Đột quỵ có thể gây suy giảm đáng kể về kỹ năng ngôn ngữ, nhận thức, vận động và giác quan. Đây là lý do tại sao nó được coi là nguyên nhân hàng đầu gây ra biến chứng khuyết tật lâu dài.
Phục hồi chức năng sau đột quỵ có thể là một quá trình dài đòi hỏi sự kiên nhẫn vì có thể mất nhiều năm để phục hồi.
Thường có thể bắt đầu phục hồi chức năng sau khi các bác sĩ đã điều trị ổn định tình trạng của bạn. Điều này bao gồm: khôi phục lưu lượng máu đến não, giảm áp lực chèn ép lên các khu vực xung quanh mô não và giảm các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ. Do đó, việc phục hồi chức năng có thể bắt đầu trong thời gian bạn nằm viện. Bắt đầu quá trình phục hồi càng sớm càng tăng cơ hội khôi phục lại chức năng não và vùng cơ thể bị ảnh hưởng.
Những nơi nào cung cấp dịch vụ phục hồi chức năng sau đột quỵ?
Loại dịch vụ phục hồi chức năng mà bạn chọn phụ thuộc vào vấn đề bạn đang gặp phải và những gì bảo hiểm của bạn chi trả. Bác sĩ và nhân viên xã hội có thể giúp bạn quyết định dịch vụ phục hồi chức năng nào phù hợp nhất với bạn.
- Các đơn vị phục hồi chức năng
Một số bệnh viện và phòng khám có đơn vị phục hồi chức năng. Các cơ sở khác nằm trong các trung tâm riêng biệt không thuộc bệnh viện hoặc phòng khám. Nếu bạn được điều trị tại một đơn vị nội trú, bạn sẽ phải ở lại cơ sở đó trong vài tuần. Nếu bạn được chăm sóc ngoại trú, bạn sẽ đến đó trong một khoảng thời gian nhất định mỗi ngày để phục hồi chức năng.
- Viện dưỡng lão được đào tạo bài bản
Một số viện dưỡng lão cung cấp các chương trình phục hồi chức năng chuyên biệt cho người bệnh sau đột quỵ. Một số nơi cung cấp các chương trình vật lý trị liệu và các liệu pháp khác có thể giúp bạn phục hồi. Các chương trình trị liệu này thường không chuyên sâu như các chương trình được cung cấp tại các đơn vị phục hồi chức năng của bệnh viện.
- Tại nhà
Bạn có thể nhờ các chuyên gia đến nhà để giúp bạn phục hồi chức năng. Mặc dù điều này có thể thoải mái và thuận tiện hơn so với việc phục hồi chức năng bên ngoài, nhưng lựa chọn này cũng có giới hạn của nó. Bạn sẽ không thể thực hiện các bài tập yêu cầu thiết bị chuyên dụng và công ty bảo hiểm của bạn có thể không chi trả cho loại hình chăm sóc này.
Làm thế nào để não phục hồi sau đột quỵ?
Có một số giải thích về cách phục hồi chức năng của não:
- Bộ não có thể tiếp tục hoạt động bằng cách thay đổi cách thực hiện các nhiệm vụ.
- Nếu lưu lượng máu đến vùng não bị ảnh hưởng được phục hồi, một số tế bào não có thể chỉ bị tổn thương thay vì chết. Kết quả là, các tế bào này sẽ có thể tiếp tục hoạt động theo thời gian.
- Một vùng não khác có thể kiểm soát các chức năng từng được thực hiện bởi vùng não bị tổn thương.
Tôi có thể phục hồi những kỹ năng nào?
Mục tiêu của phục hồi chức năng là cải thiện hoặc phục hồi các kỹ năng ngôn ngữ, nhận thức, vận động hoặc cảm giác của bạn.
- Kỹ năng ngôn ngữ
Đột quỵ có thể gây ra chứng mất ngôn ngữ. Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc tình trạng này, bạn có thể gặp khó khăn khi nói. Bạn cũng thường gặp khó khăn trong việc tìm đúng từ hoặc khó nói thành câu đầy đủ.
Bạn có thể gặp vấn đề với lời nói của mình nếu các cơ tham gia quá trình phát âm
bị tổn thương. Các nhà trị liệu ngôn ngữ có thể giúp bạn học cách nói mạch lạc và rõ ràng. Nếu tổn thương quá nghiêm trọng, họ cũng có thể dạy bạn những phương thức giao tiếp khác.
- Kỹ năng nhận thức
Đột quỵ có thể làm suy giảm khả năng suy nghĩ và lý luận, dẫn đến khả năng phán đoán kém và gây ra các vấn đề về trí nhớ. Nó cũng có thể gây ra những thay đổi về hành vi.
Bạn cũng có thể dễ bị ức chế hơn sau cơn đột quỵ và do đó hành động thiếu thận trọng. Điều này là do bạn không còn hiểu được hậu quả tiềm ẩn về hành động của mình.
