Chứng sảng rượu với những hệ lụy nguy cấp
Ước tính khoảng 50% những người nghiện rượu sẽ gặp phải các triệu chứng cai rượu nếu họ đột ngột ngừng uống. Trong số những người này, 3 đến 5% sẽ gặp phải các triệu chứng sảng rượu như co giật nặng và lú lẫn nghiêm trọng.
Nguyên nhân gây sảng rượu
Sảng rượu chỉ ảnh hưởng đến những người có tiền sử nghiện rượu nặng. Họ có thể gặp tình trạng này nếu:
- Đột nhiên ngừng uống
- Giảm uống rượu với tốc độ quá nhanh
- Không ăn đủ khi giảm uống rượu
- Bị thương ở đầu
- Bị ốm hoặc bị nhiễm trùng
Uống rượu bia quá mức sẽ kích thích và gây khó chịu cho hệ thần kinh. Nếu bạn uống hàng ngày, cơ thể bạn sẽ trở nên phụ thuộc vào rượu theo thời gian. Khi điều này xảy ra, hệ thống thần kinh trung ương không còn có thể thích ứng dễ dàng với việc thiếu rượu.
Nguồn ảnh shutterstock.com
Khi bạn uống rượu, nó sẽ ngăn chặn một số chất dẫn truyền thần kinh trong não. Đây là lý do rượu có thể khiến bạn cảm thấy thư giãn hơn khi uống.
Khi các chất dẫn truyền thần kinh không còn bị ức chế nữa, nhưng nó đã quen với việc tăng hoạt động để vượt qua sự ức chế, chúng sẽ chuyển sang trạng thái hoạt động quá mức. Nếu bạn đột ngột ngừng uống hoặc giảm đáng kể lượng rượu uống vào, nó có thể gây ra tình trạng cai rượu.
Ai có nguy cơ bị sảng rượu?
Những người có nguy cơ bị sảng rượu là những người:
- Đã uống nhiều rượu trong một thời gian dài
- Tiền sử có triệu chứng cai rượu
- Tiền sử có tình trạng sảng rượu
- Các vấn đề sức khỏe khác ngoài chứng nghiện rượu
- Tiền sử rối loạn co giật hoặc tổn thương não khác
Tất cả những người nghiện rượu nặng, lâu năm đều có nguy cơ mắc sảng rượu. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ định nghĩa uống nhiều rượu bia là 15 đơn vị cồn mỗi tuần đối với nam giới và 8 đơn vị cồn mỗi tuần đối với phụ nữ.
Những thứ sau đây tương đương với 1 đơn vị cồn:
- 45 ml rượu chưng cất, bao gồm gin, rum, vodka và whisky
- 150 ml rượu vang
- 240 ml rượu mạch nha
- 360 ml bia
Nhậu nhẹt là hình thức phổ biến nhất của việc uống nhiều rượu bia, tức là uống quá nhiều rượu trong một khoảng thời gian ngắn. Đối với phụ nữ, nó được định nghĩa là 4 đơn vị cồn trở lên trong một lần nhậu. Đối với nam giới, nó được định nghĩa là 5 đơn vị cồn trở lên trong một lần ngồi.
Các triệu chứng sảng rượu
Các triệu chứng của sảng rượu thường xảy ra trong vòng 3 ngày sau khi ngừng hoặc giảm sử dụng rượu. Tuy nhiên, đôi khi chúng có thể mất một tuần hoặc hơn mới xuất hiện. Các triệu chứng của sảng rượu có thể bao gồm:
- Kích động hoặc cáu kỉnh
- Lo lắng, bồn chồn
- Tức ngực
- Lẫn lộn
- Mê sảng (một trạng thái tâm trí vô cùng rối loạn)
- Ảo tưởng (tin tưởng một cách phi lý những điều không có thật)
- Đổ quá nhiều mồ hôi
- Hưng phấn
- Các vấn đề về chuyển động mắt và cơ
- Mệt mỏi
- Sợ hãi
- Sốt
- Ảo giác (nhìn hoặc nghe thấy những thứ không có ở đó)
- Tăng nhịp tim hoặc nhịp thở
- Tăng phản xạ giật mình
- Co thắt cơ không tự chủ
- Buồn nôn
- Ác mộng
- Co giật
- Nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh hoặc va chạm
- Đau bụng
- Thay đổi tâm trạng đột ngột
Tiến trình cai rượu
Các triệu chứng cai rượu có thể bắt đầu sớm nhất là 2 giờ sau lần uống cuối cùng, nhưng nhiều khả năng sẽ bắt đầu từ 6 giờ đến 1 ngày sau lần uống cuối cùng.
Triệu chứng cai có thể được chia thành 4 giai đoạn với các triệu chứng riêng biệt.
