Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây ra tàn tật và tử vong ở Hoa Kỳ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), đây là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ ba ở phụ nữ và nguyên nhân tử vong thứ năm ở nam giới.
Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Nguồn: http://www.lippoinsurance.com Trong vòng 30 ngày đầu tiên sau tai biến, khoảng 1 trong 8 trường hợp đột quỵ sẽ tử vong và cứ 4 người bị đột quỵ thì một người sẽ tử vong trong năm đầu tiên, theo Hiệp hội Đột quỵ. CDC cũng ước tính rằng mỗi năm đột quỵ cướp đi tính mạng của khoảng 140.000 người Mỹ.
Có phải đột quỵ lúc nào cũng dẫn đến tử vong?
Mặc dù đột quỵ là một nguyên nhân tử vong hàng đầu, nhưng không phải tất cả các trường hợp đột quỵ đều dẫn đến tử vong.
Người bệnh bị ảnh hưởng như thế nào bởi cơn đột quỵ phụ thuộc vào vị trí tổn thương ở não, mức độ nghiêm trọng và khoảng thời gian từ lúc khởi phát cho tới khi được điều trị.
Não bộ cần được cung cấp máu và oxy liên tục. Nếu dòng máu bị gián đoạn, các tế bào não sẽ bắt đầu chết trong vòng vài phút. Khi tế bào não chết đi, chức năng của não cũng vậy. Do đó, đột quỵ có thể dẫn đến những khuyết tật vĩnh viễn khi bạn không thể thực hiện các hoạt động do vùng não bị tổn thương kiểm soát. Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến ngôn ngữ, tinh thần, thị lực và vận động.
Điều trị sớm sẽ làm tăng cơ hội sống sót sau đột quỵ. Nguồn: https://www.healthline.com Người bệnh sẽ tử vong khi não bị thiếu oxy và máu quá lâu. Điều trị sớm sẽ làm tăng cơ hội sống sót sau đột quỵ và có thể giảm thiểu mức độ tàn tật hoặc tránh được nguy cơ tàn tật.
Phân loại đột quỵ
Đột quỵ được phân thành ba loại chính sau đây.
Nhồi máu não
Nhồi máu não là loại đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 87% tổng số đột quỵ. Nguyên nhân là do sự tắc nghẽn động mạch cung cấp máu cho não. Loại đột quỵ này bao gồm các nguyên nhân do nghẽn mạch và do huyết khối.
- Do nghẽn mạch: liên quan đến một cục máu đông hình thành trong các mạch máu bên trong não, phổ biến hơn ở người lớn tuổi và thường do nồng độ cholesterol máu cao hoặc bệnh tiểu đường. Những cơn đột quỵ loại này có thể xảy ra đột ngột hoặc dần dần trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày.
- Do huyết khối: liên quan đến một cục máu đông hình thành bên ngoài não. Cục máu đông di chuyển đến mạch máu trong não, gây tắc nghẽn. Những cơn đột quỵ này thường do bệnh tim và có thể xảy ra đột ngột.
Xuất huyết não
Tăng huyết áp là một nguyên nhân chính gây xuất huyết não. Nguồn: https://www.insider.com Với loại đột quỵ này, một mạch máu trong não bị vỡ ra hoặc rò rỉ. Xuất huyết não thường do huyết áp cao, chứng phình động mạch và một vài nguyên nhân khác.
Theo Hiệp hội Đột quỵ Quốc gia Mỹ, xuất huyết não gây ra khoảng 40% tổng số ca tử vong do đột quỵ.
Hai loại xuất huyết não bao gồm:
- Xuất huyết trong não: do động mạch não bị vỡ.
- Xuất huyết dưới nhện: vỡ hoặc rò rỉ mạch máu gây chảy máu trong khoảng không gian giữa nhu mô não và mô bao phủ não.
Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua (TIA)
Còn được gọi là tai biến mạch máu não thoáng qua, TIA là hiện tượng dòng máu đến một phần của não bị gián đoạn trong thời gian ngắn, vì cục máu đông tự tan đi nhanh chóng.
TIA gây ra các triệu chứng giống như đột quỵ thông thường, nhưng các triệu chứng thường biến mất trong vòng 24 giờ và không để lại tổn thương não vĩnh viễn.
Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua làm tăng nguy cơ đột quỵ do nhồi máu não hoặc xuất huyết não. Trên thực tế, khoảng 40% những người bị tai biến thoáng qua sẽ bị tai biến thực sự sau đó.
Đột quỵ khi ngủ có dẫn đến cái chết không?
Người ta ước tính rằng khoảng 14% các trường hợp đột quỵ xảy ra trong khi ngủ, một số bệnh nhân đến phòng cấp cứu sau khi thức dậy với các triệu chứng đột quỵ.
