Nguyên nhân và cách điều trị thủng đường tiêu hóa

Bài viết này tìm hiểu nguyên nhân , triệu chứng, các biến chứng, chẩn đoán, điều trị bệnh, và khi nào cần đi khám ngay.

Thủng đường tiêu hóa là gì? 

Thủng đường tiêu hóa là một lỗ thủng trên thành của ống tiêu hóa. Các tên khác của tình trạng này bao gồm: 

• Đứt ruột
• Vỡ ruột
• Thủng ruột

Hầu hết những người bị thủng đường tiêu hóa sẽ có một lỗ thủng ở dạ dày hoặc ruột non. 

Tình trạng thủng ruột già thường ít xảy ra hơn.. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng cứ 100.000 người dân châu Âu thì có 4 lỗ thủng ở ruột già. 

Một lỗ thủng có thể làm cho các chất trong dạ dày, ruột non hoặc ruột già thấm vào khoang bụng. Vi khuẩn có điều kiện xâm nhập vào, dẫn đến tình trạng viêm phúc mạc, nguy hiểm đến tính mạng và cần được điều trị ngay lập tức.

Viêm phúc mạc là tình trạng nhiễm trùng ổ bụng và phúc mạc, một lớp thanh mạc bao phủ mặt trong ổ bụng. Nếu không điều trị, viêm phúc mạc có thể gây nhiễm trùng huyết, nhiễm độc.  Nhiễm trùng huyết có thể dẫn đến suy các cơ quan. 

Do đó, những người bị thủng đường tiêu hóa cần được chăm sóc y tế khẩn cấp. Thủng ruột non là trường hợp cấp cứu ngoại khoa phổ biến nhất xảy ra trên toàn thế giới. 

Thủng đường tiêu hóa có thể gây viêm phúc mạc. Nguồn ảnh healthjade.com

 

Nhiều tình trạng khác nhau có thể gây thủng đường tiêu hóa, bao gồm:

• Chứng xoắn ruột  - tắc ruột xảy ra khi ruột già bị xoắn
• Ung thư đại tràng
• Viêm túi thừa - một tình trạng viêm ảnh hưởng đến ruột già
• Loét dạ dày tá tràng hoặc ruột non 
• Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ - viêm ruột già do máu không được cung cấp đầy đủ
• Sỏi mật
• Nhiễm trùng túi mật 
• Bệnh viêm ruột
• Tác dụng phụ của thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như ibuprofen
• Chấn thương vùng bụng, chẳng hạn như vết dao đâm hoặc nuốt phải vật gì sắc nhọn 

Loét dạ dày tá tràng nặng có thể gây thủng dạ dày, nguồn ảnh www.dhcoftx.com

Mặc dù hiếm gặp, nhưng tai nạn trong các thủ thuật y khoa cũng có thể gây thủng đường tiêu hóa. Các ví dụ bao gồm: 

• Nội soi - một thủ thuật sử dụng một máy ảnh nhỏ để quan sát ruột 
• Nội soi đại tràng - một thủ thuật y tế có thể chẩn đoán ung thư ruột

Trong khi nội soi có thể gây thủng đường tiêu hoá, nguồn ảnh www.researchgate.net Triệu chứng 

Các triệu chứng chính của thủng đường tiêu hóa là cảm giác đau bụng dữ dội và ấn đau. Bụng có thể chướng to và cứng hơn khi chúng ta ấn vào bụng

Nếu lỗ thủng ở dạ dày hoặc ruột non, cơn đau khởi phát thường đột ngột, nhưng nếu lỗ thủng ở ruột già, cơn đau có thể đến từ từ. Trong cả hai trường hợp, một khi cơn đau bắt đầu, nó có thể đau liên tục không giảm. 

Cơn đau có thể trở nên tồi tệ hơn khi người bệnh di chuyển hoặc nếu có bất kỳ áp lực nào lên vùng bụng. Tuy nhiên, nó có thể giảm bớt nếu họ nằm xuống.  

Thủng đường tiêu hoá gây đau bụng dữ dội, nguồn ảnh www.amg-gi.comCác triệu chứng khác của thủng đường tiêu hóa có thể bao gồm:

• Ớn lạnh
• Sốt
• Buồn nôn
• Nôn mửa

 Nếu một người bị thủng đường tiêu hóa biến chứng thành viêm phúc mạc, các triệu chứng sau có thể xảy ra:

• Mệt mỏi 
• Bí trung, đại tiện
• Khó thở 
• Loạn nhịp tim
• Chóng mặt

 Nếu viêm phúc mạc dẫn đến nhiễm trùng huyết, một người có thể gặp phải: 

• Tăng nhịp tim 
• Thở nhanh 
• Sốt 
• Lú lẫn

Khi nào đến gặp bác sĩ

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của thủng đường tiêu hóa hoặc viêm phúc mạc, hãy đi khám cấp cứu. 