Giai đoạn 1: 6 đến 12 giờ sau lần uống cuối cùng
Giai đoạn cai rượu đầu tiên thường bắt đầu từ 6 đến 12 giờ sau lần uống rượu cuối cùng. Các triệu chứng cai nhẹ này có thể bao gồm:
- Lo lắng
- Mất ngủ
- Buồn nôn
- Ăn mất ngon
- Đổ mồ hôi
- Đau đầu
- Nhịp tim tăng hoặc không đều
Giai đoạn 2: 12 đến 24 giờ sau lần uống cuối cùng
Ảo giác do rượu có thể xảy ra từ 12 đến 24 giờ sau lần uống cuối cùng và có thể tiếp tục đến 48 giờ sau lần uống cuối cùng. Nó có thể liên quan đến các loại ảo giác sau:
- ảo giác xúc giác, chẳng hạn như có cảm giác ngứa, bỏng rát hoặc tê không thực sự xảy ra
- ảo giác thính giác hay nghe thấy âm thanh không tồn tại
- ảo giác thị giác hay nhìn thấy hình ảnh không tồn tại
Rất hiếm khi những người sau khi cai rượu lại gặp ảo giác hơn 48 giờ sau lần uống cuối cùng.
Giai đoạn 3: 24 đến 48 giờ sau lần uống cuối cùng
Các cơn co giật do cai rượu thường xảy ra nhất từ 24 đến 48 giờ sau lần uống cuối cùng.
Giai đoạn 4: 48 đến 72 giờ sau lần uống cuối cùng
Sảng rượu xuất hiện sau 48 đến 72 giờ sau lần uống cuối cùng. Hầu hết các triệu chứng thường sẽ đạt đỉnh điểm 5 ngày sau khi bắt đầu và sẽ bắt đầu giảm sau khoảng 5 đến 7 ngày sau khi bắt đầu.
Làm thế nào để chẩn đoán sảng rượu?
Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh, hỏi về các triệu chứng và tiến hành khám sức khỏe. Một số dấu hiệu mà bác sĩ sẽ tìm kiếm bao gồm:
- Run tay
- Nhịp tim không đều
- Mất nước
- Sốt
Bác sĩ cũng có thể thực hiện xét nghiệm kiểm tra lượng cồn cũng như các chất khác trong cơ thể. Kiểm tra này thường được thực hiện với mẫu máu hoặc nước tiểu, và nó cũng có thể cho biết liệu có bất kỳ chất nào khác trong cơ thể hay không. Nếu người bệnh đang điều trị nội trú, bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm này nhiều lần để theo dõi nồng độ cồn.
Các xét nghiệm khác có thể được chỉ định để đánh giá mức độ phụ thuộc vào rượu hoặc mức độ nghiêm trọng của việc cai nghiện:
Nồng độ magiê trong máu: Được thực hiện bằng một xét nghiệm máu đơn giản. Mức magiê thấp có thể cho thấy tình trạng nghiện rượu hoặc cai rượu nghiêm trọng. Mức magiê bình thường là cần thiết để giữ cho tim hoạt động bình thường.
Nồng độ phốt phát trong máu: Điều này cũng có thể được đánh giá bằng xét nghiệm máu. Mức phosphate thấp cũng có thể cho thấy tình trạng nghiện rượu.
Bảng trao đổi chất toàn diện (Comprehensive metabolic panel – CMP): Đây là một xét nghiệm máu cần nhịn ăn. Kết quả bất thường có thể cho thấy tình trạng nghiện rượu. Nó cũng có thể cho các bác sĩ biết về sức khỏe tổng thể, bao gồm cả chức năng gan và thận.
Điện tâm đồ: Điện tâm đồ giúp kiểm tra các bất thường trong hoạt động điện ở tim. Bởi vì một số người sau khi cai rượu gặp phải tình trạng tim đập nhanh hoặc loạn nhịp tim, nó có thể đánh giá sức khỏe tim và mức độ nghiêm trọng của việc cai rượu.
Điện não đồ: Điện não đồ có thể phát hiện các bất thường về điện trong não. Nó có thể được sử dụng để đánh giá những người đang cai rượu nghiêm trọng, đặc biệt là ở những người dễ bị hoặc đang bị co giật.
Thang đo đánh giá mức độ cai nghiện rượu của Viện Lâm sàng (Clinical Institute Withdrawal Assessment of Alcohol Scale (CIWA-Ar) là một loạt các câu hỏi được sử dụng để đo mức độ cai rượu. Bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm này để chẩn đoán cai rượu. Nó cũng có thể được sử dụng để xác định mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Thang đo đánh giá 10 triệu chứng sau:
- Sự kích động
- Sự lo lắng
- Rối loạn thính giác
- Cảm giác mơ hồ hoặc không có khả năng suy nghĩ rõ ràng
- Đau đầu
- Buồn nôn
- Đổ mồ hôi kịch phát, hoặc đổ mồ hôi đột ngột, không kiểm soát được
- Rối loạn xúc giác
- Chấn động
- Rối loạn thị giác
- Nôn mửa
Các câu hỏi mà bác sĩ có thể hỏi bao gồm:
- Tôi là ai?
