Trên toàn cầu, ung thư dạ dày là bệnh ung thư phổ biến thứ 5 và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3.
Helicobacter pylori (HP) là một loại vi khuẩn sinh sống và phát triển trong dạ dày ở người. Vi khuẩn này thường không gây bệnh và có đến 2/3 dân số trên thế giới nhiễm vi khuẩn HP.
Tuy nhiên, vi khuẩn HP cũng đã được chứng minh là nguyên nhân gây ra phần lớn các vết loét dạ dày và là một yếu tố nguy cơ gây ung thư dạ dày.
Việc loại bỏ vi khuẩn HP làm giảm đáng kể nguy cơ mắc ung thư dạ dày. Nhưng ngay cả khi đã loại bỏ được vi khuẩn thì một tỷ lệ đáng kể vẫn tiếp tục phát triển thành bệnh ung thư dạ dày.
Tại sao trường hợp này vẫn chưa được hiểu rõ? Gần đây, một nhóm các nhà nghiên cứu từ Khoa Y học tại Đại học Hồng Kông, Trung Quốc đã quyết định xem xét vấn đề này. Đặc biệt quan tâm đến thuốc ức chế bơm proton (PPIs) - là loại thuốc phổ biến chữa bệnh trào ngược axit dạ dày.
Kết quả của nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Gut.
Thuốc ức chế bơm proton (PPIs) và bệnh ung thư dạ dày
PPIs được coi là loại thuốc an toàn, nhưng vì được sử dụng rộng rãi nên có rất nhiều nghiên cứu về loại thuốc này. Theo các tác giả của một nghiên cứu, việc sử dụng PPIs lâu dài có liên quan đến một loạt các tình trạng, bao gồm gãy xương, nhiễm trùng do vi khuẩn Clostridium difficile (vi khuẩn gây các bệnh về đường ruột), viêm phổi, nhồi máu cơ tim và thậm chí là đột quỵ.
Nhóm nghiên cứu tập trung vào thuốc ức chế bơm proton vì có một nghiên cứu đánh giá đã phân tích, tổng hợp và phát hiện ra mối liên quan giữa việc sử dụng thuốc PPIs lâu dài và tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày. Tuy nhiên, nghiên cứu này không phân tách được những người tham gia có dương tính với vi khuẩn HP hay là âm tính với HP. Từ đó không thể phân biệt được liệu vi khuẩn HP hay thuốc ức chế bơm proton là nguyên nhân chính dẫn tới ung thư dạ dày.
Trong cuộc điều tra mới, các nhà khoa học đặt ra mục tiêu là: “Xác định nguy cơ mắc ung thư dạ dày ở những người đã được điều trị vi khuẩn HP, tập trung vào việc dùng thuốc ức chế bơm proton trong thời gian lâu dài.”
Thuốc ức chế bơm proton (PPIs) là thuốc điều trị trào ngược axit dạ dày, có thể liên quan tới ung thư dạ dày (nguồn ảnh: medshadow.org)Để phân biệt vai trò của vi khuẩn HP và thuốc PPIs, nhà nghiên cứu đã so sánh những người dùng thuốc ức chế bơm proton với những người sử dụng thuốc ức chế thụ thể histamin H2 (còn gọi là thuốc chẹn H2) - một loại thuốc khác trong điều trị bệnh trào ngược axit dạ dày được sử dụng để làm giảm sản xuất axit trong dạ dày.
Nguy cơ ung thư sau phác đồ điều trị 3 thuốc
Nghiên cứu bao gồm 63.397 người trưởng thành tham gia, tất cả đều đã được điều trị bằng phác đồ 3 thuốc. Phác đồ 3 thuốc gồm thuốc ức chế bơm proton (PPIs) và 2 loại thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt vi khuẩn HP. Phác đồ này kéo dài trong 7 ngày.
Mỗi đối tượng nghiên cứu được theo dõi cho đến khi họ mắc ung thư dạ dày, tử vong hoặc nghiên cứu kết thúc. Quá trình nghiên cứu này mất trung bình 7,5 năm.
