Thời kỳ mãn kinh thường bắt đầu ở độ tuổi từ 40 - 58 tuổi ở các nước phát triển. Ở Hoa Kỳ, độ tuổi trung bình là 52 tuổi. Đối với một số người, mãn kinh xảy ra sớm hơn do tình trạng sức khỏe hoặc điều trị bệnh như cắt bỏ buồng trứng.
Vào khoảng thời gian mãn kinh, nhiều phụ nữ gặp phải các triệu chứng như bốc hỏa, đổ mồ hôi ban đêm, khô âm đạo, thay đổi tâm trạng và giảm ham muốn tình dục.
Các triệu chứng này có thể bắt đầu trước khi mãn kinh và kéo dài trong vài năm. Nó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống có thể từ nhẹ đến nặng. Tuy nhiên, có nhiều cách để làm giảm triệu chứng này.
Mỗi người sẽ trải qua thời kỳ mãn kinh khác nhau. Nhiều người có cuộc sống thoải mái và năng động trong thời kì tiền mãn kinh và mãn kinh, một số người cảm thấy nhẹ nhõm hơn khi không còn phải đối mặt với kinh nguyệt hoặc kế hoạch hóa gia đình.
Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn và tăng cường sức khỏe lâu dài. Đối với những người gặp các triệu chứng mãn kinh, các phương pháp điều trị và hỗ trợ có thể giúp giảm các triệu chứng.
Bài viết này giúp bạn tìm hiểu thêm về thời kỳ mãn kinh.
Triệu chứng
Xung quanh thời kỳ mãn kinh, có thể xảy ra nhiều thay đổi về thể chất và tinh thần. Ở một số người các triệu chứng bắt đầu từ thời kì tiền mãn kinh và mãn kinh.
Những triệu chứng tiền mãn kinh và mãn kinh bao gồm:
Giảm khả năng sinh sản
Khi chuẩn bị kết thúc giai đoạn sinh sản và bắt đầu thời kì mãn kinh, nồng độ estrogen sẽ giảm dần từ đó làm giảm khả năng mang thai.
Kinh nguyệt không đều
Dấu hiệu đầu tiên cho thấy thời kỳ mãn kinh đang đến gần là kinh nguyệt không đều. Chúng có thể đến thường xuyên hơn hoặc ít hơn bình thường và lượng kinh có thể ít hơn hoặc nhiều hơn.
Nếu lo lắng về những thay đổi chu kì kinh nguyệt bạn nên đi khám ngay, vì những triệu chứng này cũng có thể là dấu hiệu của mang thai hoặc một bệnh nào đó.
Khô âm đạo và khó chịu
Khô âm đạo, ngứa và khó chịu có thể bắt đầu trong thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh. Các triệu chứng này có thể gây khó chịu khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo. Ngoài ra, nếu da vùng âm hộ, âm đạo khô có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Viêm teo âm đạo là tình trạng âm đạo bi viêm, mỏng, khô đôi khi có thể xảy ra trong thời kỳ mãn kinh.
Các loại kem dưỡng ẩm, chất bôi trơn và thuốc có thể làm giảm chứng khô âm đạo và các vấn đề liên quan.
Bốc hỏa
Phụ nữ mãn kinh thường có các cơn bốc hỏa. Nguồn ảnh: onlinedoctor.lloydspharmacyCác cơn bốc hỏa thường xảy ra vào khoảng thời gian mãn kinh. Chúng khiến bạn cảm thấy nóng đột ngột ở phần trên cơ thể. Cảm giác bóc hỏa có thể bắt đầu ở mặt, cổ hoặc ngực và lan lên trên hoặc xuống dưới.
Một cơn bốc hỏa cũng có thể gây ra:
- Đổ mồ hôi
- Các mảng đỏ trên da
Một số người bị đổ mồ hôi ban đêm hoặc ớn lạnh thay vì các cơn bốc hỏa.
