Những người bị bệnh gút mạn tính có thể hình thành hạt tophi, ảnh hưởng đến bất kỳ khớp hoặc mô mềm nào trong cơ thể, gây hạn chế vận động hoặc thậm chí tàn tật. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị có sẵn giúp giảm bớt các triệu chứng và giảm thiểu các đợt bùng phát..
Bài viết này giúp bạn tìm hiểu thêm về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa bệnh gút có hạt tophi.
Hạt tophi là gì?
Hình ảnh hạt tophi dưới da trong bệnh gút. Nguồn ảnh: Pinterest Bệnh gút có 4 giai đoạn và gút có hạt tophi là giai đoạn nặng nhất. Nó thường chỉ xuất hiện ở những người bị bệnh gút mạn tính, không được điều trị, ngoài ra có thể gặp ở người ghép tim.
Hạt tophi xảy ra khi các tinh thể axit uric lắng đọng và hình thành khối u trắng phát triển xung quanh các khớp và mô trong tổn thương gút.
Những khối này thường có thể nhìn thấy dưới da và có xu hướng giống như các nốt sưng, ở trạng thái lỏng, nhão hoặc như phấn.
Các bác sĩ chẩn đoán bệnh gút bằng cách chọc hút hạt nghi ngờ tophi và đem xét nghiệm tìm tinh thể axit uric. Khoảng 12–35% những người bị bệnh gút có các hạt tophi.
Triệu cứng
Bệnh gút gây viêm trong hoặc bao quanh khớp và các mô mềm cạnh tổn thương.
Kết quả là, hầu hết những người bị bệnh gút đều trải qua:
- Đau dữ dội
- Sưng tấy
- Đổi màu da
- Nóng đỏ
Bệnh gout thường khởi các cơn gút cấp xen kẽ các giai đoạn thuyên giảm - không triệu chứng. Cơn bùng phát có xu hướng đột ngột - thường trong vòng vài giờ - và kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần.
Thường phải mất nhiều năm để bệnh gút trở thành mạn tính. Trong giai đoạn sớm, việc kiểm soát hoặc điều trị hiệu quả có thể ngăn bệnh gút trở thành mạn tính.
Một khi tiến triển bệnh gút mạn tính, axit uric dư thừa lắng đọng dưới da ở các vị trí khác nhau, tạo các hạt tophi. Thường mất khoảng 10 năm để tophi phát triển cùng với bệnh gút. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hạt tophi có thể xuất hiện sớm hơn.
Tùy thuộc vào vị trí của tophi và mức độ nghiêm trọng, kích thước và số lượng của chúng, có thể gây ra:
- Biến dạng khớp rõ tệt
- Tổn thương khớp hoặc mô
- Hạn chế hoạt động khớp
- Tàn tật
- Đau dây thần kinh do chèn ép hoặc thắt dây thần kinh
Hạt tophi gây phá hủy và ăn mòn xương khi chúng phát triển. Chúng cũng có thể bị sưng hoặc bị đè ép đến mức vỡ ra và rò rỉ các tinh thể axit uric. Nếu điều này xảy ra, vết thương dễ có nguy cơ bị nhiễm trùng.
Tophi có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp hoặc mô mềm nào trong cơ thể, thậm chí phát triển ở các khớp hoặc mô của tai.
Nguyên nhân
Bệnh gút xảy ra khi nồng độ axit uric trong máu quá cao.
Axit uric thường hoạt động như một chất chống oxy hóa. Cơ thể tạo ra khoảng 66% nguồn cung cấp axit uric một cách tự nhiên. Phần còn lại đến từ sự phân hủy các chất hóa học gọi là purin có nhiều trong nhiều loại thực phẩm giàu protein.
Thận điều chỉnh nồng độ axit uric bằng cách lọc nó ra khỏi máu để bài tiết qua nước tiểu. Nếu thận không thể lọc đủ axit uric hoặc cơ thể tạo ra quá nhiều axit uric, có thể gây dư thừa và tích tụ axit uric trong cơ thể.
Khi nồng độ axit uric trong máu quá cao, được gọi là tăng axit uric máu, có thể gây lắng đọng tinh thể sắc nhọn như kim trong các khớp và các mô mềm xung quanh.
Hệ thống miễn dịch coi các tinh thể axit uric như các phần tử lạ, dẫn đến quá trình viêm.
Khoảng 2/3 số người bị tăng axit uric máu không phát triển thành bệnh gút. Mặc dù vẫn chưa rõ lý do tại sao một số người phát triển bệnh gút và những người khác thì không, nhưng có vẻ như một số yếu tố nguy cơ nhất định có thể làm tăng khả năng mắc bệnh gút.
Các yếu tố nguy cơ của bệnh gút bao gồm:
- Giới tính: Nam giới có nhiều khả năng mắc bệnh gút hơn nữ giới.
- Tuổi tác: Nam giới có xu hướng phát triển bệnh gút trong độ tuổi từ 30 đến 45 tuổi, trong khi nữ giới có xu hướng phát triển bệnh gút từ 55–70 tuổi.
- Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thực phẩm và đồ uống giàu purin hoặc đường có thể làm tăng nồng độ axit uric.
