Diện khớp có hình chỏm cầu giúp tối đa hóa khả năng linh hoạt, cho phép cánh tay có thể chuyển động trong một khoảng rộng. Khớp vai có ba trục quay với 6 động tác là gấp - duỗi, dạng - khép và xoay trong - xoay ngoài, đồng thời nó cũng có thể quay vòng. Các xương quan trọng khác ở vai bao gồm:
- Mỏm cùng vai là phần nhỏ nhô ra khỏi xương bả vai.
- Xương đòn tiếp khớp với mỏm cùng vai ở khớp cùng vai - đòn
- Mỏm quạ là phần xương nhỏ nhô về phía trước của xương bả vai.
Các xương và cơ vùng vaiVai có một số cấu trúc quan trọng khác:
- Chóp xoay là một tập hợp các cơ và gân bao quanh vai, giúp nâng đỡ và cho phép chuyển động trong phạm vi rộng.
- Bao hoạt dịch khớp vai là một túi nhỏ chứa chất dịch khớp và bảo vệ các gân của chóp xoay.
- Sụn ở khớp vai là các vành sụn bao quanh các khớp và xương chính ở vai. Sụn ở các khớp vai có chức năng làm giảm ma sát giữa các khớp, xương, giúp vai và cánh tay vận động dẻo dai hơn.
Bệnh lý khớp vai
- Cứng khớp vai: Tình trạng viêm phát triển ở vai gây đau và cứng khớp. Khi khớp vai bị cứng, cử động ở vai có thể bị hạn chế nghiêm trọng.
- Thoái hóa khớp: Tình trạng thoái hóa khớp xảy ra phổ biến ở người cao tuổi. Vai ít bị ảnh hưởng bởi thoái hóa khớp hơn so với đầu gối.
- Viêm khớp dạng thấp: Một dạng viêm khớp trong đó hệ thống miễn dịch tấn công các khớp, gây viêm và đau. Viêm khớp dạng thấp có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp nào, bao gồm cả vai.
- Bệnh gút : Một dạng viêm khớp trong đó các tinh thể hình thành trong khớp, gây viêm và đau. Vai là một vị trí ít bị ảnh hưởng bởi bệnh gút.
- Rách chóp xoay: Là vết rách ở một trong các cơ hoặc gân bao quanh chóp xoay. Rách chóp xoay có thể là do chấn thương đột ngột hoặc do sử dụng khớp vai quá mức liên tục.
- Hội chứng chạm mỏm cùng vai: Mỏm cùng vai đè lên chóp xoay khi cánh tay được nâng lên. Nếu bị viêm hoặc chấn thương trong chóp xoay thì sự va chạm này sẽ gây ra đau.
- Trật khớp vai: Xương bả vai hoặc một trong các xương khác ở vai bị trượt ra khỏi vị trí. Nâng cao cánh tay gây đau và có tiếng kêu nếu vai bị trật khớp.
- Viêm gân vai: Viêm một trong các gân trong chóp xoay.
- Viêm bao hoạt dịch vai: Bao hoạt dịch là các túi dịch nhỏ nằm trên các gân của chóp xoay. Các triệu chứng đau xuất hiện khi thực hiện các hoạt động trên cao hoặc áp lực lên phần trên, ngoài cánh tay.
- Rách sụn viền: Một tai nạn hoặc lạm dụng quá mức có thể gây ra vết rách trong sụn bọc lấy đầu của xương cánh tay. Hầu hết các vết rách đều tự lành mà không cần phẫu thuật.
Xét nghiệm
- Chụp cộng hưởng từ (MRI ): sử dụng nam châm công suất cao và máy tính để tạo ra hình ảnh có độ phân giải cao về vai và các cấu trúc xung quanh.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Máy chụp CT chụp bằng nhiều tia X và dùng máy tính tạo ra hình ảnh chi tiết của vai.
- Chụp X-quang vai : Phim X-quang đơn thuần của vai có thể cho thấy trật khớp, thoái hóa khớp hoặc gãy xương bả vai. Phim X-quang không thể chẩn đoán chấn thương cơ hoặc gân.
Điều trị
- Phẫu thuật vai: Phẫu thuật thường được thực hiện để giúp khớp vai ổn định hơn. Phẫu thuật vai có thể là nội soi khớp (vết mổ nhỏ) hoặc mổ hở (vết mổ lớn).
- Phẫu thuật nội soi khớp: Bác sĩ phẫu thuật rạch một đường nhỏ ở vai và thực hiện phẫu thuật qua ống nội soi (một ống mềm có gắn camera và các dụng cụ ở đầu của nó). Phẫu thuật nội soi khớp đòi hỏi thời gian hồi phục ít hơn so với phẫu thuật mở.
- Vật lý trị liệu : Một chương trình tập thể dục có thể tăng cường cơ vai và cải thiện tính linh hoạt ở vai. Vật lý trị liệu là một phương pháp điều trị hiệu quả cho nhiều tình trạng vai.
- Thuốc giảm đau : Thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen (paracetamol), ibuprofen (Motrin) và naproxen (Aleve) có thể làm giảm hầu hết các cơn đau vai. Đau vai nặng hơn có thể phải dùng thuốc theo toa.
- Liệu pháp RICE : RICE là viết tắt của Rest (Nghỉ ngơi), Ice (chườm lạnh), Compression (băng ép) và Elevation (Gác cao tay). RICE có thể cải thiện tình trạng đau và sưng tấy của nhiều chấn thương ở vai.
- Tiêm corticosteroid (cortisone): Bác sĩ tiêm cortisone vào vai, làm giảm tình trạng viêm và đau do viêm bao hoạt dịch hoặc viêm khớp. Tác dụng của việc tiêm cortisone có thể kéo dài vài tuần.
Xem thêm:
