Hơn 90% phụ nữ gặp triệu chứng tiền kinh nguyệt ở các mức độ khác nhau. Hầu hết các triệu chứng ở mức nhẹ, nhưng một số có thể nghiêm trọng, ảnh hưởng tới hoạt động hàng ngày.
Nếu các triệu chứng tiền kinh nguyệt của bạn làm cản trở khả năng làm việc, học tập, sinh hoạt thì bạn nên tới gặp bác sĩ.
Triệu chứng tiền kinh nguyệt thường biến mất sau khi bắt đầu hành kinh vài ngày.
Dưới đây là 10 “dấu hiệu” phổ biến nhất giúp bạn dự báo chu kì kinh nguyệt bắt đầu.
Đau bụng kinh
(Cơn đau bụng kinh xảy ra ở vùng bụng dưới - Nguồn ảnh: Eason & Tambornini) Đau bụng khi đến tháng còn được gọi là đau bụng kinh nguyên phát, là một triệu chứng tiền kinh nguyệt phổ biến
Đau bụng kinh có thể xuất hiện trước khi kinh nguyệt bắt đầu và kéo dài vài ngày sau khi có kinh. Đau bụng kinh có các mức khác nhau, từ âm ỉ, nhẹ cho tới rất đau, khiến bạn không thể làm các công việc hàng ngày.
Đau bụng kinh có thể cảm nhận ở vùng bụng dưới. Cơn đau cũng có thể lan ra vùng thắt lưng và đùi trên.
Nguyên nhân của đau bụng kinh là do tử cung co bóp, làm bong lớp niêm mạc tử cung và đẩy chúng ra ngoài - khi trứng không được thụ tinh.
Sự sản xuất của một loại hormone - bản chất là lipit có tên là prostaglandin giúp khởi phát quá trình co bóp cơ trơn tử cung.
Một vài người bị đau bụng kinh dữ dội nhất khi mà lượng máu kinh ra nhiều nhất.
Một số tình trạng sức khoẻ có thể làm cho đau bụng kinh trở nên nghiêm trọng hơn, bao gồm:
- Lạc nội mạc tử cung
- Hẹp cổ tử cung
- U tuyến tử cung
- Viêm vùng chậu
- U xơ tử cung
Đạu bụng kinh do các nguyên nhân trên được gọi là đau bụng kinh thứ phát.
Nổi mụn
(Mụn thường xuất hiện ở vùng da nhạy cảm như cằm và hàm - Nguồn ảnh: Very Girlie)Khoảng một nửa số phụ nữ bị tăng mụn trứng cá trước khi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt 1 tuần.
Nổi mụn do tới tháng thường xuất hiện ở cằm và hàm nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí khác trên cơ thể
Mụn xuất hiện do sự thay đổi nội tiết tố tự nhiên, liên quan đến chu kì của cơ quan sinh dục nữ.
Nếu trứng sau khi rụng không được thụ tinh thì estrogen và progesteron giảm; androgen (như testosteron) tăng nhẹ. Hormone androgen kích thích tuyến bã dưới da tăng tiết nhờn, dầu nhiều - là nguyên nhân gây ra mụn. Mụn do chu kì kinh nguyệt thường biến mất vào gần cuối chu kì, khi nồng độ estrogen và progestron bắt đầu tăng.
Đau vú
(Đau vú là xảy ra do sự thay đổi nội tiết tố - Nguồn ảnh: Medical news today)Nửa đầu của chu kì kinh nguyệt, nồng độ estrogen bắt đầu tăng lên, kích thích sự phát triển tuyến vú.
Nồng độ progesteron bắt đầu tăng vào giữa chu kì, làm cho tuyến vú tăng kích thước. Sự thay đổi này khiến ngực sưng, đau nhức ngay trước hoặc trong chu kì kinh nguyệt
Triệu chứng này có thể nhẹ nhưng một số người lại có triệu chứng ngực rất đau, gây khó chịu.
Mệt mỏi
(Sự thay nội tiết tố ảnh hưởng tới tinh thần, cảm xúc - Nguồn ảnh: Healthplus)Khi gần tới ngày hành kinh, cơ thể sẽ thay đổi từ trạng thái sẵn sàng mang thai sang hành kinh. Nồng độ hormone giảm mạnh, gây ra mệt mỏi. Thay đổi tâm trạng cũng có thể làm bạn thấy mệt mỏi.
Hơn hết, một số phụ nữ bị khó ngủ trong giai đoạn này. Việc thiếu ngủ có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mệt mỏi.
Khó tiêu
(Bụng to hơn bình thường do sự tích nước và muối - Nguồn ảnh: Digestive Care Physicians)Nếu bạn cảm thấy chướng bụng hay bạn không mặc vừa chiếc quần jeans vào vài ngày trước khi chu kì kinh nguyệt bắt đầu, bạn có thể bị chướng bụng tiền kinh nguyệt.
Sự thay đổi của estrogen và progesterol có thể khiến cơ thể tăng tích nước và muối hơn bình thường, kết quả là gây ra chướng bụng.
Cân nặng cũng có thể tăng từ 0,45kg – 0,9 kg nhưng chướng bụng tiền kinh nguyệt không thật sự làm thay đổi cân nặng. Triệu chứng này nặng nhất ở ngày đầu tiên của chu kì và giảm sau đó 2 - 3 ngày.
Các vấn đề đường ruột
Ruột nhạy cảm với sự thay đổi nội tiết tố nên bạn có thể gặp những thay đổi trong vấn đề vệ sinh trước và trong ngày hành kinh. Hormone prostaglandin gây co thắt cơ trơn tử cung cũng gây ra tác dụng tương tự ở ruột, làm tăng nhu động ruột, gây ra:
- Tiêu chảy
- Buồn nôn
- Đầy hơi
- Táo bón
Đau đầu
Vì hormone gây ra các phản ứng đau nên sự thay đổi nội tiết tố cũng có thể gây ra đau đầu và đau nửa đầu.
Serotonin là 1 chất dẫn truyền thần kinh thường gây ra chứng đau đầu và đau nửa đầu. Estrogen làm tăng nồng độ serotonin và số lượng thụ thể serotonin ở não tại một thời gian nhất định của chu kì kinh nguyệt, gây ra chứng đau nửa đầu ở những người có tình trạng trên.
Hơn 50% phụ nữ bị đau nửa đầu là liên quan tới chu kì kinh nguyệt. Chứng đau nửa đầu có thể xảy ra trước, trong hoặc ngay sau kinh nguyệt.
Một số người cũng bị tình trạng đau nửa đầu tại thời điểm rụng trứng. theo một nghiên cứu lâm sàng đăng trên PubMed cho thấy: chứng đau nửa đầu có thể xảy ra nhiều hơn 1,7 lần vào 1 - 2 ngày trước khi hành kinh và hơn 2,5 lần vào 3 ngày đầu tiên của chu kì kinh nguyệt.
Thay đổi tâm trạng
(Rối loạn cảm xúc là vấn đề tâm lý thường gặp trước khi đến tháng - Nguồn ảnh: Pensive Story)Rối loạn cảm xúc tiền kinh nguyệt có thể nghiêm trọng hơn so với việc thay đổi thể chất ở một số người, bao gồm:
- Thay đổi tâm trạng
- Trầm cảm
- Khó chịu
- Lo âu
Nếu bạn có cảm giác hồi hộp và thay đổi thất thường hơn mọi ngày thì có thể nguyên nhân là do sự thay đổi nồng độ estrogen và progesteron
Estrogen có thể ảnh hưởng tới sự sản xuất serotonin và endorphin – 2 loại hormone gây hưng phấn ở não. Sự suy giảm estrogen làm giảm cảm giác hạnh phúc và tăng cảm giác khó chịu
Đối với một số người, progesterone có thể có tác dụng an thần. Khi nồng độ progesterone thấp, tác dụng này có thể bị giảm, dẫn tới việc nhạy cảm hơn, dễ thay đổi cảm xúc hơn.
Đau thắt lưng
(Các cơn đau vùng thắt lưng thường xuyên xảy ra trước khi bắt đầu chu kì - Nguồn ảnh: Spine Universe)Các cơn co thắt tử cung và bụng được khởi phát bởi sự giải phóng prostaglandin cũng có thể gây ra các cơn co thắt cơ ở thắt lưng, gây ra đau nhức, ê ẩm. Một số người có thể bị đau nghiêm trọng, số khác thì hơi khó chịu hoặc có cảm giác ê ẩm ở lưng.