- Rượu: Uống quá nhiều rượu cũng có thể làm tăng nồng độ axit uric.
- Tiền sử gia đình: Có thành viên trong gia đình mắc bệnh gút có nghĩa là một người có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn.
- Các tình trạng bệnh lý khác: Tăng huyết áp, bệnh tim, bệnh thận hoặc chấn thương, đái tháo đường đường, hội chứng chuyển hóa, béo phì, bệnh vẩy nến và một số loại thiếu máu có thể làm tăng nồng độ axit uric.
- Thuốc: Nhiều loại thuốc thông thường, bao gồm thuốc lợi tiểu (thuốc nước), thuốc chẹn beta, aspirin và cyclosporin, có thể làm tăng nồng độ axit uric.
Điều trị
Trong thời gian bùng phát, có thể giảm các triệu chứng bệnh gút bằng cách sử dụng thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm cùng với chườm đá, nghỉ ngơi và nâng cao vị trí tổn thương.
Một số loại thuốc kê đơn cũng có thể làm giảm các triệu chứng nếu sử dụng ngay sau khi cơn bùng phát bắt đầu, bao gồm các:
- Colchicine (Colcrys)
- Indomethacin (Indocin)
- Thuốc chẹn interleukin-1
- Thuốc corticosteroid
Có thể dùng thuốc hạ axit uric kê đơn liên tục để giảm nguy cơ tái phát và bệnh gút mạn tính. Ở những người có hạt tophi, mục tiêu điều trị là giảm nồng độ axit uric xuống dưới 5 mg/dl.
Các loại thuốc mà bác sĩ thường kê đơn để giảm nồng độ axit uric bao gồm:
- Allopurinol (Zyloprim), làm giảm sự hình thành axit uric
- Probenecid (Benemid), làm tăng quá trình lọc axit uric qua thận
- Febuxostat (Uloric), làm giảm sản xuất axit uric
Bác sĩ có thể kê các loại thuốc khác nhau nếu thuốc hiện tại làm tăng nồng độ axit uric.
Điều chỉnh thói quen hàng ngày cũng giúp những người bị bệnh gút nặng giảm thiểu các triệu chứng và giảm nguy cơ bùng phát nặng hơn.
Những thay đổi có thể giúp bao gồm:
- Uống đủ nước, vì nước giúp loại bỏ axit uric khỏi hệ thống tuần hoàn
- Tránh đồ uống và thức ăn có đường
- Tránh thực phẩm có nhiều purin, chẳng hạn như hầu hết các loại hải sản và thịt
- Hạn chế hoặc tránh uống rượu
- Tham gia vào các bài tập thể dục mức độ nhẹ thường xuyên
- Duy trì trọng lượng cơ thể vừa phải
Với việc điều trị hạ axit uric thích hợp, có thể mất ít nhất vài tháng hoặc vài năm để giải quyết hạt tophi.
Phẫu thuật và dẫn lưu
Các hạt tophi nhỏ không cần dẫn lưu, đặc biệt nếu chúng không cản trở khả năng di chuyển. Thuốc giảm axit uric là phương pháp điều trị đầu tay cho hầu hết các trường hợp gút có hạt tophi.
Những người có nhiều hạt tophi lớn, nhiều, tàn tật hoặc biến dạng khớp có thể phẫu thuật để loại bỏ chúng và sửa chữa những tổn thương, nhưng điều này hiếm khi cần thiết.
Tophi nằm trong gân, khớp ngón tay và ngón chân hoặc bao khớp chứa đầy chất lỏng được gọi là kén (bursae) có thể cần phải phẫu thuật trong một số trường hợp hiếm gặp.
Bác sĩ thường cố gắng tránh điều trị phẫu thuật hoặc dẫn lưu vì nguy cơ nhiễm trùng và vết thương kém hồi phục.
Phòng ngừa
Hầu hết các điều chỉnh thường xuyên giúp kiểm soát bệnh gút cũng có thể giúp ngăn ngừa bệnh này.
Mọi người có thể thực hiện các bước sau để giảm lượng axit uric và giảm nguy cơ mắc các bệnh có thể dẫn đến bệnh gút:
- Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng
- Uống đủ nước
- Kiểm soát cân nặng
- Tập thể dục thường xuyên
- Tránh hoặc hạn chế thức ăn và đồ uống có đường
- Tránh hoặc hạn chế uống rượu
- Dừng hút thuốc
- Điều trị tăng huyết áp, tăng mỡ máu, đái tháo đường theo hướng dẫn của bác sĩ
- Hạn chế ăn thức ăn giàu protein động vật, chẳng hạn như thịt
Tổng kết
Hạt tophi là dạng nặng nhất của bệnh gút. Nó gây ra các khối axit urichình thành dưới da ở các khớp và mô và có thể gây biến dạng khớp.
Mọi người có thể điều trị bệnh gút bằng cách sử dụng thuốc hạ axit uric và thay đổi một số thói quen hàng ngày. Thực hiện những thay đổi này cũng có thể giúp một người ngăn ngừa bệnh gút phát triển ngay từ đầu.
Điều quan trọng là trao đổi với bác sĩ càng sớm càng tốt nếu có bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh gút hoặc hạt tophi.
