Ung thư phổi: phân loại, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Ung thư phổi là là loại ung thư phổ biến thứ 3 và là chính gây tử vong do ung thư ở Việt Nam. Bệnh này phổ biến nhất ở nam giới.

Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ chính, mặc dù không phải tất cả những người phát triển ung thư phổi đều có tiền sử hút thuốc.

Ung thư phổi có thể gây tử vong, nhưng chẩn đoán và điều trị hiệu quả đang cải thiện tiên lượng bệnh.

Bài viết này sẽ giải thích ung thư phổi là gì, cách nhận biết các triệu chứng và các lựa chọn điều trị.

Ung thư phổi là gì?

Ung thư gây ra những thay đổi trong các tế bào khỏe mạnh. Các tế bào phát triển quá nhanh mà không chết đi.

Các tế bào bình thường trong cơ thể thường chết ở một giai đoạn nhất định trong vòng đời của chúng, do đó ngăn ngừa sự tích tụ của quá nhiều tế bào. Tuy nhiên, trong bệnh ung thư, các tế bào tiếp tục phát triển và nhân lên. Kết quả là, các khối u phát triển.

Hai loại ung thư phổi chính là ung thư phổi tế bào nhỏ và ung thư phổi không tế bào nhỏ, tùy thuộc vào đặc điểm của chúng dưới kính hiển vi. Ung thư phổi không tế bào nhỏ phổ biến hơn ung thư phổi tế bào nhỏ.

Bất kỳ ai cũng có thể bị ung thư phổi, nhưng hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc, hóa chất đường thở hoặc các chất độc khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Phân loại

Các loại ung thư phổi chính là ung thư phổi không tế bào nhỏ và ung thư phổi tế bào nhỏ. Chúng khác nhau về kích thước của tế bào khi nhìn thấy dưới kính hiển vi.

Ung thư phổi không tế bào nhỏ

Khoảng 84% trong số các trường hợp ung thư phổi là không phải tế bào nhỏ. Có ba loại nhỏ hơn là:

• Ung thư biểu mô tuyến
• Ung thư biểu mô vảy
• Ung thư biểu mô tế bào lớn

Ung thư phổi tế bào nhỏ

Khoảng 13% các trường hợp ung thư phổi là loại tế bào nhỏ. Loại này có xu hướng phát triển nhanh hơn so với ung thư phổi không tế bào nhỏ.

Triệu chứng và dấu hiệu

Những người bị ung thư phổi có thể không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến giai đoạn sau. Nếu các triệu chứng xuất hiện, chúng có thể giống với các triệu chứng của bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.

Một số triệu chứng có thể xảy ra gồm:

• Thay đổi giọng nói, chẳng hạn như khàn giọng
• Nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường xuyên, chẳng hạn như viêm phế quản hoặc viêm phổi
• Hạch bạch huyết sưng to ở giữa ngực
• Ho kéo dài, có thể bắt đầu trở nên tồi tệ hơn
• Tức ngực
• Khó thở và thở khò khè

Theo thời gian, người bệnh cũng có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như:

• Đau ngực dữ dội
• Đau xương và gãy xương
• Đau đầu
• Ho ra máu
• Cục máu đông
• Giảm cảm giác thèm ăn và giảm cân
• Mệt mỏi

Giai đoạn bệnh

Giai đoạn ung thư mô tả mức độ di căn của nó trong cơ thể và mức độ nghiêm trọng của nó. Việc phân chia giai đoạn giúp các người bệnh và bác sĩ quyết định về một quá trình điều trị phù hợp.

Các giai đoạn cơ bản được phân chia như sau:

• Ung thư khu trú, khi đó ung thư nằm trong một khu vực giới hạn
• Ung thư xâm lấn quanh khu vực, khi này ung thư đã lan đến các mô hoặc hạch bạch huyết lân cận
• Ung thư di căn xa, ung thư đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể

Tương tự vậy, hệ thống phân loại giai đoạn TNM đã được xây dựng. Các bác sĩ đánh giá kích thước và sự xâm lấn của khối u, liệu nó có ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết hay không và liệu nó có di căn sang nơi khác hay không.

Ngoài ra còn có những cách cụ thể để xác định giai đoạn ung thư phổi không phải tế bào nhỏ và tế bào nhỏ.