- Đây là ngày gì?
- Anh/ Chị có cảm giác như có một dải băng quấn quanh đầu không?
- Anh/ Chị có cảm thấy đau bụng không?
- Anh/ Chị có cảm thấy có con bọ đang bò dưới da của mình không?
Điều trị sảng rượu
Các điều trị cho sảng rượu có thể bao gồm:
- Truyền dịch tĩnh mạch
- Thuốc chống co giật để ngăn ngừa hoặc ngừng co giật
- Thuốc an thần để làm dịu kích động và điều trị lo lắng
- Thuốc chống loạn thần để ngăn ngừa ảo giác
- Thuốc giảm sốt và đau
- Điều trị các tình trạng khác liên quan đến rượu
- Phục hồi chức năng
Sảng rượu có thể gây tử vong. Bác sĩ có thể đề nghị người bệnh điều trị tại bệnh viện để dõi tình trạng và quản lý mọi biến chứng. Có thể mất đến một tuần để người bệnh cảm thấy tốt hơn.
Phục hồi chức năng là một kế hoạch điều trị lâu dài nhằm giúp điều trị chứng nghiện rượu.
Biến chứng của sảng rượu
Trong trường hợp nghiện rượu nặng hoặc tình trạng cai rượu nghiêm trọng, các biến chứng có thể phát sinh cần được điều trị. Những điều này thường liên quan đến việc uống nhiều rượu thường xuyên. Các tình trạng khác liên quan đến uống nhiều rượu có thể cần được điều trị bao gồm:
Bệnh gan liên quan đến rượu: Điều này xảy ra sau nhiều năm uống nhiều rượu và hậu quả là dẫn đến xơ gan. Điều trị có thể bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc lợi tiểu để loại bỏ dịch dư thừa và dịch trong ổ bụng. Nếu không được điều trị, bệnh gan do rượu có thể gây ra ung thư gan và suy thận.
Bệnh cơ tim do rượu: Trong bệnh cơ tim do rượu, việc sử dụng rượu trong thời gian dài sẽ dẫn đến suy tim. Điều trị có thể bao gồm giảm lượng natri và thuốc chẹn beta, thuốc ức chế men chuyển. Có thể cần ghép tim nếu bệnh cơ tim không thể điều trị hiệu quả.
Bệnh thần kinh do rượu: Bệnh thần kinh do rượu là tổn thương các dây thần kinh do uống quá nhiều. Các triệu chứng có thể bao gồm tê, ngứa ran, cảm giác đau đớn và các vấn đề về cơ. Điều trị có thể dựa vào vật lý trị liệu và kiểm soát các triệu chứng. Tổn thương dây thần kinh thường là vĩnh viễn.
Hội chứng Wernicke-Korsakoff: Hội chứng Wernicke-Korsakoff là một chứng rối loạn não liên quan đến chứng nghiện rượu. Nó thường dẫn đến tổn thương não ở đồi thị và vùng dưới đồi, tổn thương vĩnh viễn các bộ phận của não liên quan đến trí nhớ. Vitamin B-1 có thể cải thiện các triệu chứng về cơ, nhưng tình trạng mất trí nhớ thường vĩnh viễn.
Những người bị sảng rượu cũng có nguy cơ tăng:
- Chấn thương do ngã trong một cơn động kinh
- Làm bị thương bản thân hoặc người khác trong trạng thái mơ hồ
- Nhịp tim không đều
Tiên lượng của sảng rượu
Điều trị sớm sảng rượu là quan trọng. Điều trị làm giảm đáng kể nguy cơ biến chứng và tử vong.
Với điều trị y tế kịp thời, sảng rượu có tỷ lệ tử vong rất thấp. Tuy nhiên, một số triệu chứng cai rượu có thể kéo dài hơn một năm. Bao gồm các:
- Tâm trạng mơ hồ
- Mệt mỏi
- Mất ngủ
Ngăn chặn sảng rượu
Cách tốt nhất để ngăn ngừa sảng rượu là uống vừa phải hoặc không uống chút nào. Bạn có thể tìm tới một trung tâm giúp cai nghiện rượu để có thể bỏ rượu trong một môi trường an toàn và ngăn ngừa các triệu chứng nghiêm trọng của việc cai rượu. Điều quan trọng là phải giải quyết các vấn đề liên quan đến uống nhiều rượu trong môi trường y tế hơn là tự mình thử. Bạn có cơ hội bình phục hoàn toàn nếu được chăm sóc y tế kịp thời.
