Đông trùng hạ thảo: Những công dụng thần kỳ
Đông trùng hạ thảo là gì?
Đông trùng hạ thảo (mùa đông là sâu 'trùng', mùa hè là cỏ 'thảo'), thực chất không phải là một loại thực vật hay động vật. Nó là sản phẩm của nấm thuộc chi Ophiocordyceps và/hoặc Cordyceps kí sinh trên sâu (ấu trùng của loài bướm Thitarodes). Mùa hè nấm phát triển mạnh, quả thể của nó đâm lên khỏi mặt đất để phát tán bào tử và đó là thời điểm để thu hái Đông trùng hạ thảo ngoài tự nhiên. Số lượng của chúng rất ít, cho nên giá trị của Đông trùng hạ thảo tự nhiên rất cao và rất đắt.
Đông trùng hạ thảo được phát hiện một cách tình cờ bởi những người dân du mục địa phương ở cao nguyên Tây Tạng. Họ phát hiện thấy gia súc tình cờ ăn được loại thảo dược này trong rừng, sau đó chúng khỏe mạnh hơn, cho nhiều thịt và sữa hơn. Về sau, Trùng thảo trở thành một món quà quý cho người thân, nhằm tác dụng bồi bổ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.
Công dụng của Đông trùng hạ thảo
Theo Đông y, đông trùng hạ thảo có vị ngọt, tính ấm quy kinh vào hai kinh thận và phế.
Đông trùng hạ thảo có tác dụng bổ phế, ích can, thận, bổ tinh tủy, bổ dưỡng tạng phủ, chỉ huyết, hóa đàm. Do vậy mà trong Đông y Đông trùng hạ thảo được dùng hỗ trợ điều trị các bệnh như viêm phế quản, ho lâu ngày, ho ra máu, hen suyễn, ho lao, bồi bổ cơ thể. Hoặc các bệnh về thận tinh như liệt dương, di tinh, tảo tiết, đau lưng, mỏi gối, có thể dùng dưới dạng bột.
Theo y học hiện đại, trong Đông trùng hạ thảo có nhiều dược chất quý, như là 17 acid amin khác nhau, D-mannitol, lipid, nhiều nguyên tố vi lượng (Al, Si, K, Na…), đặc biệt trong đó còn có cordiceptic acid, cordycepin, adenosine, hydroxyethyl-adenosine.
Đáng chú ý hơn là nhóm hoạt chất HEAA (Hydroxy-Ethyl-Adenosine- Analogs - hoạt chất có tác dụng tương tự Hydroxyethyl Adenosin). Ngoài ra Đông trùng hạ thảo còn có chứa nhiều loại vitamin (trong 100g ĐTHT có 0,12 g vitamin B12; 29,19 mg vitamin A; 116,03 mg vitamin C, vitamin B2 (riboflavin), vitamin E, vitamin K…
HEAA theo các nghiên cứu, nó có tác dụng làm giảm các phản ứng tiền viêm do Lypopolysaccharid gây ra bằng cách ức chế con đường truyền tín hiệu qua trung gian 4 yếu tố hạt nhân-κB (NF-κB) của thụ thể giống như thụ thể thu phí (TLR). Hiểu một cách đơn giản,HEAA có tác dụng chống viêm trong y học. Ngoài ra, adenosin có trong Đông trùng hạ thảo có tác dụng với bệnh nhân tim mạch, nó có tác dụng trên các bệnh nhân loạn nhịp tim và có tác dụng an thần.
Cordycepin cũng là một dược chất được nhắc nhiều tới thời gian gần đây, nó được tìm thấy trong Đông trùng hạ thảo. Nó là dẫn xuất của nucleoside adenosin, theo các nghiên cứu nó cũng có tác dụng chống viêm (ức chế bạch cầu, trong một số phản ứng viêm quá mức) và tác dụng giảm trầm cảm.
