Trong quá trình phát triển, thai nhi nam lớn dần lên, tinh hoàn sẽ xuất hiện trong ổ bụng, gần vị trí của thận. Từ tháng thứ bảy của thai kì, tinh hoàn bắt đầu đi xuống bẹn. Chúng sẽ đạt đến vị trí cuối cùng trong bìu vào 6 tháng tuổi sau khi sinh.
Tinh hoàn tạo ra tinh trùng và hooc môn sinh dục nam testosterone. Một tinh hoàn không bình thường có thể vẫn sản xuất được hooc môn nhưng khả năng tạo tinh trùng sẽ bị gián đoạn.
Khi được 1 tuổi, gần 1% tổng số trẻ sơ sinh nam đủ tháng có tinh hoàn lạc chỗ. Đây là dị tật bẩm sinh phổ biến nhất của cơ quan sinh dục ở trẻ sơ sinh nam. Thông thường, chỉ có một tinh hoàn bị ảnh hưởng, nhưng cũng có thể gặp tinh hoàn lạc chỗ cả hai bên ở 10% bệnh nhân.
Những lời khuyên cho bệnh tinh hoàn lạc chỗ
Vị trí tinh hoàn lạc chỗ thường nằm trên đường đi của tinh hoàn từ ổ bụng xuống bìu (nguồn ảnh: https://teachmepaediatrics.com/)
- Trẻ trai bị co rút tinh hoàn (tinh hoàn có thể di chuyển giữa bìu và bẹn) không cần điều trị (cả nội khoa hoặc ngoại khoa) nhưng cần theo dõi chặt chẽ cho đến khi dậy thì.
- Phẫu thuật để di chuyển tinh hoàn xuống bìu nên được thực hiện khi trẻ được 1 tuổi hoặc muộn nhất là 18 tháng.
- Đối với các trẻ trai không sờ thấy tinh hoàn và không có rối loạn phát triển giới tính rõ ràng, nội soi ổ bụng là cách tốt nhất để tìm tinh hoàn khi lạc chỗ trong ổ bụng. Tinh hoàn có thể được cắt bỏ hoặc hạ xuống bìu trong cùng một thì khi soi.
- Phương pháp nội tiết không phải là phương pháp điều trị tiêu chuẩn, tuy nhiên, trong một số trường hợp, nó vẫn được sử dụng.
- Đối với trẻ lớn có một tinh hoàn bình thường và một tinh hoàn trong ổ bụng, cắt bỏ tinh hoàn không sờ thấy có thể được cân nhắc vì nguy cơ phát triển ung thư tinh hoàn sau này.
- Trẻ sơ sinh nam có cả hai tinh hoàn đều không sờ thấy nên được đánh giá về các rối loạn phát triển giới tính có thể xảy ra.
Triệu chứng
Triệu chứng chính của một tinh hoàn lạc chỗ là không tìm thấy nó tại bìu. Tinh hoàn thường được phát hiện là bị lạc chỗ khi thăm khám trẻ ngay sau khi sinh. Tinh hoàn lạc chỗ cần được thăm khám thường xuyên và theo dõi sự tiến triển của nó trên đường từ bụng xuống bìu trong vòng 6 tháng sau sinh. Nếu tinh hoàn không tự sa xuống thì cần phải điều trị.
Chẩn đoán tinh hoàn lạc chỗ
Tinh hoàn lạc chỗ được chẩn đoán chủ yếu bằng thăm khám lâm sàng (nguồn ảnh: https://www.medicalnewstoday.com/)
Thăm khám lâm sàng
Thăm khám lâm sàng là biện pháp duy nhất giúp chẩn đoán tinh hoàn lạc chỗ. Các biện pháp chẩn đoán hình ảnh không giúp ích được nhiều trong trường hợp này. Các bác sĩ sẽ tiến hành khám vùng bìu trong tư thế trẻ nằm ngửa và khi nằm bắt chéo chân.
Nếu một bên tinh hoàn không sờ thấy được, tinh hoàn kia to ra, thì bên tinh hoàn không sờ thấy có thể đã bị thiếu hoặc bị lạc chỗ. Nên thăm khám cả vùng bụng để chắc chắn rằng tinh hoàn không nằm ngoài ổ bụng như tại vị trí ống bẹn.
