Nếu noãn không được thụ tinh, thai kỳ sẽ không xảy ra trong chu kỳ đó. Lớp niêm mạc tử cung được xây dựng sẵn sẽ thoái hóa bong ra ở cuối chu kỳ. Kết thúc một chu kỳ là hiện tượng hành kinh hoặc kinh nguyệt.
Người phụ nữ có kinh lần đầu khoảng từ 11 tới 14 tuổi. Kinh nguyệt sẽ tiếp tục diễn ra đều đặn (thường là hàng tháng) cho đến khi mãn kinh, khoảng 51 tuổi.
Dưới đây là những kiến thức liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt.
Sức khỏe kinh nguyệt và một số tình trạng bệnh lý.
Chu kỳ kinh nguyệt dài trung bình 24 đến 38 ngày và quá trình hành kinh thường mất 4 đến 8 ngày.
Việc có kinh nguyệt đều đặn hàng tháng là dấu hiệu cho thấy một chu kỳ bình thường. Cơ thể bạn đang làm việc để sẵn sàng cho việc mang thai.
Ngoài ra máu, 90% người có kinh nguyệt cho biết họ còn gặp nhiều triệu chứng khác. Thèm ăn là một trong những triệu chứng phổ biến. Thực tế, gần một nửa số phụ nữ Mỹ thèm ăn chocolate khi bắt đầu kỳ kinh.
Căng ngực là một triệu chứng phổ biến khác trong kỳ kinh nguyệt. Nó biểu hiện rõ nhất một vài ngày ngay trước khi hành kinh bắt đầu. Sự gia tăng hormone estrogen và progesterone làm cho các ống dẫn sữa và tuyến sữa tăng kích thước. Kết quả là ngực đau nhức và sưng tấy.
Thêm nữa là hiện tượng đau bụng kinh hay còn gọi là chuột rút. Con số ước tính có khoảng 84% phụ nữ hành kinh có triệu chứng này.
Prostaglandin là nguyên nhân gây ra cơn đau. Đây là hormone kích hoạt các cơn co thắt cơ tử cung giúp cơ thể loại bỏ lớp niêm mạc tử cung bị bong ra còn sót lại. Cơn co mạnh có thể gây đau và co thắt trong những ngày đầu tiên của kỳ kinh.
Một số người có chu kỳ kinh không đều. Tập thể dục cường độ cao hoặc một số tình trạng sức khỏe có thể dẫn đến hiện tượng không đều. Tình trạng này cũng có thể gặp ở một số phụ nữ sau:
- Béo phì
- Cho con bú
- Tiền mãn kinh
- Căng thẳng
Theo ước tính trên trang web WomensHealth.gov, tình trạng đau, kinh không đều hoặc ra nhiều máu gặp ở 14% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Hơn nữa, một nghiên cứu năm 2012 cho thấy 32 đến 40% những người có kinh cho biết cơn đau này nghiêm trọng đến mức họ phải nghỉ làm hoặc nghỉ học.
Các vấn đề sức khỏe phổ biến liên quan đến kinh nguyệt bao gồm:
Lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cung là tình trạng xảy ra khi các tế bào nội mạc tử cung (hay màng trong tử cung, là loại mô hình thành nên lớp niêm mạc tử cung) xuất hiện bên ngoài tử cung của phụ nữ.
Khi hành kinh, dưới tác dụng của hormone việc nằm sai vị trí làm cho các mô sưng và viêm. Gây ra cơn đau dữ dội hoặc tình trạng chảy máu nhiều, kéo dài.
Theo ước tính của trường đại học sản phụ khoa Hoa Kỳ, lạc nội mạc tử cung thấy ở 1/10 số phụ nữ tuổi từ 15 đến 49. Họ nhấn mạnh rằng có khoảng 30 đến 50% những người mắc chứng này bị vô sinh.