Với những dược chất quý đó, Trùng thảo thường được sử dụng cho những bệnh nhân sau:
- Bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch
Đông trùng hạ thảo có tác dụng với bệnh nhân ung thư, nó có thể làm giảm tác dụng phụ hạ bạch cầu của các liệu pháp điều trị. Bên cạnh đó, nhờ tác dụng ức chế quá trình viêm, nó cũng có thể được dùng cho những bệnh nhân cấy ghép tạng làm giảm khả năng thải ghép
- Bệnh lý hệ thống tuần hoàn
ĐTHT có tác dụng làm giãn những mạch máu, làm tăng lưu lượng tuần hoàn não và tim. Nhờ đó nó có thể làm tăng khả năng vận động và gắng sức ở những bệnh nhân có cơ thể suy nhược
- Bệnh lý hệ hô hấp
Đông trùng hạ thảo có tác dụng bình xuyễn, trừ đàm và phòng chống khí phế thũng. Điều này làm sáng tỏ quan điểm của cổ nhân cho rằng, ĐTHT có khả năng “bảo phế, ích thận” và “dĩ lao khái”.
- Bệnh lý hệ thống nội tiết
Trên động vật thực nghiệm ĐTHT có tác dụng làm tăng trọng lượng tuyến vỏ thượng thận và tăng tổng hợp các hormon tuyến này, đồng thời cũng có tác dụng tương tự như hormon nam tính và làm tăng trọng lượng tinh hoàn cũng như các cơ quan sinh dục phụ trên động vật thực nghiệm. Vì vậy Đông trùng có khả năng tăng cường chức năng nam giới (tạng thận) như trong Đông y đã nhắc tới.
Phân loại và cách dùng
Căn cứ vào nguồn gốc xuất xứ, có 2 loại gồm:
- Đông trùng hạ thảo thiên nhiên: Còn gọi là đông trùng hạ thảo Tây Tạng, được tìm thấy ở vùng núi Tây Tạng, cực kỳ quý và rất hiếm.
- Đông trùng hạ thảo nhân tạo: Được nuôi trồng, nhân giống rộng rãi bằng cách nuôi ấu trùng trên các loại cơ chất như vỏ đậu xanh, hạt bắp, gạo lứt,…
Ngoài ra, trên thị trường hiện nay còn nhiều chủng loại, chế phẩm khác nhau từ đông trùng hạ thảo như:
- Dạng tươi: Giữ nguyên được mùi thơm của nấm, hơi nồng, giữ nguyên vẹn được hàm lượng dưỡng chất, không nhiệt phân sau khi khai thác mà sử dụng được luôn. Dạng tươi giữ được nhiều dược chất nhất, song thời gian bảo quản rất ngắn. Nên sử dụng dạng này ở dạng ăn liền, tránh chế biến quá lâu với nhiệt cao sẽ làm mất đi dược tính của Đông trùng hạ thảo.
- Dạng khô: Đã trải qua quá trình xử lý nhiệt phân, có mùi hơi tanh và nồng. Nếu bảo quản đúng cách sẽ giữ được nhiều hàm lượng dưỡng chất nhất
- Dạng nước uống: Điều chế từ trùng thảo và một số thành phần khác, đóng chai.
- Dạng viên nang: Điều chế thành dạng viên từ trùng thảo và các thành phần dược liệu khác.
- Dạng bột mịn: Bào chế trùng thảo khô thành bột mịn nguyên chất.
- Rượu đông trùng hạ thảo: Dùng trùng thảo tươi hoặc khô để ngâm cùng rượu trắng.
- Ngoài ra, Đông trùng hạ thảo có thể được phối hợp với nhiều dược liệu khác để có nhiều bài thuốc phù hợp với những bệnh khác nhau, tùy theo tình trạng bệnh nhân mà thầy thuốc có thể gia giảm các vị thuốc cho phù hợp. Trước khi sử dụng bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của các thầy thuốc, tránh lợi bất cập hại.
Xem thêm:
- Đông trùng hạ thảo: Công dụng và cách sử dụng
- Những lưu ý khi dùng đông trùng hạ thảo
- 6 tác dụng nổi bật của Đông trùng hạ thảo theo y học hiện đại