Trong quá trình nghiên cứu, 3.271 người đã dùng thuốc PPIs trong trung bình gần 3 năm, trong khi 21.729 người dùng thuốc chẹn H2. Kết quả là 153 người đã mắc ung thư dạ dày sau phác đồ điều trị 3 thuốc.
Kết quả nghiên cứu cho thấy những người dùng thuốc ức chế bơm proton có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao hơn 2,44 lần, trong khi dùng thuốc chẹn H2 không làm tăng nguy cơ ung thư.
Sự gia tăng nguy cơ liên quan đến thuốc PPIs phù hợp với tần suất sử dụng: những người dùng thuốc hàng ngày có nguy cơ cao hơn 4,55 lần so với những người dùng thuốc hàng tuần.
Ngoài ra, sử dụng thuốc càng lâu, nguy cơ mắc ung thư dạ dày càng cao. Ví dụ: rủi ro tăng gấp 5 lần sau hơn 1 năm sử dụng, hơn 6 lần khi sử dụng từ 2 năm trở lên và gấp 8 lần sau 3 năm trở lên.
Theo các nhà nghiên cứu, đây là “nghiên cứu đầu tiên chứng minh rằng việc sử dụng thuốc PPIs lâu dài, ngay cả sau khi điều trị diệt trừ vi khuẩn HP thì vẫn có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư dạ dày”.
Giáo sư W. K. Leung, tác giả của nghiên cứu tại Đại học Hồng Kông, Trung Quốc cho biết kết quả của thí nghiệm này đã bổ sung cho nghiên cứu trước đó – nghiên cứu chứng minh mối liên hệ giữa thuốc ức chế bơm proton và ung thư dạ dày.
Ông giải thích rằng các nghiên cứu trước đó đã bị “nhầm lẫn bởi sự có mặt của vi khuẩn HP, là nguyên nhân gây ung thư dạ dày quan trọng nhất”.
Giáo sư còn cho biết thêm: “Nhiều nhà nghiên cứu cũng có xu hướng tin rằng việc diệt trừ vi khuẩn HP có thể làm giảm nguy cơ ung thư mặc dù vẫn đang sử dụng thuốc ức chế bơm proton liên tục. Tuy nhiên, nghiên cứu này lại cung cấp bằng chứng mạnh mẽ cho thấy việc sử dụng thuốc PPIs lâu dài vẫn làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày sau khi diệt trừ vi khuẩn HP.”
Việc dùng thuốc PPIs lâu dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày (nguồn ảnh: medicalnewstoday.com)Các bước tiếp theo của nghiên cứu
Mặc dù chỉ là nghiên cứu quan sát nên không thể chứng minh nguyên nhân và kết quả nhưng các tác giả rất tự tin vào kết quả tìm được. Họ nói rõ rằng thuốc PPIs an toàn để sử dụng nhưng đề nghị các bác sĩ “nên thận trọng khi kê đơn thuốc PPIs dùng trong lâu dài, ngay cả khi đã diệt trừ thành công vi khuẩn HP.”
Giáo sư Leung cũng cho biết thêm về kế hoạch nghiên cứu trong thời gian tới. Ông ấy nói: “Chúng tôi có kế hoạch xem xét khía cạnh khác của nghiên cứu. Thay vì xem xét tác hại tiềm ẩn của thuốc PPIs, chúng tôi dự định tìm hiểu xem loại thuốc này hiệu quả như thế nào trong việc ngăn ngừa xuất huyết do loét dạ dày tá tràng sau khi diệt trừ vi khuẩn HP vì xuất huyết do loét dạ dày là một biến chứng nghiêm trọng khác có liên quan đến vi khuẩn HP.”
Với sự chú ý về loại thuốc ức chế bơm proton (PPIs) hiện đang tăng lên thì chắc chắn rằng mối liên quan giữa loại thuốc này và ung thư dạ dày sẽ được nghiên cứu kỹ thêm.
Xem thêm :
- Tỷ lệ sống thêm của bệnh nhân ung thư dạ dày
- Nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh ung thư dạ dày
- Vai trò của nội soi trong việc chẩn đoán sớm ung thư dạ dày
- Điều trị ung thư dạ dày giai đoạn đầu
- Có thể phát hiện sớm ung thư dạ dày không?