Cơn bốc hỏa thường xảy ra trong năm đầu tiên sau khi kết thúc kinh nguyệt, nhưng cũng có thể kéo dài đến 14 năm sau khi mãn kinh.
Rối loạn giấc ngủ
Rối loạn giấc ngủ. Nguồn ảnh: voxCác vấn đề về giấc ngủ có thể phát sinh trong thời kỳ mãn kinh và chúng bắt nguồn từ:
- Sự lo lắng
- Đổ mồ hôi đêm
- Tăng nhu cầu đi tiểu
Tăng cường tập thể dục và tránh các bữa ăn nhiều năng lượng trước khi đi ngủ có thể giúp kiểm soát những vấn đề này, nhưng nếu các triệu chứng vẫn tiếp diễn, hãy đi khám ngay.
Thay đổi cảm xúc
Trầm cảm, lo lắng và giảm cảm xúc thường gặp trong thời kỳ mãn kinh. Không có gì lạ khi bạn phải trải qua những lần cáu kỉnh và quấy khóc.
Thay đổi nội tiết tố và rối loạn giấc ngủ có thể góp phần gây ra những vấn đề này. Ngoài ra còn những nguyên nhân khác như lo lắng về giảm ham muốn tình dục hoặc mất khả năng sinh sản,…
Mặc dù cảm giác buồn bã, cáu kỉnh và mệt mỏi là phổ biến trong thời kỳ mãn kinh, nhưng đó không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của bệnh trầm cảm. Tuy nhiên, nếu bạn trải qua tâm trạng lo lắng trong 2 tuần hoặc lâu hơn hãy đi khám ngay để được điều trị sớm nhất.
Bất kỳ ai lo lắng về giấc ngủ hoặc các thay đổi liên quan đến thời kỳ mãn kinh hãy đi khám ngay.
Một bài báo được xuất bản vào năm 2018 đã chỉ ra mối liên hệ giữa mãn kinh và tự tử trong một số trường hợp. Bất kỳ ai đang có ý định tự tử hãy tìm kiếm sự giúp đỡ của chuyên gia tư vấn hoặc chuyên gia y tế để được hỗ trợ kịp thời.
Khó tập trung và học tập
2/3 phụ nữ có thể gặp khó khăn trong việc tập trung và ghi nhớ.
Duy trì hoạt động thể chất và tinh thần, tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh và duy trì một cuộc sống năng động có thể giúp giải quyết những vấn đề này.
Thay đổi thể chất
Những thay đổi về thể chất có thể xảy ra vào thời kì mãn kinh như:
- Tích tụ mỡ xung quanh bụng
- Tăng cân
- Tóc bạc màu, yếu, xơ và hay gãy rụng
- Đau tức ngực
- Tiểu không tự chủ
Tuy nhiên, mối liên hệ giữa những thay đổi này và thời kỳ mãn kinh không phải lúc nào cũng rõ ràng. Một số dấu hiệu có thể xảy ra trong thời kì mãn kinh và tuổi tác, lối sống cũng có thể đóng một vai trò nào đó.
Thay đổi thể chất ở phụ nữ mãn kinh. Nguồn ảnh: swhrTăng nguy cơ mắc một số bệnh
Sau khi mãn kinh, nguy cơ mắc một số bệnh sẽ tăng lên. Nguyên nhân là do sự thay đổi nội tiết tố
- Loãng xương: Là tình trạng giảm sức mạnh và mật độ xương. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên bổ sung vitamin D và ăn nhiều thực phẩm giàu canxi để duy trì độ chắc khỏe của xương.
- Bệnh tim mạch: Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) sự suy giảm estrogen do mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, việc điều trị bằng liệu pháp hormone sẽ không làm giảm nguy cơ này.
- Ung thư vú: Mãn kinh không gây ra ung thư vú nhưng những thay đổi liên quan đến nội tiết tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.
Thời kỳ mãn kinh là gì?
Mãn kinh là giai đoạn sau khi kết thúc chu kỳ kinh nguyệt. Mỗi người có thể trải qua thời kỳ mãn kinh khác nhau.
