Đột quỵ ở nam giới: cách nhận và tìm kiếm sự trợ giúp

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu trên thế giới. Một số nghiên cứu tin cậy cho thấy nam giới có nhiều khả năng mắc đột quỵ hơn, đặc biệt là nam giới người Mỹ gốc Phi, người Alaska hoặc người Mỹ bản địa. Nhưng đó chỉ là nguy cơ ngắn hạn. Nguy cơ suốt đời ở nam giới thấp hơn nhiều so với nữ giới. Nam giới cũng ít có nguy cơ tử vong do đột quỵ hơn. 

Khả năng nhận biết các triệu chứng đột quỵ có thể giúp cứu sống bạn và những người xung quanh. Nếu bạn nghĩ ai đó đang bị đột quỵ, hãy gọi ngay cho cấp cứu tại địa phương. Mỗi giây trôi qua đều rất nguy hiểm.

Các triệu chứng đột quỵ thường gặp

Đối với nam giới và nữ giới, đột quỵ được biểu hiện bằng việc khó nói hoặc không hiểu lời nói không thể cử động hoặc mất cảm giác ở một bộ phận của cơ thể và lú lẫn. Một người nào đó đang bị đột quỵ cũng có thể gặp khó khăn khi nói hoặc hiểu cuộc trò chuyện. Không có triệu chứng đột quỵ nào dành riêng cho nam giới. 

• Sáu triệu chứng phổ biến nhất của đột quỵ ảnh hưởng đến một số bộ phận của cơ thể.
• Mắt: khó nhìn đột ngột ở một hoặc cả hai mắt
• Mặt, cánh tay hoặc chân: đột ngột tê bì hoặc yếu liệt, hay gặp ở một bên cơ thể
• Bụng: nôn nao hoặc cảm thấy khó chịu
• Toàn thân: mệt mỏi toàn thân hoặc khó thở
• Đầu: đau đầu dữ dội đột ngột không rõ nguyên nhân
• Chân: chóng mặt đột ngột, đi lại khó khăn, mất thăng bằng hoặc các động tác phối hợp

Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng. Đột quỵ thường chỉ ảnh hưởng đến vùng não bên trái hoặc bên phải. 

Một nghiên cứu năm 2003 cho thấy nữ giới làm tốt hơn nam giới trong việc xác định chính xác các dấu hiệu của đột quỵ, nhưng chỉ hơn vài phần trăm điểm. 

Yếu tố nguy cơ

Cả nam giới và nữ giới đều có nguy cơ đột quỵ cao hơn nếu họ: 

• Hút thuốc lá
• Tăng huyết áp, bệnh tim, rung nhĩ hoặc đái tháo đường
• Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua (Transient ischemic attack – TIA): một cơn đột quỵ nhỏ có thể kéo dài vài phút hoặc vài giờ
• Lạm dụng ma túy hoặc rượu
• Béo phì
• Ít hoạt động thể chất

Một yếu tố nguy cơ khác là đang sống ở các bang phía Đông Nam Hoa Kỳ được gọi là “Vành đai đột quỵ”. Tỷ lệ tử vong do đột quỵ cao hơn đáng kể ở những tiểu bang sau: 

• Alabama
• Arkansas
• Georgia
• Louisiana
• Mississippi
• Bắc Carolina
• Nam Carolina
• Tennessee 

Một số yếu tố góp phần vào sự khác biệt do khu vực sống là dân số người Mỹ gốc Phi cao hơn, ít tiếp cận các trung tâm đột quỵ hơn và tỷ lệ thất nghiệp, béo phì, đái tháo đường và tăng huyết áp cao hơn.  

Nhận biết các trường hợp đột quỵ 

Hiệp hội Đột quỵ Quốc gia (National Stroke Association) đã phát triển một chiến lược dễ nhớ để nhận biết các triệu chứng đột quỵ. Nếu bạn nghĩ rằng bạn hoặc ai đó xung quanh bạn có thể bị đột quỵ, bạn nên kiểm tra theo FAST: 

• Face (Khuôn mặt). Yêu cầu người đó mỉm cười. Tìm dấu hiệu sụp mí ở một bên mắt.
• Arm (Cánh tay). Yêu cầu người đó giơ tay. Tìm kiếm xem có dấu hiệu một bên tay rơi xuống.
• Speech (Nói). Yêu cầu người đó lặp lại một cụm từ mà không nói ngọng. Ví dụ, bạn có thể yêu cầu họ nói “Con chim bắt sâu”.
• Time (Thời gian). Đừng lãng phí thời gian. Gọi ngay cho cấp cứu tại địa phương nếu bạn hoặc ai đó bạn biết có dấu hiệu đột quỵ. 

