Tỷ lệ tử vong của Ebola khác nhau tùy thuộc vào chủng. Ví dụ, Ebola-Zaire có thể có tỷ lệ tử vong lên đến 90% trong khi Ebola-Reston chưa bao giờ gây ra tử vong ở người.
Bệnh lây truyền khi tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể và mô của động vật hoặc người bị nhiễm bệnh. Bệnh nhân nặng cần được chăm sóc hỗ trợ tích cực. Bệnh do vi rút Ebola thường có đặc điểm là sốt đột ngột, suy nhược nghiêm trọng, đau cơ, nhức đầu và đau họng.
Ebola có xu hướng lây lan nhanh chóng trong gia đình và bạn bè khi họ tiếp xúc với dịch tiết nhiễm vi rút khi chăm sóc người bệnh. Khoảng thời gian từ khi nhiễm Ebola đến khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng từ 2-21 ngày.
Thông tin nhanh về Ebola:
- Ebola được coi là một loại vi rút lây truyền từ động vật, có nghĩa là nó có nguồn gốc từ động vật và sau đó lây lan sang người.
- Hiện không có vắc xin phòng bệnh Ebola, một số loại đang trong quá trình phát triển.
- Một loại vắc xin, được gọi là Ebola ça suffit, được phát hiện có hiệu quả 100% trong một cuộc thử nghiệm với 4.000 người ở Guinea.
Các triệu chứng của Ebola
Khoảng thời gian từ khi nhiễm Ebola đến khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng là 2-21 ngày, thường gặp nhất là 8-10 ngày. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:
- Sốt
- Đau đầu
- Đau khớp và cơ
- Mệt mỏi
- Tiêu chảy
- Nôn mửa
- Đau bụng
- Chán ăn
Một số người bệnh có thể gặp phải:
Các triệu chứng cảnh báo của EbolaCác xét nghiệm có thể cho thấy số lượng bạch cầu, tiểu cầu thấp và men gan cao. Miễn là máu và chất tiết của người bệnh có chứa vi rút, chúng có thể lây nhiễm. Trên thực tế, vi rút Ebola đã được phân lập từ tinh dịch của một người đàn ông bị nhiễm bệnh sau 61 ngày kể từ khi phát bệnh.
Các phương pháp điều trị Ebola
Nghiên cứu về một loại vắc-xin đang được tiến hành. Nguồn ảnh medicalnewstoday.comHiện tại, việc điều trị Ebola chỉ giới hạn trong chăm sóc hỗ trợ tích cực bao gồm:
- Cân bằng dịch và chất điện giải cho người bệnh
- Duy trì tình trạng oxy và huyết áp
- Điều trị các nhiễm trùng phức tạp đi kèm
Vắc xin Ebola
Vào tháng 10 năm 2014, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tổ chức một cuộc tham vấn chuyên gia để đánh giá, thử nghiệm và cuối cùng cấp phép cho 2 loại vắc xin Ebola đầy hứa hẹn:
- cAd3-ZEBOV - GlaxoSmithKline đã hợp tác phát triển loại vắc xin này với Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ (NIH). Nó sử dụng vectơ adenovirus có nguồn gốc từ tinh tinh với gen vi rút Ebola được chèn vào.
- rVSV-ZEBOV - được phát triển bởi Cơ quan Y tế Công cộng của Canada tại Winnipeg với công ty NewLink Genetics, đặt tại Ames, IA. Vắc xin này sử dụng một loại vi rút đã làm suy yếu được tìm thấy trong vật nuôi; một trong những gen của nó đã được thay thế bằng gen của virus Ebola.
Vào ngày 31 tháng 7 năm 2015, tạp chí Lancet công bố kết quả sơ bộ của cuộc thử nghiệm vắc xin do WHO tài trợ và tổ chức; vắc xin Ebola ça suffit có hiệu quả 100% trong cuộc thử nghiệm diễn ra ở Guinea với sự tham gia của 4.000 người. Kết quả đầy đủ của thử nghiệm này đã được công bố trong tạp chí Lancet vào tháng 2 năm 2017.
Phòng chống Ebola
Hiện vẫn chưa rõ cách thức truyền nhiễm Ebola, vì vậy việc ngăn chặn lây nhiễm vẫn còn khó khăn. Ngăn ngừa lây truyền sẽ đạt được bằng cách:
- Đảm bảo tất cả nhân viên y tế mặc quần áo bảo hộ
- Thực hiện các biện pháp kiểm soát nhiễm trùng, chẳng hạn như khử trùng thiết bị và sử dụng chất khử trùng thường xuyên
- Cách ly bệnh nhân Ebola khỏi tiếp xúc với những người không được bảo vệ
Khử trùng kỹ lưỡng và xử lý đúng cách kim tiêm trong bệnh viện là điều cần thiết để ngăn ngừa nhiễm trùng thêm và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.
Ebola có xu hướng lây lan nhanh chóng trong gia đình và bạn bè khi họ tiếp xúc với dịch tiết nhiễm vi rút khi chăm sóc người bệnh. Vi rút cũng có thể lây lan nhanh chóng trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe vì lý do tương tự, làm nổi bật tầm quan trọng của việc trang bị bảo hộ thích hợp, chẳng hạn như khẩu trang, áo choàng và găng tay.
Nguyên nhân gây ra bệnh Ebola?