Khó ngủ
(Các triệu chứng tiền kinh nguyệt ảnh hưởng tới giấc ngủ - Nguồn ảnh: The University of Edinburdgh)Các triệu chứng tiền kinh nguyệt như đau bụng kinh, đau đầu và thay đổi tâm trạng đều có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, khiến bạn khó ngủ hơn. Nhiệt độ cơ thể của bạn cũng có thể làm cho bạn khó ngủ hơn.
Nhiệt độ cơ thể tăng khoảng 0,5 độ sau khi rụng trứng và duy trì ở mức cao cho đến khi bắt đầu có kinh nguyệt hoặc ngay sau đó. Con số trên nghe có vẻ không nhiều, nhưng nhiệt độ cơ thể mát hơn có liên quan đến việc có giấc ngủ tốt hơn. Nửa độ đó có thể làm giảm khả năng nghỉ ngơi thoải mái của bạn.
Điều trị
Xác định phạm vi và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng tiền kinh nguyệt bạn có giúp bạn xác định được các loại phương pháp điều trị phù hợp nhất cho bản thân.
Nếu bạn có các triệu chứng nghiêm trọng, như rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (premenstrual dysphoric disorder - PMDD) thì việc đi khám bác sĩ là giải pháp tốt nhất.
Nếu bạn bị đau nửa đầu ở mức độ nặng thì nên đến gặp bác sĩ. Các vấn đề sức khoẻ ở thân dưới như hội chứng ruột kích thích, lạc nội mạc tử cung có thể làm triệu chứng tiền kinh nguyệt trở nên nghiêm trọng hơn vàn cần có sự can thiệp của bác sĩ.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thuốc tránh thai để điều hoà nội tiết tố. Thuốc tránh thai có chứa nhiều dạng hormone tổng hợp của estrogen và progesteron.
Thuốc tránh thai làm ngưng quá trình rụng trứng tự nhiên bằng cách giữ nồng độ hormone ổn định trong 3 tuần. Đến tuần uống giả dược, lượng hormone trong cơ thể sẽ giảm và kinh nguyệt sẽ xuất hiện trở lại.
Do thuốc tránh thai cung cấp 1 lượng hormone ổn định làm giảm thay đổi nội tiết tố - nguyên nhân gây ra các triệu chứng tiền kinh nguyệt.
Bạn có thể làm giảm nhẹ các triệu chứng tiền kinh nguyệt ở mức vừa ngay tại nhà bằng một số cách sau:
- Giảm ăn muối giúp giảm tình trạng chướng bụng
- Thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen (Advil) và acetaminophen (Tylenol)
- Chườm bụng bằng túi sưởi hoặc miếng dán nhiệt giúp giảm tình trạng đau bụng kinh
- Tập các bài tập thể dục vừa phải giúp cải thiện tinh thần và có thể làm giảm đau bụng kinh
- Ăn ít và chia làm nhiều bữa nhỏ để giữ cho đường huyết ổn định vì đường huyết giảm có thể khiến tâm trạng xấu đi
- Thiền hoặc yoga giúp kiểm soát tâm trạng
- Bổ sung thêm canxi. Một nghiên cứu sản phụ khoa cho thấy thực phẩm chức năng bổ sung canxi giúp điều chỉnh trạng thái lo âu, trầm cảm và tích nước
Kết luận
Những triệu chứng tiền kinh nguyệt ở mức vừa thường xuất hiện trước khi bắt đầu hành kinh. Bạn có thể giảm các triệu chứng ngay tại nhà bằng một số biện pháp như trên; nhưng nếu các triệu chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống thì cần gặp bác sĩ.
Xem thêm:
- Nhận biết các dấu hiệu bất thường của kinh nguyệt
- Hiểu biết về cơ thể của bạn: Kinh nguyệt thay đổi thế nào theo thời gian
- Nguyên nhân dẫn đến tình trạng kinh nguyệt không đều? Nhận biết và cách điều trị
- Có nên tập luyện thể dục trong những ngày “đèn đỏ" không?
- Sự đồng bộ chu kỳ kinh nguyệt: niềm tin hay sự thật?