Nội soi ổ bụng chẩn đoán
Thăm khám đánh giá bên trong ổ bụng bằng dụng cụ giống như ống sợi quang có gắn camera (nội soi) là cách duy nhất để chẩn đoán xác định một tinh hoàn lạc chỗ trong ổ bụng. Bác sĩ phẫu thuật đưa ống nội soi qua một vết mở nhỏ ở thành bụng (nội soi ổ bụng). Trước khi nội soi ổ bụng, nên tiến hành thăm khám lại một ần nữa vùng bìu bẹn bệnh nhân trong điều kiện gây mê toàn thân, vì đôi khi tinh hoàn có thể sờ thấy trong hoàn cảnh này.
Điều trị tinh hoàn lạc chỗ
Phẫu thuật là phương pháp chủ yếu được áp dụng trong điều trị tinh hoàn lạc chỗ (nguồn ảnh: https://www.yashodahospitals.com/)Nếu tinh hoàn không tự sa xuống bìu thì các biện pháp điều trị nên được đặt ra. Mục tiêu của điều trị là ngăn chặn các rối loạn chức năng của tinh hoàn trong việc tạo ra tinh trùng và hooc môn sinh dục nam. Việc điều trị nên được thực hiện khi trẻ được khoảng 1 tuổi hoặc muộn nhất là 18 tháng.
Liệu pháp hooc môn
Trong một số trường hợp, tiêm hooc môn có thể được sử dụng để cố gắng thúc đẩy tinh hoàn tự di chuyển đến bìu. Phương pháp điều trị này không phổ biến và chỉ được đề xuất cho các bé trai có tinh hoàn lạc chỗ cả hai bên để bảo tồn khả năng sinh sản.
Phẫu thuật hạ tinh hoàn xuống bìu
Phương pháp điều trị chính cho tình trạng tinh hoàn lạc chỗ là phẫu thuật để di chuyển tinh hoàn xuống bìu. Phẫu thuật này gần như thành công 100%. Nếu một tinh hoàn vẫn chưa di chuyển hoàn toàn xuống bìu sau 6 tháng tuổi, thì cần cân nhắc phẫu thuật trong một năm tiếp theo. Việc trì hoãn điều trị có thể làm tăng nguy cơ vô sinh sau này.
Phẫu thuật điều trị tinh hoàn lạc chỗ là một phẫu thuật nội soi, được thực hiện dưới gây mê toàn thân. Nội soi ổ bụng là cách tốt nhất để tìm tinh hoàn lạc chỗ trong ổ bụng. Việc cắt bỏ hoặc hạ tinh hoàn xuống bìu có thể được thực hiện ngay trong quá trình nội soi nếu cần.
Những thông tin chung về bệnh tinh hoàn lạc chỗ
Nguyên nhân gây ra tình trạng tinh hoàn lạc chỗ
Hiện chưa rõ nguyên nhân tại sao trong một số trường hợp tinh hoàn lại không hạ xuống bìu. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Tiền sử gia đình có người bị tinh hoàn lạc chỗ hoặc có các vấn đề về phát triển giới tính khác
- Sinh non hoặc nhẹ cân
- Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi
- Người mẹ sử dụng rượu hoặc thuốc lá khi mang thai
- Trước đó cha hoặc mẹ trẻ đã tiếp xúc với một số loại hóa chất nhất định
Phân loại tinh hoàn lạc chỗ
Tinh hoàn lạc chỗ được chia thành hai loại là "sờ thấy được" và "không sờ thấy được". Khi thăm khám, tinh hoàn lạc chỗ không nằm trong bìu có thể được sờ thấy ở dưới da (thường gặp ở vùng bẹn) hoặc không sờ thấy. Khoảng 70% tinh hoàn lạc chỗ có thể sờ thấy được.
Tinh hoàn lạc chỗ có thể đã dừng lại tại các điểm nằm trên đường di chuyển của nó xuống bìu, nằm lạc chỗ phía ngoài bìu. Cũng có thể xảy ra tình trạng tình hoàn co rút di chuyển qua lại giữa bụng và bìu.
Một tinh hoàn khi không sờ thấy tại bìu thì nó có thể nằm tại ổ bụng hoặc thậm chí không phát triển. Nó có thể nằm ở phía trên bìu (vùng bẹn), ở gần thận, ở giữa trực tràng và bàng quang, hoặc thậm chí ở gần dạ dày.