Các giai đoạn của ung thư phổi không tế bào nhỏ

Các bác sĩ thường sử dụng kích thước và sự xâm lấn của khối u để mô tả các giai đoạn của ung thư phổi không tế bào nhỏ như sau:

• Chưa phát hiện được bằng chẩn đoán hình ảnh: Ung thư không hiển thị trên các phim chụp phổi, nhưng các tế bào ung thư có thể xuất hiện trong đờm hoặc chất nhầy.
• Giai đoạn 0: Chỉ có các tế bào bất thường ở lớp trên cùng của các tế bào biểu mô lót đường thở.
• Giai đoạn 1: Một khối u hiện diện trong phổi, nhưng nó có kích thước từ 4 cm trở xuống và chưa lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
• Giai đoạn 2: Khối u từ 7 cm trở xuống và có thể đã lan sang các mô và hạch bạch huyết lân cận.
• Giai đoạn 3: Ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết và đến các bộ phận khác của phổi và khu vực xung quanh.
• Giai đoạn 4: Ung thư đã lan đến các bộ phận cơ thể ở xa, chẳng hạn như xương hoặc não.

Các giai đoạn của ung thư phổi tế bào nhỏ

Các giai đoạn chính của ung thư phổi tế bào nhỏ bao gồm:

• Giai đoạn khu trú: trong giai đoạn này, ung thư chỉ xuất hiện ở một bên phổi hoặc ở các hạch bạch huyết vùng trung thất. Tỷ lệ bệnh nhân phát hiện được ung thư trong giai đoạn này là rất ít (khoảng 30%), thêm vào đó, nhiều trường hợp không phát hiện ra ung thư qua xét nghiệm mặc dù các khối u đã lan ra ngoài vùng ngực. Ung thư phổi tế bào nhỏ ở giai đoạn giới hạn thường được điều trị ban đầu bằng liệu pháp hóa trị kết hợp với xạ trị. Sau đó, bệnh nhân sẽ tiếp tục được xạ trị vào não để ngăn không cho khối u di căn sang não, giúp người bệnh có cơ hội thoát khỏi ung thư.
• Giai đoạn lan tràn: các tế bào ung thư phát triển mạnh mẽ và đã xâm lấn sang bên phổi còn lại, thậm chí nó có thể di căn sang các khu vực xa hơn trong cơ thể, chẳng hạn như não, gan, xương hoặc tuyến thượng thận. Đa số, những người mắc ung thư phổi tế bào nhỏ đều phát hiện bệnh khi ung thư đã bước sang giai đoạn này. Ung thư trong giai đoạn này thường có mức độ nghiêm trọng hơn rất nhiều so với giai đoạn đầu, vì vậy rất khó có thể loại bỏ hoàn toàn được các khối u ác tính. Các phương pháp điều trị được thực hiện trong giai đoạn lan tràn chỉ nhằm làm giảm nhẹ các triệu chứng do bệnh và giúp kéo dài tuổi thọ.

Tỉ lệ sống sót

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, cơ hội sống sót trong 5 năm hoặc lâu hơn sau khi nhận được chẩn đoán ung thư phổi được trình bày dưới đây.

Tỷ lệ phần trăm phản ánh cơ hội sống sót của người bệnh ung thư phổi so với cơ hội sống sót của một người không bị ung thư phổi.

Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ

Ung thư phổi tế bào nhỏ

Sàng lọc

Kiểm tra thường xuyên có thể là một ý tưởng tốt cho những người có nguy cơ cao phát triển ung thư phổi. Tầm soát là bằng chụp CT liều thấp.

Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ khuyên bạn nên sàng lọc nếu đáp ứng tất cả các tiêu chí sau:

• Từ 55–80 tuổi
• Có tiền sử hút thuốc nhiều (30 bao năm, tức là một bao mỗi ngày trong 30 năm hoặc hai bao mỗi ngày trong 15 năm)
• Hiện đang hút thuốc hoặc đã bỏ hút thuốc trong vòng 15 năm qua

Chẩn đoán

Nếu một người có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ ung thư phổi hoặc nếu việc khám sàng lọc cho thấy điều gì đó bất thường, bác sĩ có thể sẽ đề nghị một số xét nghiệm chẩn đoán.