Ebola do vi rút thuộc họ Ebolavirus và Filoviridae gây ra. Ebola được coi là bệnh truyền từ động vật sang người.
Sự lây truyền này xảy ra như thế nào khi bắt đầu bùng phát ở người vẫn chưa được biết rõ.
Ở châu Phi, con người đã mắc Ebola sau khi xử lý các động vật bị nhiễm bệnh được phát hiện bị bệnh hoặc chết, bao gồm tinh tinh, khỉ đột, dơi ăn quả, khỉ, linh dương rừng và nhím.
Sự lây truyền từ người sang người xảy ra sau khi một người nào đó bị nhiễm vi rút Ebolavirus xuất hiện triệu chứng. Vì có thể mất từ 2 đến 21 ngày để các triệu chứng phát triển, một người nhiễm Ebola có thể đã tiếp xúc với hàng trăm người, đó là lý do tại sao một đợt bùng phát có thể khó kiểm soát và có thể lây lan nhanh chóng.
Sự lây truyền Ebola ở người như thế nào?
Khi nhiễm Ebola ở người, vi rút có thể lây lan sang người khác theo một số cách. Trên đây là danh sách các cách Ebola không thể lây truyền.
- Tiếp xúc trực tiếp qua vết xước ở da và niêm mạc có dính máu, chất tiết, các cơ quan hoặc các chất dịch cơ thể khác của người bị nhiễm bệnh.
- Tiếp xúc gián tiếp với môi trường bị nhiễm các chất dịch đó.
- Tiếp xúc với các vật bị ô nhiễm, chẳng hạn như kim tiêm.
- Lễ an táng trong đó người đưa tang tiếp xúc trực tiếp với thi thể của người quá cố.
- Tiếp xúc với tinh dịch của người nhiễm Ebola hoặc người đã khỏi bệnh - virus vẫn có thể lây truyền qua tinh dịch trong tối đa 7 tuần sau khi khỏi bệnh.
- Tiếp xúc với người bệnh nghi ngờ hoặc đã xác nhận nhiễm Ebola - nhân viên y tế thường bị nhiễm bệnh trong khi điều trị bệnh nhân.
Không có bằng chứng cho thấy Ebola có thể lây lan qua vết cắn của côn trùng.
Lịch sử của bệnh Ebola
Dịch Ebola bùng phát trong lịch sử gần đây chủ yếu ảnh hưởng đến các nước Tây Phi như Liberia.
Nguồn ảnh medicalnewstoday.com
Kể từ đó, các đợt bùng phát hoặc các trường hợp không có triệu chứng của Ebola ở người và động vật đã xuất hiện không liên tục ở các địa điểm sau do dịch bệnh bùng phát, lây nhiễm trong phòng thí nghiệm:
- Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC)
- Sudan (Nam Sudan)
- Senegal
- Vương quốc Anh
- Hoa Kỳ (US)
- Philippines
- Nước Ý
- Tây Ban Nha
- Gabon
- Bờ Biển Ngà
- Nam Phi
- Nga
- Uganda
- Guinea
- Liberia
- Sierra Leone
Đợt bùng phát Ebola năm 2014 là đợt bùng phát lớn nhất trong lịch sử, chủ yếu ảnh hưởng đến Guinea, miền bắc Liberia và Sierra Leone. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) ước tính rằng dịch bệnh đã gây ra hơn 11.000 ca tử vong, hầu hết đều xảy ra ở Tây Phi.
Một điều đáng mừng là từ năm 2014 đến nay, Việt Nam chưa ghi nhận 1 ca nhiễm bệnh Ebola nào.
Các yếu tố nguy cơ bùng phát Ebola
Nguy cơ nhiễm Ebola là thấp. Có nhiều nguy cơ bị nhiễm bệnh hơn khi:
- Đi du lịch đến các khu vực của Châu Phi nơi đã xác nhận các trường hợp nhiễm Ebola.
- Tiến hành nghiên cứu động vật với khỉ nhập khẩu từ Châu Phi hoặc Philippines.
- Chăm sóc y tế cho những người có thể đã tiếp xúc với Ebola.
- Chuẩn bị mai táng người bị nhiễm Ebola.
Xét nghiệm và chẩn đoán
Theo WHO, các mẫu xét nghiệm từ người bệnh Ebola là một nguy cơ sinh học cực kỳ nguy hiểm. Xét nghiệm nên được tiến hành trong điều kiện ngăn chặn sinh học tối đa.
Trước khi có thể chẩn đoán Ebola, cần loại trừ các bệnh khác, và nếu nghi ngờ Ebola, người bệnh nên được cách ly. Các chuyên gia y tế công cộng nên được thông báo ngay lập tức. Nhiễm vi rút Ebola có thể được chẩn đoán xác định trong phòng xét nghiệm thông qua một số loại xét nghiệm gồm:
- Xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzym gắn kháng nguyên (ELISA).
- IgM ELISA.
- Phản ứng chuỗi polymerase (PCR).
- Phân lập vi rút.
Trong giai đoạn nặng hơn của bệnh hoặc sau khi hồi phục, chẩn đoán được thực hiện bằng cách sử dụng kháng thể IgM và IgG. Ebola có thể được chẩn đoán hồi cứu ở những người bệnh đã qua đời bằng các hình thức xét nghiệm khác.