Hầu hết các trường hợp thủng đường tiêu hóa đều phải cấp cứu. Tình huống đặc biệt khẩn cấp khi một người có các triệu chứng nhiễm trùng huyết, đe dọa tính mạng.

Chẩn đoán 

Để chẩn đoán tình trạng bệnh, bác sĩ có thể thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm sau:

• Chụp X-quang ngực và bụng – mục đích kiểm tra xem có không khí trong khoang bụng, một dấu hiệu của thủng đường tiêu hóa.

Hình ảnh khí tự do dưới cơ hoành trong thủng dạ dày – nguồn ảnh www.researchgate.net

•  Chụp cắt lớp - giúp bác sĩ xác định bất kỳ lỗ hổng nào có trong đường tiêu hoá.

Hình ảnh khí tự do trên phim chụp cắt lớp – nguồn ảnh www.msdmanuals.com

•  Xét nghiệm máu - nhằm kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng và khả năng mất máu. 

Điều trị

Những người bị thủng đường tiêu hóa thường phải phẫu thuật khẩn cấp, thường sẽ liên quan đến phẫu thuật mở bụng thăm dò. Bác sĩ phẫu thuật sẽ mở bụng của người đó và sửa chữa bất kỳ lỗ nào trên đường tiêu hóa.

Phẫu thuật khâu lỗ thủng ruột non- nguồn ảnh www.flickr.com

Các bác sĩ cũng sẽ loại bỏ bất kỳ chất nào từ dạ dày, ruột non hoặc ruột già của người đó hiện nằm trong bụng. Điều này giúp điều trị viêm phúc mạc và ngăn ngừa nhiễm trùng huyết.

Đối với một số người, có thể cần phải cắt bỏ một phần ruột. Điều này có thể dẫn đến một người phải làm hậu môn nhân tạo. Phẫu thuật này giúp các chất trong đường tiêu hoá được gom lại trong một túi gắn vào bụng của họ. 

Trong một số trường hợp hiếm hoi, thủng đường tiêu hóa có thể tự lành và không cần phẫu thuật. Nếu điều này xảy ra, chỉ cần điều trị nội khoa bằng kháng sinh.

Nếu một người bị nhiễm trùng huyết, phải dùng kháng sinh tiêm tĩnh mạch càng sớm càng tốt   

Làm hậu môn nhân tạo sau khi cắt một phần ruột

 

Các biến chứng của thủng đường tiêu hóa bao gồm chảy máu trong và nhiễm trùng huyết. Bệnh này cũng có thể dẫn đến áp xe bụng hoặc tổn thương ruột vĩnh viễn, thậm chí có thể làm một phần ruột hoại tử .  

Đôi khi vết thương của một người có thể không lành sau khi phẫu thuật hoặc họ có thể bị nhiễm trùng. Một số lối sống có thể làm tăng nguy cơ này, bao gồm hút thuốc, uống quá nhiều rượu và béo phì.  

Ngoài ra còn có một số tình trạng bệnh lý có thể góp phần làm vết thương kém lành, bao gồm:

• Suy dinh dưỡng
• Bệnh đái tháo đường tuýp 2
• Tụ máu
• Liệu pháp corticosteroid
• Một số loại thuốc

Tiên lượng

Thủng đường tiêu hóa là một tình trạng nghiêm trọng với nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có một số nguyên nhân khó phòng ngừa hơn những nguyên nhân khác. 

Nếu một người mắc bất kỳ bệnh nào có thể dẫn đến thủng đường tiêu hóa, họ nên làm theo kế hoạch điều trị mà bác sĩ tư vấn. Điều này làm giảm nguy cơ tiến triển dẫn tới tình trạng này. 

Với bất kỳ bệnh lý nào, tiên lượng được cải thiện khi được chẩn đoán và điều trị sớm. 

Kích thước của lỗ thủng và khoảng thời gian trước khi điều trị có thể xác định sự thành công của phẫu thuật sửa chữa lỗ thủng đường tiêu hoá . Điều này sẽ ảnh hưởng đến sự phục hồi của bệnh nhân.