Phương pháp điều trị dựa vào vị trí của tinh hoàn. Tinh hoàn sờ thấy ngoài bìu cần phải được phẫu thuật. Cũng cần theo dõi một tinh hoàn có vị trí bình thường trong bìu đến tuổi dậy thì đề phòng trường hợp nó di chuyển ngược lại vào trong ổ bụng. Nếu cả hai tinh hoàn đều không sờ thấy được và có vấn đề về phân biệt [DT1] [D2] giới tính, thì nên đánh giá nội tiết và di truyền.
Theo dõi tình trạng tinh hoàn lạc chỗ
Hầu hết nam giới nếu có một tinh hoàn lạc chỗ vẫn có khả năng có con bình thường. Khả năng sinh sản của nam giới có tiền sử tinh hoàn lạc chỗ trước 18 tháng tuổi gần như tương đương với những người khác. Những trường hợp có cả hai tinh hoàn ẩn có nguy cơ vô sinh cao hơn.
Trẻ trai có một tinh hoàn lạc chỗ có nguy cơ phát triển ung thư tinh hoàn cao hơn. Nên tầm soát cả trong và sau tuổi dậy thì.
Trường hợp co rút tinh hoàn thì không cần điều trị nội khoa hay ngoại khoa nhưng cần theo dõi sát sao cho đến tuổi dậy thì.
Những câu hỏi thường gặp về tinh hoàn lạc chỗ
Bác sĩ nhi khoa không tìm thấy tinh hoàn trong bìu của con trai tôi sau khi sinh. Tôi nên làm gì?
Bác sĩ nhi khoa sẽ tiếp tục thăm khám thường xuyên để theo dõi tình trạng tinh hoàn của con, nó có thể di chuyển xuống bìu trong vòng 6 tháng sau sinh. Con trai bạn cũng có thể được chuyển đến bác sĩ phẫu thuật nhi khoa hoặc bác sĩ tiết niệu nhi khoa, người sẽ tiếp tục thăm khám và điều trị cho trẻ.
Tinh hoàn sẽ hoàn thành việc di chuyển xuống bìu trong giai đoạn nào?
Việc di chuyển của tinh hoàn xuống bìu sẽ hoàn kết thúc khi trẻ được 6 tháng tuổi.
Không tìm thấy tình hoàn tại bìu thì có vấn đề gì không?
Cố gắng kiểm tra lại vùng bìu của bạn khi nó đang thư giãn, như trong khi tắm nước ấm hoặc khi nghỉ ngơi. Nếu bạn vẫn không sờ thấy tinh hoàn, hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám.
Con trai của tôi được bác sĩ nhi khoa chẩn đoán là bị tinh hoàn lạc chỗ, bé có nên hạn chế vận động không?
Bạn có thể trao đổi với bác sĩ nhi khoa, hoặc bác sĩ chuyên khoa tiết niệu. Họ sẽ quyết định tình trạng con trai bạn có nên vận động không và hình thức vận động rèn luyện nào là phù hợp.
Con trai chúng tôi năm nay 12 tuổi, trong lần khám bác sĩ nhi khoa gần đây có sờ thấy tinh hoàn ở bẹn (trước nó nằm ở bìu). Liệu tinh hoàn có bị tổn thương không?
Nói chung, môi trường của bẹn không phải là môi trường có lợi cho tinh hoàn và nó có thể làm tinh hoàn mất chức năng. Tinh hoàn có thể tự về lại vị trí và không cần bất kỳ cuộc phẫu thuật nào hoặc không bị cắt bỏ. Việc xác định vị trí của tinh hoàn cần được thực hiện khi thả lỏng và nó ảnh hưởng rất lớn đến việc điều trị.
Con trai chúng tôi đã được phẫu thuật đưa tinh hoàn vào bìu. Phẫu thuật có ảnh hưởng gì đến khả năng sinh sản sau này không?
Khả năng sinh sản ở nam giới có tiền sử một tinh hoàn lạc chỗ trước 18 tháng tuổi gần như tương đương với những người khác. Những trường hợp hai tinh hoàn lạc chỗ có nguy cơ vô sinh cao hơn. Có thể làm xét nghiệm tinh dịch đồ sau tuổi dậy thì để biết khả năng sinh sản của con trai bạn.
Xem thêm:
- Tinh hoàn: Giải phẫu, chức năng và các bệnh lý thường gặp
- Đau tinh hoàn: Nguyên nhân và cách điều trị
- Sưng đau tinh hoàn: Các nguyên nhân thường gặp và biện pháp điều trị
- Xoắn tinh hoàn: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị và chăm sóc
- Tràn dịch màng tinh: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
