Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association), người mắc bệnh đái tháo đường có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 1,5 lần so với những người không mắc bệnh. Điều này là do lượng đường trong máu thay đổi thường xuyên làm ảnh hưởng đến hệ thống tim mạch.
Bài viết này thảo luận về mối liên hệ giữa bệnh đái tháo đường và đột quỵ. Đồng thời cũng cho bạn những kiến thức về các cách phòng tránh để giảm nguy cơ đột quỵ.
Mối liên quan giữa đái tháo đường và đột quỵ
Lượng đường trong máu cao có thể làm tổn thương mạch máu và thần kinh, từ đó làm tăng nguy cơ đột quỵ. Nguồn ảnh: Printest Tai biến mạch máu não xảy ra khi quá trình cung cấp máu lên não bị gián đoạn. Hầu hết các cơn đột quỵ xảy ra do cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu ở vùng não hoặc vùng cổ.
Theo thời gian, lượng đường trong máu tăng cao có thể làm tổn thương hệ mạch máu và các dây thần kinh. Những người mắc bệnh đái tháo đường thường có lượng đường trong máu ở mức cao trong một thời gian dài, đặc biệt nếu bệnh lý này không được kiểm soát tốt. Và đó chính là nguyên nhân khiến bênh nhân đái tháo đường dễ bị đột quỵ.
Ngoài ra, các bệnh nhân đái tháo đường thường có các bệnh lý khác đi kèm, như cao huyết áp hoặc béo phì. Các bệnh này đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA - American Heart Association) 16% người lớn trên 65 tuổi mắc đái tháo đường đường tử vong vì đột quỵ và 68% tử vong vì bệnh tim.
Các chuyên gia của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cho rằng đái tháo đường là "một trong bảy yếu tố nguy cơ chính dẫn đến các bệnh lý tim mạch, nhưng chúng ta có thể kiểm soát được nó". Những yếu tố nguy cơ đó là: béo phì, cao huyết áp, chế độ ăn uống không lành mạnh và hút thuốc lá.
Những điều cần biết về đột quỵ
Đột quỵ xảy ra khi dòng máu lên não bị tắc nghẽn, nguy nhân có thể là do cục máu đông hoặc vỡ mạch máu. Khi điều này xảy ra, các tế bào não không được cấp máu sẽ bị thiếu oxy và chất dinh dưỡng, gây chết tế bào. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, đột quỵ có thể làm tổn thương não.
Có ba thể đột quỵ:
- Đột quỵ do thiếu máucục bộ: nguyên nhân là do cục máu đông trong lòng mạch làm tắc nghẽn dòng máu đến não.
- Đột quỵ do xuất huyết: nguyên nhân là do máu tràn ra từ một mạch máu bị vỡ hoặc rò rỉ ra từ một mạch máu bị tổn thương.
- Thiếu máu não thoáng qua (TIA - transient ischemic attack), hay còn gọi là cơn tai biến mạch máu não thoáng qua, nguyên nhân là do của các cục máu đông làm tắc mạch tạm thời hoặc do lưu lượng máu đến não thấp.
Các triệu chứng của đột quỵ
Tê hoặc yếu một bên mặt có thể là những triệu chứng của đột quỵ. Nguồn ảnh: Printest Các triệu chứng của đột quỵ thường phát triển đột ngột. Các bác sỹ khuyến khích những người có nguy cơ đột quỵ cao nên tìm hiểu về các dấu hiệu của bệnh hay còn được gọi là F.A.S.T. và kế hoạch xử trí.
F.A.S.T là viết tắt của:
- Mặt xệ một bên (Facial drooping)
- Yếu hoặc không thể nâng được một tay (Arm weakness)
- Các vấn đề về giọng nói, như nói ngọng (Speech problems)
- Gọi cấp cứu ngay lập tức (Time to call)
Ngoài F.A.S.T., bệnh đột quỵ còn có các triệu chứng sau đây:
- Tê bì hoặc yếu ở một bên mặt hoặc cơ thể
- Đau đầu dữ dội
- Gặp khó khăn khi đi lại, khi phối hợp các động tác và giữ thăng bằng
- Chóng mặt
- Giảm thị lực ở một mắt hoặc cả hai mắt
Những triệu chứng này thường xuất hiện đột ngột và có thể nghiêm trọng.
Một số triệu chứng có sự khác biệtgiữa nam và nữ.
Các yếu tố nguy cơ
Béo phì là một yếu tố nguy cơ gây đột quỵ. Nguồn ảnh: Eatthis.comNgoài đái tháo đường, có một số bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ:
- Cao huyết áp
- Béo phì
- Tăng cholesterol
- Tiền sử bệnh tim
- Tiền sử đột quỵ, hoặc có cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua
- Bệnh hồng cầu hình liềm
- Rối loạn chảy máu
- Trầm cảm
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC - Centers for Disease Control and Protection), đột quỵ thường gặp hơn ở một số nhóm:
- Người cao tuổi (lớn hơn 55 tuổi) có nguy cơ đột quỵ tăng gấp đôi sau mỗi 10 năm.
