Theo Viện Cơ xương khớp và Da liễu quốc gia Hoa Kỳ (NIAMS), các đợt bùng phát bệnh gút thường bắt đầu ở ngón chân cái.
Các cơn gút có thể xảy ra đột ngột không báo trước, thường khởi phát vào lúc đêm với đặc điểm đau dữ dội. Một đợt bệnh gút có thể kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần. Một số người có thể bị bùng phát bệnh gút thường xuyên, trong khi ở những người khác có thể là nhiều năm.
Bệnh gút hình thành là do sự tích tụ dư thừa của các tinh thể axit uric trong các khớp và mô mềm, gây ra tình trạng viêm và đau dữ dội.
Các triệu chứng ở ngón chân cái
Cơn đau do gút thường là đau khớp dữ dội, khởi phát đột ngột, kèm sưng, nóng, đỏ, đổi màu da vùng xung quanh khớp.
Vị trí xuất hiện cơn đau có thể là các khớp bàn ngón tay, khuỷu tay, khớp gối, các khớp bàn ngón chân.
Một bài báo năm 2018 mô tả cơn đau có thể nghiêm trọng đến mức người bệnh thậm chí còn không thể chịu được sức nặng của chân. Các triệu chứng thường tồi tệ nhất trong vòng 6-12 giờ. Khớp bị viêm, thường sẽ hồi phục sau 1-2 tuần.
Sau đây là những dấu hiệu của cơn đau do gút ở ngón chân cái:
- Đau khớp dữ dội trên ngón chân cái
- Khởi phát nhanh chóng
- Vùng da quanh khớp viêm phù nề, đỏ hoặc đổi màu.
- Khó di chuyển
Những người bị lên cơn gút cấp có thể gặp khó khăn khi đi lại hoặc đứng do đau nhiều.
Phương pháp điều trị
Nguồn ảnh: lermagazine.com Chườm đá lạnh vào vị trí tổn thương trong cơn gút giúp giảm viêm và đau
Một số cách giúp xoa dịu cơn đau do gút ở khớp ngón chân cái:
Các biện pháp hỗ trợ tại nhà
Theo Tổ chức Viêm khớp Hoa Kỳ, nếu một người bị khởi phát cơn gút cấp có tổn thương ở ngón chân cái, hãy liên hệ bác sĩ ngay.
Trong thời gian chờ đợi, có thể:
Một người có thể dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như naproxen (Aleve), ibuprofen và celecoxib (Celebrex). Tuy nhiên, aspirin liều thấp có thể làm trầm trọng thêm cơn gút cấp.
Nâng cao bàn chân và chườm đá
Điều này có thể làm dịu tình trạng viêm và đau. Nâng chân cao hơn ngực. Dùng túi đá chườm lên ngón chân trong 20–30 phút, vài lần mỗi ngày.
Uống đủ nước
Tránh uống rượu và đồ uống có đường. Một người nên uống 8–16 cốc nước các loại mỗi ngày, một nửa trong số đó là nước lọc.
Một người có thể sử dụng gậy hoặc dụng cụ hỗ trợ khác khi đi bộ để giúp giảm áp lực lên ngón chân.
Bác sĩ cũng khuyên, không nên đi tất để giảm áp lực lên ngón chân. Nên chọn giày hoặc dép hở ngón.
Theo dõi dài hạn
Bác sĩ có thể đề nghị thay đổi lối sống để ngăn ngừa các cơn gút tái phát, kèm với các loại thuốc được kê đơn.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đưa ra các khuyến nghị sau:
- Giảm uống rượu và đồ uống có nhiều đường
- Tập thể dục thường xuyên và duy trì cân nặng vừa phải
- Tránh các loại thực phẩm có thể gây ra cơn gút, chẳng hạn như hải sản, nội tạng động vật và thịt đỏ
Điều trị thuốc
Điều trị bệnh gút thường liên quan đến thuốc. Bác sĩ sẽ chọn thuốc dựa trên tình trạng bệnh.
Theo NIAMS, thuốc có thể điều trị các triệu chứng của bệnh gút, ngăn chặn các đợt tấn công trong tương lai và giảm nguy cơ biến chứng bệnh gút, chẳng hạn như sự hình thành của hạt tophi.
Tophi xảy ra khi các tinh thể axit uric tích tụ và tạo thành các cục nhỏ. Chúng có thể xảy ra ở bất cứ đâu nhưng thường phát triển ở các điểm chịu áp lực, chẳng hạn như khuỷu tay, hoặc xung quanh các khớp bàn ngón tay hoặc bàn chân.
Các loại thuốc bao gồm:
- Corticosteroid, chẳng hạn như prednisolon
- Colchicine, chẳng hạn như Colcrys hoặc Mitigare
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Bệnh gút xảy ra do sự tích tụ dư thừa axit uric hoặc tăng axit uric máu.
Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), tăng axit uric máu là yếu tố nguy cơ chính gây ra bệnh gút. Tuy nhiên, 25% những người bị tăng axit uric máu không tiến triển thành bệnh gút.
Khi cơ thể phân hủy purin, nó sẽ tạo ra axit uric. Thông thường, thận loại bỏ một lượng axit uric nhất định trong nước tiểu. Tuy nhiên, khi thận không thể đào thải đủ axit uric, các tinh thể axit uric có thể hình thành trong khớp và mô mềm, gây sưng đau.
