Viêm tai giữa cấp tính là tình trạng nhiễm trùng mới khởi phát và có liên quan đến sự tích tụ dịch trong tai giữa. Các triệu chứng của viêm tai giữa cấp tính thường bao gồm đau tai và sốt. Trong bệnh viêm tai giữa ứ dịch, dịch keo (glue ear) vẫn còn trong tai giữa sau khi tình trạng nhiễm trùng đã qua đi, nó thường không gây đau đớn nhưng có thể ảnh hưởng đến thính giác của trẻ.
Trẻ bị viêm tai giữa cấp tính thường nhanh chóng khỏi bệnh nhờ dùng thuốc giảm đau và các biện pháp tự chăm sóc tại nhà, đôi khi cũng cần dùng thuốc kháng sinh. Đối với trẻ có xuất hiện dịch mủ tai và các biến chứng khác có thể cần thêm các biện pháp điều trị bổ sung.
Các triệu chứng của viêm tai
- Đau tai
- Cáu kỉnh và quấy khóc
- Mệt mỏi
- Ngủ không sâu giấc
- Sốt
- Giảm cảm giác thèm ăn
- Nôn mửa
Nhiều trường hợp viêm tai giữa là do nhiễm virus nên thường có các triệu chứng khác kèm theo như đau họng, chảy nước mũi hoặc ho.
Nguyên nhân nào gây ra bệnh viêm tai giữa
Viêm tai giữa có thể do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Hầu hết trẻ bị viêm tai giữa đều bị nhiễm virus (ví dụ như cảm lạnh), gây viêm và sưng tấy ở mũi và vòi nhĩ (vòi eustachian).
Vòi nhĩ (vòi eustachian) nối tai giữa với mặt sau của cổ họng. Nếu vòi nhĩ bị tắc, dẫn đến dịch tích tụ lại ở tai giữa. Viêm tai giữa (hay viêm tai giữa cấp tính) có thể xảy ra khi dịch tích tụ lại bị nhiễm trùng. Viêm tai giữa thường gặp hơn ở trẻ em đi nhà trẻ hoặc sống chung với anh chị em vì chúng dễ tiếp xúc với nhiều virus cảm lạnh hơn. Nguy cơ này cũng tăng lên ở trẻ em tiếp xúc với khói thuốc trong nhà. Nguy cơ tái phát nhiễm trùng tai giữa do vi khuẩn tăng lên ở những trẻ:
- Đi nhà trẻ
- Tiếp xúc với khói (thuốc lá, than, củi,..)
- Sốt
- Bị viêm mũi dị ứng;
- Có các tuyến phì đại (VA quá phát có thể làm tắc vòi nhĩ khi sưng lên).
Đối tượng nguy cơ mắc viêm tai giữa
Viêm tai giữa là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, ước tính khoảng 75% trẻ em bị viêm tai giữa ít nhất một lần trước khi bắt đầu đi học. Viêm tai giữa cấp tính thường gặp ở trẻ dưới 4 tuổi, đặc biệt trong độ tuổi từ 6 tới 18 tháng tuổi.
Xét nghiệm và chẩn đoán viêm tai giữa ở trẻ
Hình 1. Chẩn đoán kiểm tra màng nhĩ bằng đèn soi tai OtoscopeNếu bạn lo lắng rằng trẻ có thể bị nhiễm trùng tai giữa, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ. Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của trẻ, có tiền sử nhiễm trùng tai hay không, sau đó sử dụng đèn soi tai để kiểm tra màng nhĩ. Trong viêm tai giữa cấp tính, màng nhĩ bị viêm và phồng lên do dịch tích tụ ở tai giữa phía sau màng nhĩ. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra thân nhiệt của trẻ và tìm các dấu hiệu nhiễm trùng khác (ví dụ: viêm phế quản hoặc viêm phổi).
Phương pháp điều trị
Phương pháp điều trị tốt nhất cho trẻ sẽ phụ thuộc vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ. Thông thường, trẻ em trên 6 tháng tuổi nên được điều trị ban đầu bằng thuốc giảm đau và các biện pháp tự chăm sóc. Nếu các triệu chứng nặng hơn hoặc kéo dài trên 48 giờ, có thể cần dùng thuốc kháng sinh.
Thuốc giảm đau, ví dụ như paracetamol hoặc ibuprofen, phải luôn được sử dụng với liều lượng chính xác theo độ tuổi và cân nặng của trẻ. Hạn chế cho trẻ nhỏ và tuổi vị thành niên uống aspirin. Hãy đến gặp bác sĩ nếu thấy tình trạng của trẻ không cải thiện trầm trọng hơn.
Các biện pháp tự chăm sóc cho trẻ bị nhiễm trùng tai bao gồm:
- Nghỉ ngơi
- Chườm ấm vào tai để giảm đau
- Chườm mát lên trán để hạ sốt
- Uống đủ nước để tránh mất nước
Khi nào cần dùng kháng sinh?
Đa số trẻ bị viêm tai giữa cấp sẽ khỏi bất kể trẻ có dùng kháng sinh hay không. Tuy nhiên, kháng sinh được khuyên dùng trong một số trường hợp nhất định.
Trẻ bị viêm tai giữa cấp tính sẽ được kê đơn thuốc kháng sinh nếu: Trẻ dưới 6
tháng tuổi hoặc không khỏe.