Thời kì có thể diễn ra trong vài năm và có 3 giai đoạn:
- Tiền mãn kinh: Đây là thời gian chuyển tiếp trước khi mãn kinh và kéo dài khoảng 12 tháng sau kỳ kinh cuối cùng.
- Thời kỳ mãn kinh: Bắt đầu 12 tháng sau kỳ kinh cuối cùng hoặc khi kinh nguyệt đã ngừng vì một lý do nào đó như cắt bỏ buồng trứng.
- Hậu mãn kinh: Là khoảng thời gian sau khi mãn kinh, tuy nhiên có thể khó biết khi nào mãn kinh kết thúc và bắt đầu sau mãn kinh.
Các độ tuổi thường gặp
Theo phòng sức khỏe phụ nữ Hoa Kỳ, độ tuổi mãn kinh ở Hoa Kỳ từ 48 - 58 tuổi, trung bình là 52 tuổi. Nó có thể xảy ra sớm hơn nếu người đó chưa từng có con hoặc hút thuốc. Mẹ và con gái thường trải qua thời kì mãn kinh ở cùng độ tuổi.
Những thay đổi thường bắt đầu vào cuối những năm 40 và dừng lại vào khoảng 4 năm sau đó, nhưng quá trình chuyển đổi có thể kéo dài từ 2 đến 8 năm. Khi không có kinh trong 12 tháng thì là bắt đầu thời kì mãn kinh.
Đôi khi mãn kinh xảy ra sớm hơn. Các bác sĩ gọi đó là “mãn kinh sớm” nếu xảy ra trước 40 tuổi. Mãn kinh sớm tự nhiên xảy ra ở khoảng 5% nữ giới.
Các triệu chứng như bốc hỏa có thể bắt đầu trước khi mãn kinh và có thể tiếp tục trong vài năm sau đó tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người.
LGBTQIA + và mãn kinh
Hầu hết thông tin về thời kỳ mãn kinh mô tả trải nghiệm của phụ nữ chuyển giới, dị tính. Tuy nhiên, mãn kinh có thể ảnh hưởng đến những người có buồng trứng.
Một người chuyển giới thành nam nhưng vẫn giữ lại buồng trứng vẫn có thể trải qua thời kỳ mãn kinh khi buồng trứng ngừng phóng noãn.
Nếu một người chuyển giới dùng testosterone bổ sung thì có thể gặp các triệu chứng mãn kinh. Ngoài ra, phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng cũng có thể gây ra các triệu chứng mãn kinh.
Khi quá trình chuyển đổi liên quan đến bất kỳ trường hợp nào trong số này, các triệu chứng mãn kinh sẽ giống như ở phụ nữ chuyển giới.
Tuy nhiên, người chuyển giới có thể gặp một số khó khăn. Khi đó người chuyển giới cần phải đến gặp bác sĩ, những người hiểu nhu cầu của họ và có thể giải quyết chúng một cách hiệu quả.
Điều trị
Mãn kinh không phải là một vấn đề sức khỏe mà là một quá trình biến đổi tự nhiên. Tuy nhiên, nó có thể liên quan đến những thay đổi không mong muốn về thể chất và tinh thần.
Bất kỳ ai có thắc mắc về những thay đổi này nên tìm lời khuyên từ bác sĩ. Dưới đây là một số phương pháp làm giảm các triệu chứng mãn kinh:
Liệu pháp hormone
Phương pháp này giúp cân bằng nồng độ hormone của cơ thể bằng cách bổ sung estrogen và progesterone.
Liệu pháp hormone giúp giảm các triệu chứng mãn kinh. Nguồn ảnh: oklahomapaindocLiệu pháp hoóc môn có nhiều dạng khác nhau như miếng dán da, kem bôi ngoài da. Nó có thể giúp giảm các cơn bốc hỏa và các triệu chứng mãn kinh khác.
Tuy nhiên, sử dụng phương pháp này có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh khác.