Những người bị đột quỵ khi đang ngủ có nguy cơ tử vong do họ không được phát hiện và điều trị sớm. Không thể biết mỗi năm có bao nhiêu người chết trong giấc ngủ vì đột quỵ. Còn đối với những người sống sót sau cơn đột quỵ khi đang ngủ, họ sẽ có nguy cơ bị tàn tật vĩnh viễn do điều trị chậm trễ.
Trên thực tế, những người đến bệnh viện trong vòng ba giờ kể từ khi có triệu chứng đột quỵ đầu tiên ít bị tàn tật hơn, vì trong trường hợp nhồi máu não, một loại thuốc làm tan cục máu đông được sử dụng trong khoảng thời gian này có thể làm giảm tổn thương não và tàn tật.
Tuy nhiên, vấn đề là khi một người bệnh thức dậy với các dấu hiệu đột quỵ, không phải lúc nào cũng có thể xác định được thời điểm cơn tai biến khởi phát ở bệnh nhân đó. Vì vậy, họ có thể không thỏa mãn được tiêu chuẩn dùng loại thuốc tiêu sợi huyết này.
Một cơn đột quỵ sẽ gây cảm giác như thế nào?
Mỗi phút giây trôi qua đều vô cùng giá trị, vì vậy, nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng đột quỵ có thể cứu sống người bệnh và ngăn ngừa tổn thương não vĩnh viễn.
Một số bệnh nhân bị đau đầu dữ dội, trong khi nhiều người khác thì không. Các triệu chứng khác bao gồm:
- Tê hoặc yếu ở mặt, hoặc ở một hoặc cả hai bên của cơ thể
- Khó nói hoặc không hiểu được lời người khác nói
- Giảm thị lực một hoặc cả hai mắt
- Đi lại khó khăn, mất thăng bằng hoặc mất phối hợp
Nguyên nhân đột quỵ
Đột quỵ có thể xảy ra với bất kỳ ai. Các nguyên nhân phổ biến và các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Thừa cân hoặc béo phì
- Ít hoạt động thể lực
- Huyết áp cao
- Nồng độ cholesterol máu cao
- Bệnh tiểu đường
- Bệnh tim mạch, bao gồm cả nhịp tim không đều
- tiền sử gia đình bị đột quỵ
- bị đột quỵ hoặc cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua trước đó
- chứng ngưng thở khi ngủ
- hút thuốc
Điều trị đột quỵ
Mục tiêu của điều trị đột quỵ là khôi phục lưu lượng máu lên não và kiểm soát bất kỳ tình trạng chảy máu nào trong não.
Khi đến bệnh viện, bệnh nhân sẽ được thực hiện các biện pháp chẩn đoán hình ảnh ở não để phân loại đột quỵ. Ở thể nhồi máu não, thuốc có thể giúp làm tan cục máu đông và khôi phục lưu lượng máu nếu bệnh nhân đến bệnh viện trong vòng ba giờ đầu tiên sau khởi phát. Phẫu thuật có thể giúp loại bỏ cục máu đông không tan hoặc loại bỏ mảng bám trong động mạch bị tắc. Ở thể xuất huyết não, phẫu thuật có thể sửa chữa một mạch máu yếu hoặc bị hư hỏng, lấy khối máu tụ khỏi não và giảm áp lực trong não.
Sau khi người bệnh đã đi vào giai đoạn ổn định, việc điều trị bao gồm nâng cao thể trạng và phục hồi chức năng. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tổn thương não, bệnh nhân có thể cần các bài tập vận động, vật lý trị liệu và ngôn ngữ trị liệu để giúp phục hồi những chức năng bị ảnh hưởng.
Dự phòng đột quỵ
Chúng ta có thể ngăn ngừa được tới 80% các ca đột quỵ nhờ áp dụng các biện pháp sau:
- Bỏ hút thuốc: điều này có thể khá là khó khăn nhưng bác sĩ có thể giúp bạn lập một kế hoạch cai thuốc phù hợp với bản thân.
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Tuân thủ một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng
- Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi lần, ba lần một tuần
- Điều trị các tình trạng bệnh lý như ngưng thở khi ngủ, huyết áp cao, tiểu đường và cholesterol cao
Tổng kết
Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật, nhưng bạn có thể hành động để tự bảo vệ mình. Việc phòng bệnh bắt đầu bằng hiểu rõ các rủi ro, và sau đó thực hiện các biện pháp một cách tích cực để cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ cũng rất quan trọng để bạn có thể được điều trị kịp thời.
Xem thêm:
- Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
- Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
- Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
- Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?