Thuốc kháng sinh cũng được chỉ định khi trẻ đã dùng thuốc giảm đau và các biện pháp tự chăm sóc khác mà vẫn diễn biến nặng hơn hoặc không cải thiện sau 2 ngày. Kháng sinh được ưu tiên dùng cho bệnh viêm tai giữa cấp tính ở trẻ em là amoxicillin. Nếu trẻ bị dị ứng với penicillin, bác sĩ sẽ kê đơn một loại kháng sinh khác để thay thế. Đảm bảo trẻ dùng thuốc theo đúng chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ, báo lại ngay cho bác sĩ nếu tình trạng của trẻ không cải thiện để có xử trí phù hợp.
Những loại thuốc không hiệu quả cho bệnh viêm tai
Thuốc kháng histamine, thuốc thông mũi và thuốc corticosteroid đã được chứng minh là không có bất kỳ lợi ích nào trong việc điều trị viêm tai giữa cấp tinh.
Điều trị các biến chứng của bệnh viêm tai giữa
Thủng màng nhĩ là một biến chứng thường gặp của bệnh viêm tai giữa cấp ở trẻ em, gây chảy dịch qua lỗ thủng màng nhĩ, áp lực lên màng nhĩ được giải phóng, vì vậy triệu chứng đau tai cũng giảm. Phương pháp điều trị biến chứng thủng màng nhĩ cũng giống như điều trị viêm tai giữa cấp tính. Trẻ không nên đi bơi khi màng nhĩ đang lành lại.
Dịch keo ở tai thường xuất hiện sau một đợt nhiễm trùng tai cấp tính. Điều này có nghĩa là có chất lỏng dai dẳng trong tai giữa (viêm tai giữa tiết dịch). Nó thường không gây ra triệu chứng nhưng có thể gây suy giảm thính lực tạm thời. Hầu hết trẻ bị tai dạng keo đều khỏi bệnh trong vòng 3 tháng mà không cần điều trị, và không có vấn đề gì với sự phát triển thính giác hoặc ngôn ngữ.
Trẻ có chảy dịch keo ở tai dai dẳng và các vấn đề liên quan đến phát triển thính giác hoặc giọng nói cần được đánh giá thêm. Bác sĩ có thể đề nghị kiểm tra thính lực và giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng (ENT) hoặc bác sĩ nhi khoa. Trẻ có thể cần được điều trị bằng đặt các ống thông màng nhĩ (grommets) giúp thoát dịch và cho phép không khí đi vào tai giữa, để trẻ có thể nghe bình thường.
Hình ảnh dịch keo do viêm tai giữa gây ảnh hưởng thính giác ở trẻViêm tai giữa mạn tính là tình trạng viêm tai giữa với tình trạng thủng màng nhĩ và chảy dịch từ tai kéo dài ít nhất 6 tuần. Cần làm sạch ống tai nhiều lần trong ngày và nhỏ thuốc kháng sinh vào tai. Thuốc kháng sinh uống đôi khi cũng cần thiết.
Các biến chứng khác hiếm gặp đối với hầu hết trẻ em sống ở Úc. Trẻ em ở một số cộng đồng Thổ dân và Cư dân trên eo biển Torres có thể có nhiều nguy cơ bị viêm tai giữa và các biến chứng của nó, bao gồm cả viêm xương chũm cấp tính (nhiễm trùng xương sau tai). Trẻ em bản địa bị viêm tai giữa cấp tính có thể cần điều trị ngay bằng thuốc kháng sinh và một đợt kháng sinh dài hơn để ngăn ngừa biến chứng.
Một số câu hỏi thường gặp khi mắc viêm tai giữa
Di chuyển bằng máy bay có làm cho bệnh nhiễm trùng tai nặng hơn không?
Di chuyển bằng máy bay có thể làm tăng cơn đau tai ở trẻ bị viêm tai giữa cấp tính. Tốt nhất bạn nên tránh di chuyển bằng máy bay khi con bạn bị viêm tai giữa nếu có thể. Nếu không thể trì hoãn việc đi lại, hãy đảm bảo rằng trẻ có thuốc giảm đau (paracetamol hoặc ibuprofen) trước và trong suốt cuộc hành trình.
Trẻ lớn lên có hết viêm tai không?
Khi trẻ lớn hơn, trẻ ít bị cảm lạnh hơn, do đó chúng ít có nguy cơ bị nhiễm trùng tai hơn.
Ngoài ra, vòi eustachian (nối tai giữa với mặt sau của họng) sẽ to hơn khi trẻ lớn lên, tức vòi nhĩ sẽ giảm nguy cơ bị tắc nghẽn khi bị viêm do cảm lạnh, vì vậy dịch ít có khả năng bị tích tụ lại trong tai giữa, trẻ ít bị viêm tai giữa hơn.
Khi nào đến gặp bác sĩ?
Nhiều triệu chứng nhiễm trùng tai giữa ở trẻ em sẽ thuyên giảm sau một ngày hoặc lâu hơn. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu:
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi
- Trẻ bị sốt cao hoặc dai dẳng
- Trẻ mệt mỏi, không khỏe;
- Tình trạng của trẻ không được cải thiện hoặc trầm trọng hơn
- Có dịch tiết từ tai trẻ
- Có đau, sưng hoặc đỏ sau tai
- Bạn lo lắng vì bất kỳ lý do gì