Bệnh gút thường ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn nữ giới. Tuy nhiên, phụ nữ có nồng độ axit uric cao hơn sau khi mãn kinh. NIAMS nói rằng tuổi cao cũng làm tăng khả năng tiến triển bệnh gút.
Di truyền cũng có thể làm tăng khả năng mắc bệnh gút.
Theo CDC, các yếu tố khác có thể làm tăng khả năng mắc bệnh gút bao gồm:
- Chế độ ăn uống: Thực phẩm có thể đóng một vai trò trong sự hình thành các triệu chứng bệnh gút. Ăn hải sản, thịt đỏ và uống rượu làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể.
- Cân nặng: Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút.
- Thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm thuốc lợi tiểu và aspirin liều thấp, có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh gút vì chúng làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể.
- Các tình trạng bệnh lý khác: Tăng huyết áp, đái tháo đường và bệnh thận có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút.
Chế độ ăn uống ảnh hưởng đến bệnh gút như thế nào?
NIAMS khuyến nghị nên tránh các loại thực phẩm chứa nhiều purin, chẳng hạn như:
- Hải sản, bao gồm cá tuyết, cá hồi và trai
- Nội tạng động vật
- Thịt đỏ
- Rượu bia
- Đồ uống trái cây nhiều đường
Ngược lại, một số loại thực phẩm có khả năng làm giảm nồng độ axit uric, nguyên nhân chính gây ra các cơn gút, bao gồm:
- Anh đào: Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng anh đào có thể giúp giảm mức axit uric trong cơ thể, do đó làm giảm các cơn gút. Tuy nhiên, tốt nhất hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Vitamin C: Theo Đánh giá năm 2017, vitamin C có thể làm tăng đào thải axit uric.
- Cà phê: Một nghiên cứu cho thấy rằng những người uống cà phê thường xuyên ít có nguy cơ mắc bệnh gút hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu thêm là cần thiết để chứng minh những phát hiện này.
Biến chứng
Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) ở Vương quốc Anh, một số người bị bệnh gút có thể tiến triển các biến chứng, chẳng hạn như:
- Sỏi thận: Khi các tinh thể urat lắng đọng trong đường tiết niệu, có thể gây sỏi thận.
- Hạt tophi: Thường không gây đau, nhưng có thể xuất hiện ở nhiều vị trí, chẳng hạn như ngón chân và có thể vỡ ra gây chảy chất có màu phấn trắng.
- Tổn thương khớp: Một số người có thể gặp các cơn gút thường xuyên, trong khi những người khác có thể không bao giờ bị lên cơn đau do gút. Nếu không điều trị, các cơn gút có thể xảy ra thường xuyên hơn và gây tổn thương vĩnh viễn cho khớp.
Phòng ngừa
Nguồn ảnh: clipartkey.com Bệnh gút gây suy nhược cơ thể, nhưng có nhiều thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có thể giúp ngăn ngừa như:
- Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh: Tập thể dục và ăn kiêng có thể giúp giảm nồng độ axit uric trong máu.
- Giảm uống rượu: Đặc biệt là rượu bia và rượu mạnh, làm tăng nguy cơ bị bệnh gút. Vì vậy, hạn chế hoặc tránh uống rượu sẽ giúp cơ thể đào thải lượng axit uric dư thừa qua nước tiểu.
- Uống nhiều nước: Uống đủ nước và hạn chế uống đồ uống có đường.
- Ăn một chế độ ăn ít chất béo và ít purin: Tránh thực phẩm giàu purin, chẳng hạn như hải sản và thịt đỏ. Thay vào đó, hãy ăn rau, các sản phẩm từ sữa ít béo và đạm thực vật.
Một người có thể tìm hiểu thêm về các loại thực phẩm nên ăn và các loại thực phẩm nên tránh với bệnh gút.
Chẩn đoán
Bác sĩ phải thực hiện một số xét nghiệm để chẩn đoán bệnh gút. Một trong những xét nghiệm là chọc hút dịch khớp, bao gồm việc hút chất lỏng từ khớp bị tổn thương. Sự hiện diện của các tinh thể urat trong dịch là một dấu hiệu của bệnh gút.
Các bác sĩ cũng có thể làm xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ axit uric trong cơ thể. Tuy nhiên, Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cho biết rằng: Một số người có axit uric cao có thể không bao giờ xuất hiện các triệu chứng bệnh gút, trong khi những người có axit uric thấp có thể hình thành các cơn gút.
Bác sĩ có thể tiến hành chụp phim cộng hưởng từ MRI hoặc siêu âm để phát hiện bằng chứng các tinh thể urat và xác định nguyên nhân gây viêm.
Khi nào cần đi khám
Bệnh gút xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước. Nên đi khám ngay,
nếu bị khởi phát một cơn đau dữ dội ở khớp ở ngón chân cái, kèm sưng, nóng, đỏ.
Nếu bệnh gút không được điều trị, có thể dẫn đến tổn thương khớp theo thời gian, bao gồm hủy hoại xương và viêm khớp.
Tổng kết
Cơn gút cấp thường xuất hiện đầu tiên ở ngón chân cái. Các đợt khởi phát cơn gút cấp thường dữ dội và phải dùng thuốc để giảm đau, và kiểm soát axit uric máu, ngăn ngừa sự tích tụ axit uric gây ra tổn thương khớp.
Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có thể giúp phòng tránh tái phát cơn gút cấp trong tương lai.
Ngoài việc dùng thuốc, bạn có thể kê cao bàn chân và chườm đá lên vùng khớp bị viêm để giảm đau.