Hãy nhớ rằng khi bị đột quỵ, mỗi giây đều có giá trị. Đừng đợi xem liệu các triệu chứng có biến mất hay không. 

Thời gian càng kéo dài, mức độ não bị tổn thương do đột quỵ càng nghiêm trọng. Hãy chăm sóc người thân của bạn cẩn thận trong khi chờ xe cấp cứu đến. 

Bạn không nên tự lái xe đưa mình hoặc người thân đến bệnh viện khi bị đột quỵ. Thay vào đó, hãy gọi ngay cho cấp cứu tại địa phương và đợi nhân viên y tế đến. Họ được đào tạo để điều trị và chăm sóc người bệnh trên đường gấp rút đến bệnh viện. 

Sau khi nhập viện, bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng và bệnh sử. Bác sĩ cũng sẽ thăm khám toàn thân và chỉ định các xét nghiệm để chẩn đoán xác định xem bệnh nhân có đột quỵ hay không. 

Điều trị đột quỵ 

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ

Khoảng 85% đột quỵ là do thiếu máu cục bộ. Điều này có nghĩa là cục máu đông làm gián đoạn lưu lượng máu đến não. Bác sĩ sẽ cho bệnh nhân dùng một loại thuốc gọi là Chất hoạt hóa plasminogen mô (tissue plasminogen activator – tPA) để hòa tan hoặc phá vỡ cục máu đông. Để có hiệu quả, thuốc này phải được sử dụng trong vòng bốn giờ rưỡi kể từ thời điểm xuất hiện triệu chứng đầu tiên. 

Nếu vì một lý do nào đó mà thuốc tPA không được dùng, bác sĩ sẽ kê cho bạn thuốc chống đông máu hoặc một loại thuốc khác để ngăn kết tập tiểu cầu và hình thành cục máu đông. 

Phẫu thuật và các can thiệp xâm lấn khác cũng là một lựa chọn. Bác sĩ có thể thực hiện thủ thuật làm tiêu huyết khối trong động mạch. Trong quá trình này, thuốc được đưa vào qua một ống thông từ vùng bẹn. 

Một phương pháp khác là loại bỏ cục máu đông qua một ống thông đến động mạch bị tắc nghẽn trong não. Ống thông cuộn quanh các động mạch nhỏ trong não để giúp loại bỏ cục máu đông. Nếu bạn bị xơ vữa động mạch cảnh, bác sĩ cũng có thể đề xuất can thiệp thủ thuật để làm thông động mạch này. 

Đột quỵ do xuất huyết não 

Đột quỵ xảy ra khi một động mạch trong não bị vỡ hoặc rò rỉ máu. Các bác sĩ điều trị đột quỵ do xuất huyết não khác với đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Phương pháp điều trị đột quỵ khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. 

Tổng kết 

Nhìn chung, những nam giới không bị tử vong thì sau đột quỵ sẽ hồi phục nhanh hơn và có sức khỏe tốt hơn nữ giới. Nam giới cũng ít có khả năng gặp phải:

• Yếu liệt do đột quỵ
• Khó khăn khi thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày
• Buồn phiền
• Mệt mỏi
• Suy giảm tinh thần
• Chất lượng cuộc sống kém hơn 

Điều này có thể là do hoạt động thể chất trước khi đột quỵ và các triệu chứng trầm cảm. 

Có thể mất rất nhiều công sức để phục hồi sau đột quỵ. Phục hồi chức năng sẽ không giúp đảo ngược tình trạng tổn thương não nhưng nó có thể giúp bạn học lại các kỹ năng mà bạn đã mất. Điều này bao gồm học cách đi lại hoặc nói chuyện. 

Thời gian phục hồi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của cơn đột quỵ. Một số người mất vài tháng để phục hồi, một số người khác có thể cần điều trị trong nhiều năm. Những người bị yếu liệt hoặc các vấn đề về vận động có thể cần được chăm sóc dài hạn.

Tuy nhiên, những người đã bị đột quỵ có thể sống lâu và hạnh phúc nếu họ thực hiện các biện pháp phục hồi chức năng và tuân thủ lối sống lành mạnh để ngăn ngừa đột quỵ trong tương lai. 

Phòng ngừa đột quỵ trong tương lai 

Điều quan trọng là phải ngăn ngừa hoặc điều trị các yếu tố khiến nguy cơ bị đột quỵ cao hơn, chẳng hạn như tăng huyết áp hoặc cholesterol cao.

Xem thêm:

• Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
• Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
• Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
• Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
• Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?