Chẩn đoán hình ảnh

Chụp X-quang, CT, MRI hoặc PET có thể phát hiện các vùng mô phổi bị ung thư.

Nếu ung thư đã lan rộng, các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh cũng có thể tiết lộ những thay đổi đối với xương và các cơ quan khác. Chúng cũng có thể giúp theo dõi tiến trình điều trị.

Sinh thiết mẫu mô

Bác sĩ có thể muốn lấy sinh thiết để kiểm tra các tế bào ung thư. Họ sẽ làm điều này bằng cách sử dụng một cây kim nhỏ hoặc một ống soi phế quản.

Ống nội soi phế quản là một ống soi mỏng, sáng với một camera ở đầu đi vào phổi qua miệng hoặc mũi. Bác sĩ có thể sử dụng nó để tìm kiếm các tổn thương và lấy mẫu sinh thiết.

Đối với các tổn thương khó tiếp cận hơn, họ có thể sử dụng thủ thuật xâm lấn hơn, chẳng hạn như nội soi lồng ngực hoặc phẫu thuật lồng ngực có hỗ trợ nội soi, để lấy mô phổi.

Các mẫu xét nghiệm khác

Các xét nghiệm khác cũng có thể tiết lộ liệu có hay không ung thư thông qua:

• Dịch màng phổi
• Đờm
• Máu

Thông tin này có thể giúp xác nhận xem có ung thư hay không và nếu có, xác định loại và giai đoạn của nó.

Điều trị

Sự đối xử sẽ phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau, bao gồm:

• Loại ung thư
• Vị trí và giai đoạn
• Sức khỏe tổng thể của người bệnh
• Lựa chọn cá nhân của người bệnh

Tất cả các lựa chọn điều trị có thể có tác dụng phụ. Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ về sự lựa chọn phù hợp nhất cho họ, bao gồm cả những ưu và nhược điểm của mỗi lựa chọn.

Một số lựa chọn điều trị bao gồm:

• Phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ phổi
• Hóa trị, phương pháp điều trị bằng thuốc có thể tiêu diệt tế bào ung thư và thu nhỏ khối u
• Xạ trị, sử dụng tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư
• Đốt sóng cao tần, khi đó bác sĩ sẽ chèn một cây kim mỏng và sử dụng dòng điện để tiêu diệt các tế bào ung thư
• Liệu pháp nhắm mục tiêu, nhằm vào một yếu tố cụ thể để ngăn chặn sự phát triển của khối u
• Liệu pháp miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tế bào ung thư
• Liệu pháp chăm sóc giảm nhẹ, bao gồm giảm đau, liệu pháp oxy và trợ giúp khác mà người bệnh có thể cần để kiểm soát các triệu chứng của họ

Tiên lượng

Ung thư phổi có thể gây tử vong, nhưng các phương pháp điều trị hiện nay có thể giúp tăng tuổi thọ cho người bệnh, đặc biệt nếu họ nhận được chẩn đoán sớm.

Một số yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh bao gồm:

• Sức khỏe tổng thể của người bệnh
• Tuổi 
• Giai đoạn ung thư được chẩn đoán
• Loại ung thư mắc phải

Không thể dự đoán chính xác mức độ ảnh hưởng của bệnh ung thư đối với một người, nhưng bác sĩ có thể giúp người bệnh hiểu về tình trạng bệnh thông qua kết quả xét nghiệm và các yếu tố khác.

Tóm tắt

Ung thư phổi là một loại ung thư có khả năng gây tử vong, nhưng những người được chẩn đoán sớm thường có cơ hội sống sót cao.

Những người có nguy cơ cao phát triển ung thư phổi có thể thực hiện kiểm tra định kỳ. Điều này có thể giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm và cho phép điều trị trước khi ung thư lan rộng.

Xem Thêm:

• Phổi: Giải phẫu, chức năng và bệnh lý liên quan
• U phổi lành tính: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
• Nhiễm nấm phổi: ít gặp nhưng nguy hiểm
• Xơ phổi: căn bệnh không có thuốc chữa
• Các bệnh nhiễm trùng ở phổi gây triệu chứng gì?