Ngón tay dùi trống: Dấu hiệu cảnh báo của bệnh lý phổi

Bản thân ngón tay dùi trống không gây hại, nhưng nó có thể là một dấu hiệu của tình trạng bệnh lý khác, vì thế cần phải xác định nguyên nhân gây ra ngón tay dùi trống và bạn phải được điều trị tình trạng bệnh lý này. 

Ngón dùi trống còn được gọi là ngón tay hình chùy, ngón hình dùi trống, móng tay kính đồng hồ, ngón tay hình dùi trống, ngón tay Hippocrate, móng tay Hippocrate. 

Triệu chứng

Ngón tay dùi trống. Nguồn ảnh:verywellhealth.com

Ngón dùi trống có thể bao gồm các ngón tay và/hoặc các ngón chân của bạn. Thông thường xuất hiện ở cả hai bên (ảnh hưởng đến cả bàn tay và/hoặc bàn chân) và nó phải ngang bằng nhau về mức độ ở hai bên. 

Nếu bạn hoặc con bạn bị phì đại xương khớp nguyên phát, thì các ngón tay hoặc ngón chân có thể to, phồng và tròn một cách tự nhiên. Điều này sẽ dễ nhận thấy từ thời thơ ấu hoặc trong thời kỳ thiếu niên và nó sẽ không thay đổi nhiều theo thời gian. Với bệnh phì đại xương khớp nguyên phát, các thành viên khác trong gia đình cũng có khả năng bị ngón tay và/hoặc ngón chân hình dùi trống. 

Ngón dùi trống thứ phát diễn ra một cách từ từ, và nó gây ra sự thay đổi về hình dáng của các ngón tay và/hoặc ngón chân của bạn. 

Đối với ngón dùi trống thứ phát, do bệnh lý gây ra, sẽ xuất hiện những đặc điểm khác mà không thấy ở ngón dùi trống nguyên phát.

Các đặc điểm của ngón dùi trống thứ phát bao gồm:

• Các móng mềm
• Giường móng mềm và ấn có cảm giác xốp
• Móng tay dường như "nổi" thay vì được gắn chắc vào ngón tay (tăng di động móng tay)
• Mất góc giữa móng tay và phần da phía trên móng
• Phần đầu ngón tay trở nên to và phồng ra
• Giường móng có màu đỏ và ấm
• Móng tay cong xuống và trông giống như đáy chiếc thìa úp ngược.
• Cuối cùng, móng tay và da xung quanh móng có thể trở nên sáng bóng, và có rãnh trên móng.

Nguyên nhân

Ngón dùi trống nguyên phát là bệnh lý di truyền, được truyền qua gen. Ngón dùi trống di truyền chỉ đơn giản là một đặc điểm thể chất, giống như màu mắt hoặc chiều cao của bạn. Một số gen có liên quan đến ngón dùi trống nguyên phát bao gồm gen HPGD và gen SLCO2A1. 

Ngón dùi trống thứ phát xảy ra như một trong các tác động của bệnh phổi mạn tính và bệnh tim. Ung thư phổi là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra ngón dùi trống. Dấu hiệu này cũng liên quan đến một số bệnh lý mãn tính khác, bao gồm các bệnh lý của tuyến giáp hoặc hệ tiêu hóa.

Một số yếu tố nguy cơ của ngón dùi trống thứ phát bao gồm:

• Ung thư phổi
• Xơ phổi kẽ
• Áp xe phổi
• Bệnh lao phổi
• U lympho ở phổi
• Suy tim sung huyết
• Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn
• Bệnh tim bẩm sinh tím
• Giãn phế quản
• Bệnh xơ nang
• Các loại ung thư khác bao gồm ung thư gan, đường tiêu hóa hoặc u lympho Hodgkin
• Bệnh viêm ruột
• Xơ gan
• Các khối u đường tiêu hóa
• Bệnh Celiac (không dung nạp Gluten)
• Bệnh lỵ
• Bệnh Basedow (cường giáp tự miễn)
• Tuyến giáp hoạt động quá mức

Bệnh lý nền ảnh hưởng đến ngón tay như thế nào?

Các tình trạng bệnh lý có thể gây ra ngón tay dùi trống thường liên quan đến giảm nồng độ oxy. Các chuyên gia cho rằng ngón dùi trống xảy ra khi cơ thể trải qua các thay đổi để đáp ứng với tình trạng oxy thấp. 

Một số quá trình ảnh hưởng đến giường móng trong ngón dùi trống thứ phát. Đầu ngón trở nên to ra do sự phát triển quá mức của mô mềm bên dưới móng. Sự to ra của đầu ngón cũng có liên quan đến tình trạng viêm và tăng sinh các mạch máu nhỏ ở giường móng.

Một protein được gọi là yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu kích thích sự phát triển của các mạch máu, và protein này được coi là yếu tố chính trong sự biến đổi của ngón tay dùi trống.

Chẩn đoán

Ngón tay dùi trống có thể không rõ ràng dẫn tới bạn và nhân viên y tế có thể khó xác định sự biến đổi ở các ngón của bạn. 

Có một số tiêu chuẩn khách quan được sử dụng để đánh giá ngón tay dùi trống và  giúp xác định xem bạn có bị ngón tay dùi trống hay không:

• Dấu hiệu mất góc Lovibond: Thông thường, có một góc nhọn giữa giường móng và lớp da phía trên móng. Trong ngón tay dùi trống, góc tự nhiên sẽ bị mất khi móng hướng xuống dưới thay vì hướng lên.