- Nam giới, nhưng nữ giới có tỷ lệ tử vong vì đột quỵ cao hơn
- Người Mỹ gốc Phi, nguy cơ bị đột quỵ lần đầu cao gần gấp đôi so với người da trắng trong nước
- Người gốc Tây Ban Nha, người Mỹ da đỏ và người bản địa Alaska có nguy cơ đột quỵ cao hơn so với người da trắng trong nước
- Những người có tiền sử gia đình bị đột quỵ
Ngoài ra, các yếu tố về lối sống cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, bao gồm hút thuốc lá, uống rượu hoặc sử dụng ma túy bất hợp pháp và không tập thể dục thường xuyên.
Cách phòng tránh
Một lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống hợp lý có thể giúp bạn giảm được nguy cơ bị đột quỵ. Nguồn ảnh: fr.depositphotos.comTrong một số trường hợp, bệnh nhân cần phải sử dụng thuốc để làm giảm nguy cơ đột quỵ. Trong khi những trường hợp khác chỉ cần kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường và duy trì một lối sống lành mạnh.
Bệnh nhân đái tháo đường có thể kiểm soát lượng đường trong máu bằng cách tuân thủ điều trị và duy trì một chế độ ăn uống hợp lý.
Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ khuyến nghị bệnh nhân nên tuân theo một chế độ ăn kiêng cá nhân, thường được xây dựng bởi các chuyên gia dinh dưỡng, để quản lý lượng đường trong máu.
Những phương pháp giảm nguy cơ đột quỵ hiệu quả gồm:
- Tập thể dục thường xuyên: mỗi tuần dành ít nhất 2 giờ 30 phút để tập thể dục với cường độ trung bình, như đi bộ nhanh.
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh như ăn nhiều rau và giảm cholesterol
- Bỏ thuốc lá
- Hạn chế uống rượu.
- Duy trì nồng độ cholesterol ở mức cho phép
- Duy trì cân nặng.
- Điều trị cao huyết áp.
Hồi phục
Sau đột quỵ, người bệnh có thể gặp các vấn đề về thăng bằng và phối hợp động tác. Nguồn ảnh: Printest Phục hồi sau đột quỵ ở mỗi người lại khác nhau. Một số bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn chỉ sau vài tuần bị đột quỵ. Những trường hợp khác có thể phải mất đến nhiều năm hoặc không thể hồi phục hoàn toàn.
Khả năng phục hồi phần lớn phụ thuộc vào thời gian và hiệu quả của những xử trí ban đầu. Nếu bệnh nhân đột quỵ được cấp cứu kịp thời thì sẽ hồi phục được tốt hơn.
Xử trí cấp cứu cho mỗi bệnh nhân đột quỵ là khác nhau, phụ thuộc vào thể đột quỵ, bao gồm những điều sau đây:
- Sử dụng thuốc làm tan cục máu đông
- Can thiệp nội mạch để loại bỏ tắc nghẽn
- Đặt stent mạch
- Phẫu thuật mạch
Sau một cơn đột quỵ, bệnh nhân có thể gặp phải một số di chứng:
- Yếu hoặc liệt nửa người
- Nói ngọng hoặc khó nói
- Khó thể hiện cảm xúc
- Gặp khó khăn khi giữ thăng bằng và phối hợp động tác
- Khó kiểm soát bàng quang hoặc ruột
- Khó ăn và khó nuốt
- Trầm cảm
Một số bệnh nhân cần được phục hồi chức năng sau khi bị đột quỵ. Lợi ích của phục hồi chức năng là:
- Vật lý trị liệu để giúp người bệnh cải thiện khả năng giữ cân bằng, phối hợp các động tác linh hoạt hơn và giảm đi sự mệt mỏi
- Liệu pháp vận động giúp cho bệnh nhân thực hiện các công việc hàng ngày dễ dàng hơn
- Liệu pháp ngôn ngữ hỗ trợ người bệnh phục hồi khả năng nghe hiểu và nói lưu loát hơn
Tổng kết
Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ bị đột quỵ cao. Ở Hoa Kỳ, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong thứ năm và là nguyên nhân gây tàn tật cao nhất.
Một số người có thể hồi phục hoàn toàn sau đột quỵ. Trong khi những người khác có thể đột quỵ có thể để lại những di chứng kéo dài. Nếu bệnh nhân đột quỵ được cấp cứu kịp thời, họ sẽ có thể hồi phục được nhanh chóng.
Đột quỵ có thể ngăn ngừa được bằng cách duy trì một lối sống lành mạnh và loại bỏ các yếu tố nguy cơ gây bệnh, bao gồm kiểm soát tốt đường huyết, ăn uống đa dạng, đầy đủ chất dinh dưỡng và tập thể dục thường xuyên.
Xem thêm:
- Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
- Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
- Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
- Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?