Bạn không nên sử dụng liệu pháp hormone nếu có các yếu tố nguy cơ mắc các bệnh dưới đây hoặc có tiền sử bản thân hoặc gia đình mắc các bệnh sau:
- Bệnh tim
- Huyết khối
- Nồng độ triglycerid trong máu cao
- Bệnh túi mật
- Bệnh gan
- Đột quỵ
- Ung thư vú
Hãy thảo luận với bác sĩ về những lợi ích và nguy cơ có thể xảy ra với liệu pháp hormone trước khi quyết định sử dụng nó.
Các phương pháp điều trị khác
- Gel bôi và các sản phẩm khác cho chứng khô âm đạo
- Thuốc uống, kem và vòng trị khô âm đạo
- Thuốc tránh thai nội tiết liều thấp cho các cơn bốc hỏa, khô âm đạo và thay đổi tâm trạng
- Thuốc chống trầm cảm liều thấp cho các cơn bốc hỏa, ngay cả ở những người không bị trầm cảm
Mẹo về lối sống
Những lời khuyên để giảm các triệu chứng khó chịu của thời kì mãn kinh:
- Tập thể dục thường xuyên
Tập thể dục. Nguồn ảnh: health.clevelandclinic
- Thực hành các bài tập thư giãn và hít thở sâu
- Xây dựng chế độ ăn lành mạnh gồm các loại trái cây tươi, rau và ngũ cốc nguyên hạt
- Bỏ thuốc lá và tránh khói thuốc thụ động
- Hạn chế uống rượu
- Tìm kiếm lời khuyên về sự lo lắng, thay đổi tâm trạng và các mối quan hệ
- Ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi nhiều
- Thực hiện các bài tập Kegel để tăng cường cơ sàn chậu
Các bài tập Kegel giúp nâng sàn chậu. Nguồn ảnh: healthline
- Nói chuyện với bạn bè và gia đình về cảm giác khi trải qua thời kỳ mãn kinh
- Khám phá những cách mới để tận hưởng sự thân mật với bạn đời
- Tham gia một câu lạc bộ, hoạt động tình nguyện hoặc tìm một sở thích mới
Giữ một đời sống tình dục năng động
Thời kỳ mãn kinh có thể làm giảm ham muốn tình dục của một người và dẫn đến khô âm đạo, nhưng nó cũng loại bỏ nhu cầu kiểm soát sinh sản. Đối với một số người, điều này có thể làm cho quan hệ tình dục thú vị hơn.
Quan hệ tình dục thường xuyên có thể làm tăng lưu lượng máu tới âm đạo giúp giữ cho các mô khỏe mạnh.
Một số mẹo để duy trì sức khỏe và hoạt động tình dục trong thời kỳ mãn kinh bao gồm:
- Duy trì hoạt động thể chất
- Tránh các sản phẩm thuốc lá, chất kích thích và rượu
- Dành thời gian kích thích sẽ cải thiện sự bôi trơn âm đạo
- Thực hiện các bài tập Kegel để tăng cường cơ sàn chậu
- Không sử dụng bất kỳ loại xà phòng mạnh nào quanh âm đạo, vì chúng có thể gây kích ứng
Ngoài ra, các triệu chứng mãn kinh khiến một số người tìm đến các hình thức quan hệ tình dục thỏa mãn mà không liên quan đến âm đạo.
Cần nhớ rằng, mặc dù phụ nữ không thể mang thai khi mãn kinh, nhưng vẫn phải sử dụng phương pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục để tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Thông thường, người bạn đời sẽ già đi và cũng có thể đang trải qua thời kỳ mãn kinh. Họ cũng có thể cảm thấy giảm ham muốn tình dục. Cởi mở về bất kỳ mối quan tâm nào có thể giúp 2 người cảm thấy tốt hơn và khám phá những hình thức thân mật mới.
