Năm đầu đời: Các giai đoạn phát triển của trẻ

Những cặp lần đầu làm bố mẹ thường tự hỏi các bước phát triển của con như thế nào và làm thế nào để biết liệu sự phát triển của con họ có gì bất thường không. Tuy nhiên, thay vì tập trung quá nhiều vào các mốc phát triển, điều quan trọng cần nhớ là mỗi trẻ sơ sinh phát triển theo tốc độ riêng. Có một khoảng khá rộng cho từng mốc phát triển bình thường của trẻ.

Jennifer Shu, bác sĩ nhi khoa và là đồng tác giả của cuốn sách nổi tiếng về trẻ sơ sinh cho biết: “Nếu con bạn đạt đến một mốc phát triển quan trọng sớm hơn, thì bé có thể đạt đến một cột mốc khác muộn hơn, bởi vì trẻ đang quá bận rộn để hoàn thiện kỹ năng khác”.

Một số trẻ sơ sinh có thể nói từ đầu tiên khi được tám tháng tuổi, trong khi những đứa trẻ khác không nói cho đến khi được một tuổi. Trẻ có thể bắt đầu đi bộ bất cứ lúc nào trong khoảng từ 9 đến 18 tháng.

Sau đây là những gì con bạn có thể làm trong mỗi giai đoạn ba tháng của năm đầu đời:

1 đến 3 tháng

Trẻ tự cười một mình (Nguồn ảnh: https://www.reddit.com/)

• Cười. Ngay từ rất sớm, trẻ có thể tự cười một mình. Nhưng sau đó, trẻ sẽ mỉm cười đáp lại bạn và cố gắng khiến bạn mỉm cười lại với chúng.
• Nâng được đầu và ngực khi nằm sấp
• Theo dõi các đối tượng bằng mắt và giảm dần đảo mắt (eye crossing)
• Mở và nắm bàn tay, đưa tay lên miệng
• Nắm chặt đồ vật trong tay
• Thao tác sờ hoặc với tay đến các đồ vật treo lơ lửng, mặc dù trẻ thường chưa thể cầm lấy chúng

4 đến 6 tháng

Trẻ lật từ sấp sang ngửa và ngửa sang sấp (Nguồn ảnh: https://www.babycenter.com)

 Trong những tháng này, trẻ thực sự đang học cách tiếp cận thế giới xung quanh:

• Lật từ nằm sấp sang nằm ngửa và ngửa sang sấp
• Bập bẹ, tạo ra âm thanh có thể giống như ngôn ngữ thực
• Cười to
• Đưa tay nắm lấy đồ vật và dùng tay thao tác với đồ chơi và các đồ vật khác
• Ngồi nếu được hỗ trợ và giữ vững đầu tốt

7 đến 9 tháng

Trẻ có thể nói “mama”, “dada” (Nguồn ảnh: https://kidadl.com/article)

Trong nửa cuối năm thứ nhất, đầu tiên trẻ có thể biết đến một vị trí nào đó bằng cách bò và lăn, vài tháng tiếp theo trẻ sẽ học cách tiến lên hoặc lùi lại. Nếu bạn chưa có cũi để quây trẻ vào giai đoạn này, tốt hơn hãy chuẩn bị ngay.

Một số đặc điểm của trẻ trong giai đoạn này:

• Bắt đầu bò bằng cách kéo lê mông hoặc "bò theo kiểu quân đội" (kéo ngực bằng tay và chân), hay bò bằng tay và đầu gối. Một số em bé không bò mà chuyển trực tiếp từ lẫy sang tập đi
• Ngồi mà không cần hỗ trợ
• Trả lời những từ quen thuộc như tên của chúng. Trẻ có thể trả lời “không” bằng cách dừng lại và nhìn bạn một lúc, và có thể bắt đầu bập bẹ “Mama” và “Dada”
• Vỗ tay và chơi các trò chơi chẳng hạn như trò “ ú òa” cùng người lớn
• Học cách vịm để đổi sang tư thế đứng

10 đến 12 tháng

Giai đoạn phát triển cuối cùng trong năm đầu của trẻ là một giai đoạn chuyển tiếp. Giai đoạn này trẻ đang học cách:

• Bắt đầu tự ăn. Trẻ ở giai đoạn này nắm vững “cách cầm nắm” - nghĩa là chúng có thể cầm các đồ vật nhỏ, như chiếc bánh hình chữ O giữa ngón cái và ngón trỏ
• Đi vịn
• Nói một hoặc hai từ, và "Mama" và "Dada" trở thành tên cụ thể cho cha mẹ

Trung bình có thể nói khoảng ba từ vào ngày sinh nhật đầu tiên, nhưng phạm vi này thay đổi rất lớn

• Chỉ vào đồ vật trẻ muốn để thu hút sự chú ý của bạn
• Bắt đầu “giả vờ chơi” bằng cách bắt chước bạn, chẳng hạn như giả vờ nói chuyện điện thoại
• Thực hiện những bước tự đi đầu tiên của trẻ. Điều này thường xảy ra trong khoảng một năm, nhưng nó có thể giao động rất nhiều

Trẻ có thể có những bước đi đầu tiên (Nguồn ảnh: https://lovevery.com)

 

Khi nào cần gặp bác sĩ nhi khoa?

Bạn nên làm gì nếu nghĩ rằng con không đạt được các mốc phát triển hoặc tăng trưởng bình thường? Đầu tiên, hãy tin vào bản năng làm mẹ của bạn. “Nếu bạn thực sự cảm thấy có điều gì đó không ổn, hãy đến gặp bác sĩ vì nếu có vấn đề, chúng tôi muốn giải quyết kịp thời nhất có thể, hơn bất kì ai."

Tuy nhiên, hãy nhớ rằng không phải thời điểm bé tự ngồi dậy hoặc nói những lời đầu tiên mới là dấu mốc quan trọng; một điều khác cũng quan trọng là trẻ thể hiện các dấu hiệu đang phát triển từng ngày, từng tháng. Bác sĩ Shu nói: “Đừng nhìn mốc thời gian quá nhiều mà hãy thấy rằng con bạn đang thay đổi và lớn lên. “Đó không phải là một cuộc chạy đua. Sẽ không có ai hỏi về đơn đăng ký đại học khi con bạn lần đầu tiên biết đi hoặc nói ‘da-da’. 

Bảng dưới đây cho thấy các mốc phát triển chung mà trẻ đạt được mỗi tháng trong năm đầu tiên. Hãy nhớ rằng tất cả các em bé đều khác nhau và mỗi bé đều phát triển theo tốc độ riêng. Không có thời gian chính xác. Nếu con bạn chưa đạt đến cột mốc quan trọng theo tháng được liệt kê theo bảng này thì đó thường là một biến thể hoàn toàn bình thường. Quan trọng là theo dõi tiến độ, không phải mốc thời gian. 

Xem thêm:

• Chăm sóc trẻ sơ sinh từ A-Z: Hướng dẫn cho lần đầu làm cha mẹ
• Nuôi dưỡng trẻ sơ sinh: Sữa mẹ hay sữa công thức?
• Chăm sóc trẻ sơ sinh: Hướng dẫn chi tiết cho năm đầu tiên
• Cho trẻ bú bình: Hướng dẫn từ A-Z
• 6 lợi ích tuyệt vời của ánh nắng mặt trời đối với trẻ sơ sinh