 Nguồn ảnh: doctorandsurgeon.wordpress.com

• Tỷ lệ giữa chiều cao đốt xa ngón tay (DPD)/ chiều cao đốt giữa (IPD): Các đốt ngón tay là phần nằm giữa mỗi khớp ngón. Đốt ngón xa (bao gồm cả móng tay), thường có chiều cao nhỏ hơn đốt ngón giữa (DPD/IPD <1). Đối với ngón tay dùi trống thì tỷ lệ DPD/IPD ≥1).

• Dấu hiệu Schamroth: Khi bạn đặt hai ngón tay ngược nhau với các móng tay đối diện nhau sẽ có một khoảng trống nhỏ hình kim cương tạo bởi góc giữa móng tay và phần da phía trên móng. Ở ngón tay dùi trống khoảng trống này biến mất, đó là dấu hiệu Schamroth.

Dấu hiệu Schamroth: bên trái là ngón tay bình thường, bên phải là ngón tay dùi trống. Nguồn ảnh: litfl.com

Các mức độ của ngón tay dùi trống 

Có năm giai đoạn hoặc mức độ của ngón tay dùi trống:

• Độ 1: Giường móng trở nên mềm hơn
• Độ 2: Có những thay đổi về góc giữa móng và phần da phía trên móng
• Độ 3: Móng cong rõ rệt
• Độ 4: Phần đầu ngón tay trở nên to hơn (trông giống như dùi trống)
• Độ 5: Móng trở nên sáng bóng

Đánh giá các bệnh lý nền

Thông thường, ngón dùi trống do một tình trạng bệnh lý mãn tính đã được chẩn đoán từ nhiều năm trước. Khi bạn bắt đầu có dấu hiệu ngón tay hình dùi trống, bác sĩ sẽ đánh giá để xác định các bệnh lý có thể gây ra tình trạng này. 

Ngay cả khi bạn đã mắc bệnh phổi hoặc bệnh tim, bác sĩ cũng sẽ đánh giá lại tình trạng bệnh của bạn để xác định mức độ tiến triển của bệnh và có thể cần điều chỉnh phác đồ điều trị cho bạn. 

Các xét nghiệm mà bạn có thể cần để đánh giá đối với ngón tay dùi trống bao gồm:

• Khám lâm sàng để đánh giá các dấu hiệu như sụt cân, khó thở, các thay đổi trên da, mạch và huyết áp
• Đo độ bão hòa oxy máu (đo spO2) để xác định nồng độ oxy trong máu của bạn
• Đo chức năng hô hấp (Pulmonary function tests - PFTs)
• Đo khí máu động mạch
• Chụp phim ngực, chẳng hạn như chụp X-quang ngực hoặc chụp cắt lớp vi tính ngực (CT)
• Xét nghiệm máu: bao gồm công thức máu toàn bộ (CBC), điện giải đồ, chức năng gan và/hoặc xét nghiệm tuyến giáp
• Điện tâm đồ (EKG) hoặc siêu âm tim để đánh giá chức năng tim 
• Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh bụng như CT hoặc siêu âm
• Sinh thiết nếu có tổn thương liên quan được phát hiện trên chẩn đoán hình ảnh 

Điều trị

Hình dạng và kích thước bất thường của ngón thường không gây ra các vấn đề về sức khỏe, nhưng bất kỳ bệnh lý nền nào gây ra ngón dùi trống đều cần được can thiệp phù hợp bằng thuốc và/hoặc phẫu thuật. Các biện pháp điều trị có thể ngăn chặn tình trạng ngón dùi trống tiến triển nặng hơn và trong một số ít trường hợp có thể hồi phục một số hoặc tất cả các biến đổi của ngón dùi trống.  

Có rất nhiều cách tiếp cận điều trị các bệnh lý nền gây ngón tay dùi trống. Điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Bạn có thể cần kiểm soát bệnh lý hô hấp, điều trị bệnh tim hoặc các liệu pháp can thiệp cho bệnh ung thư. 

Ngón tay dùi trống có thể biến mất không?

Nếu tình trạng bệnh lý nền gây ra ngón tay dùi trống được điều trị, thì chúng có thể biến mất. Các bệnh lý tim mạch và phổi là những nguyên nhân phổ biến nhất. Chúng có thể cần được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật. 

Làm cách nào để dự phòng tái phát ngón tay dùi trống?

Nếu bạn có nguy cơ mắc ngón tay dùi trống, bạn nên tuân thủ điều trị tránh làm trầm trọng thêm bệnh lý phổi hoặc bệnh tim. Hãy bỏ hút thuốc lá. Bạn cũng có thể giảm nguy cơ nhiễm virut gây nhiễm trùng phổi bằng cách tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục và tiêm các vacxin cần thiết. 

Lời khuyên cho bạn

Nếu bạn nhận thấy các ngón tay của mình có hình dùi trống, hãy nhớ trao đổi với bác sĩ. Ngón tay dùi trống có thể được chẩn đoán tại phòng khám. Mặc dù bản thân ngón tay dùi trống là vô hại và không cần điều trị, nhưng nó thường liên quan đến tình trạng bệnh lý khác đang tiến triển xấu đi nếu không được điều trị.