Nguyên nhân
Mãn kinh là một giai đoạn trong cuộc đời, không phải là một căn bệnh. Hầu hết phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh tự nhiên ở tuổi trung niên. Tuy nhiên, phẫu thuật và các yếu tố khác có thể khiến thời kỳ mãn kinh bắt đầu sớm hơn.
Mãn kinh tự nhiên
Thời kì sinh sản của phụ nữ kéo dài từ tuổi dậy thì đến mãn kinh - từ quá trình biến đổi tự nhiên này sang quá trình biến đổi tự nhiên khác.
Khi đến thời kỳ mãn kinh, nồng độ hoóc môn estrogen và progesterone trong cơ thể giảm xuống vì chúng không còn cần thiết để hỗ trợ sinh sản. Những thay đổi này kích hoạt thời kỳ mãn kinh.
Phẫu thuật và điều trị
Một người trải qua phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng sẽ trải qua thời kỳ mãn kinh. Nếu điều này xảy ra trước tuổi trung niên gọi là “mãn kinh sớm”.
Bác sĩ có thể chỉ định liệu pháp hormone để giảm một số triệu chứng nhưng bạn phải thảo luận với bác sĩ về những nguy cơ cũng như lợi ích của phương pháp điều trị này.
Một số phương pháp điều trị như hóa trị và xạ trị, có thể khiến buồng trứng ngừng hoạt động tạm thời hoặc vĩnh viễn. Khả năng xảy ra điều này phụ thuộc vào tuổi tác, phương pháp và vị trí điều trị.
Một người trải qua thời kỳ mãn kinh do điều trị sẽ có các triệu chứng giống như mãn kinh tự nhiên. Tuy nhiên, các triệu chứng có thể xuất hiện đột ngột hơn, do sự thay đổi thể chất diễn ra đột ngột hơn.
Một người cũng có thể cảm thấy buồn bã hoặc chán nản về việc mất đi khả năng sinh sản. Một số người quyết định đông lạnh trứng hoặc theo đuổi các lựa chọn khác để có con sau này trước khi trải qua phương pháp điều trị này.
Bạn cũng cần thảo luận với bác sĩ về những ảnh hưởng sức khỏe liên quan vì những người mãn kinh sớm có thể có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch và loãng xương.
Mãn kinh sớm
Một số người mãn kinh sớm hơn những người khác vì những lý do khác.
Đôi khi, mãn kinh sớm nếu một người có:
- Bệnh di truyền ảnh hưởng đến nhiễm sắc thể như hội chứng Turner
- Bệnh tự miễn
- Một số ít trường hợp nhiễm trùng như bệnh lao, sốt rét hoặc quai bị
Bất kỳ ai gặp phải những thay đổi về kinh nguyệt trước 45 tuổi đều nên đi khám.
Chẩn đoán
Mãn kinh không phải là một căn bệnh, nhưng nếu bạn mãn kinh thì cũng có thể đến gặp bác sĩ.
Bác sĩ thường có thể xác nhận lý do cho sự thay đổi này là tiền mãn kinh hay mãn kinh bằng cách hỏi bệnh. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra nồng độ hoóc môn và thực hiện các xét nghiệm khác về máu và nước tiểu để loại trừ các bệnh liên quan. Tuy nhiên, không có xét nghiệm nào có thể kết luận rằng thời kỳ mãn kinh đã bắt đầu.
Tóm lược
Đối với nhiều người, mãn kinh không phải là giai đoạn chuyển tiếp duy nhất xảy ra ở tuổi trung niên. Những thay đổi trong các mối quan hệ và công việc hoặc cuộc sống gia đình - chẳng hạn như con cái chuyển đi nơi khác - cũng có thể có tác động đến kinh nguyệt. Khi có những thay đổi này xảy ra trong một thời gian ngắn, bạn có thể cảm thấy choáng ngợp.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn sống năng động, khỏe mạnh trong suốt thời kỳ mãn kinh và nhiều thập kỷ sau đó và tuổi trung niên thường có thể là sự khởi đầu của một giai đoạn mới.
