây thần kinh chẩm như: thuốc chống động kinh và thuốc chống trầm cảm ba vòng.
Các biện pháp khắc phục lối sống như:
- Tập thể dục thường xuyên, chẳng hạn như kéo căng hoặc yoga
- Tìm kiếm lời khuyên về tư thế
- Tránh giữ đầu ở vị trí hướng xuống và hướng về phía trước
Tổng kết
Đau dây thần kinh chẩm là một loại tổn thương thần kinh dẫn đến đau đầu mãn tính. Bệnh xảy ra khi có áp lực chèn ép hoặc tổn thương các dây thần kinh chẩm. Cơn đau bắt đầu ở cổ và lan lên hai bên đầu.
Trong hầu hết các trường hợp, cơn đau sẽ cải thiện bằng các biện pháp điều trị tại nhà hoặc dùng thuốc. Tuy nhiên, nếu vấn đề vẫn còn hoặc tái diễn, bác sĩ có thể đề nghị tiêm hoặc có thể phẫu thuật.