Điều này dẫn đến những lo ngại về sự an toàn, vì vậy điều quan trọng là phải nỗ lực để khôi phục những kỹ năng nhận thức này. Các nhà trị liệu nghề nghiệp và các nhà trị liệu ngôn ngữ có thể giúp bạn lấy lại những khả năng này. Họ cũng có thể giúp đảm bảo rằng ngôi nhà của bạn là một môi trường an toàn.
- Kỹ năng vận động
Đột quỵ có thể làm suy yếu các cơ ở một bên của cơ thể và làm giảm chuyển động của khớp. Điều này ảnh hưởng đến các động tác phối hợp, khiến bạn khó đi lại và thực hiện các hoạt động thể chất khác. Bạn cũng có thể bị đau do co thắt cơ.
Các nhà vật lý trị liệu có thể giúp bạn học cách rèn luyện và tăng cường cơ bắp. Họ cũng có thể giúp kiểm soát tình trạng co thắt cơ bằng cách dạy bạn các bài tập kéo giãn cơ. Bạn có thể cần sử dụng thiết bị hỗ trợ đi bộ khi học các kỹ năng vận động.
- Phục hồi cảm giác
Đột quỵ có thể ảnh hưởng đến khả năng cảm giác như cảm nhận các yếu tố nóng, lạnh hoặc áp lực. Các nhà trị liệu có thể hướng dẫn để giúp cơ thể bạn thích nghi với sự thay đổi.
Những biến chứng nào khác có thể phải điều trị?
Suy giảm khả năng nói, nhận thức hoặc vận động có thể gây ra các biến chứng khác. Một số biến chứng có thể phải điều trị. Bao gồm:
- Kiểm soát bàng quang và ruột
Đột quỵ có thể gây ra các vấn đề về bàng quang và ruột. Bạn có thể không nhận ra rằng mình phải đi tiểu hoặc đại tiện. Bạn có thể không vào phòng vệ sinh đủ nhanh. Bạn có thể bị tiêu chảy, táo bón hoặc rối loạn tiêu hóa. Đi tiểu thường xuyên, tiểu khó và mất kiểm soát bàng quang cũng có thể xảy ra.
Bác sĩ chuyên khoa có thể giúp giải quyết những vấn đề này. Bạn có thể cần đặt ghế bô vệ sinh (hoặc ghế bô y tế) ở gần suốt cả ngày để tiện đi vệ sinh. Đôi khi, bạn có thể dùng thuốc. Trong trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ sẽ luồn một ống thông tiểu để dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài.
- Nuốt
Đột quỵ có thể gây khó nuốt. Bạn có thể quên nuốt trong khi ăn hoặc bị tổn thương dây thần kinh gây khó nuốt. Điều này có thể khiến bạn bị sặc, ho ra thức ăn hoặc bị nấc cụt. Các nhà trị liệu ngôn ngữ có thể giúp học cách nuốt và ăn uống bình thường trở lại. Các chuyên gia dinh dưỡng cũng có thể giúp bạn tìm những thực phẩm bổ dưỡng dễ ăn hơn.
- Trầm cảm
Một số người bị trầm cảm sau cơn đột quỵ. Bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học có thể giúp điều trị chứng rối loạn tâm lý này bằng các liệu pháp và thuốc chống trầm cảm.
Phục hồi chức năng có phải luôn thành công không?
Theo Hiệp hội Đột quỵ Quốc gia (National Stroke Association), 10% những người bị đột quỵ phục hồi gần như hoàn toàn, 25% hồi phục với tình trạng khuyết tật nhẹ, 40% khác bị suy giảm chức năng mức độ trung bình đến nặng cần được chăm sóc đặc biệt. Điều này có nghĩa là có một mức độ ảnh hưởng đến chức năng hàng ngày, cho dù trong công việc hay trong cuộc sống cá nhân. Và 10% cần được chăm sóc lâu dài trong viện dưỡng lão hoặc cơ sở khác.
Phục hồi chức năng sau đột quỵ có thành công không phụ thuộc vào các yếu tố sau, bao gồm:
- Mức độ nghiêm trọng mà đột quỵ gây ra
- Thời gian bắt đầu thực hiện phục hồi chức năng
- Động lực và nỗ lực của người bệnh
- Tuổi khi bị đột quỵ
- Các bệnh nền khác có thể ảnh hưởng đến quá trình phục hồi
Các chuyên gia phục hồi chức năng cũng có thể ảnh hưởng đến mức độ hồi phục. Họ càng được đào tạo chuyên sâu, khả năng phục hồi của bạn càng tốt.
Các thành viên trong gia đình và bạn bè cũng có thể giúp cải thiện tình trạng của bạn bằng cách động viên và hỗ trợ.
Bạn có thể tăng cơ hội phục hồi thành công bằng cách tập các bài tập phục hồi chức năng một cách thường xuyên.
Xem thêm:
- Những điều cần biết về đột quỵ xuất huyết não
- Những điều cần biết về đột quỵ do thiếu máu cục bộ
- Đột quỵ cột sống: Nguyên nhân, cách điều trị và hậu quả
- Vệ sinh răng miệng kém làm tăng nguy cơ đột quỵ
- Cải thiện chức năng não trong đột quỵ: hiệu quả của chiết xuất ginkgo biloba?