U xơ tử cung
Những khối u lành tính này phát triển giữa các lớp mô tử cung. Đây là tình trạng bệnh lý nhiều người mắc phải. Theo báo cáo của viện y tế quốc gia Hoa Kỳ, ở độ tuổi 50, khoảng 70% phụ nữ da trắng và 80% phụ nữ Mỹ gốc Phi có u xơ tử cung.
Rong kinh
Rong kinh là tình trạng máu ra nhiều. Trung bình mỗi kỳ kinh lượng máu mất đi khoảng 50-80 ml. Những người bị rong kinh có lượng máu ra gấp hơn hai lần lượng máu của người bình thường. Theo ước tính của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh CDC, có hơn 10 triệu phụ nữ Mỹ gặp vấn đề sức khỏe này.
Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS)
Đây là một loạt các triệu chứng xảy ra trước khi bắt đầu kỳ kinh từ một tới hai tuần, bao gồm:
- Đau đầu
- Mệt mỏi
- Đầy hơi
- Cáu gắt
Theo WomensHealth.gov, PMS rất phổ biến, găp ở 75% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
Rối loạn khó thở tiền kinh nguyệt (PMDD)
PMDD có triệu chứng tương tự PMS, nhưng trầm trọng hơn. Biểu hiện:
- Phiền muộn
- Căng thẳng
- Thay đổi tâm trạng nghiêm trọng
- Tức giận kéo dài hoặc cáu kỉnh
Các chuyên gia ước tính khoảng 5% phụ nữ gặp phải PMDD.
Vấn đề không đảm bảo vệ sinh
Vấn đề không đảm bảo vệ sinh cũng là một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại. Máu cùng niêm mạc bong là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Điều này có thể gây ra bệnh lý nghiêm trọng nếu như không đảm bảo vệ sinh đúng cách, ví dụ như do thiếu nước sạch.
Những quan điểm về vấn đề kinh nguyệt qua các thời kỳ
Sự kỳ thị về vấn đề đã có từ nhiều thế kỷ trước. Có thể thấy rõ điều này trong kinh thánh, hay sách “Natural History.”
Trong các tài liệu này, kinh nguyệt được cho là sự ô uế, tội lỗi, xấu xa. Nhiều thập kỉ trôi qua với quan niệm đó.
Năm 1920, Tiến sĩ Béla Schick đặt ra cụm từ "menotoxin " cho rằng phụ nữ sản xuất độc tố trong kỳ kinh nguyệt. Schick đưa ra kết luận này sau khi quan sát một y tá đang hành kinh cầm một bó hoa. Ông thấy những bông hoa đó héo sớm hơn những bông hoa mà y tá không chạm vào. Ông cho rằng kinh nguyệt là nguyên nhân.
Vào những năm 1950, các nhà nghiên cứu đã tiêm máu kinh nguyệt vào động vật để kiểm tra thuyết độc hại. Trên thực tế, việc tiêm này đã giết chết các loài động vật. Nhiều năm sau đó người ta đã chứng minh rằng nguyên nhân cái chết là do nhiễm khuẩn trong máu chứ không phải do độc tố.
Đến năm 1974, các nhà nghiên cứu cho rằng những điều cấm kỵ về kinh nguyệt liên quan đến cách đàn ông quan tâm tới hoạt động sinh sản. Nói cách khác, đàn ông càng ít tham gia vào việc sinh nở và nuôi dạy con cái, thì kỳ kinh nguyệt đối với họ càng khó chịu.
Ngành công nghiệp sản xuất các sản phẩm hỗ trợ phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt cũng không ngừng phát triển. Năm 1897, miếng vệ sinh đầu tiên Lister’s Towels của Johnson & Johnson ra đời. Khác với các sản phẩm hiện nay, loại miếng lót này dày hơn. Một vài thập kỷ sau đó, một sản phẩm khác ra đời có tên Hoosier Ladies’ Sanitary Belt. Sản phẩm này có dây đai để giữ băng vệ sinh có thể tái sử dụng. Vài năm sau đó, cụ thể năm 1929, Tiến sĩ Earle Haas đã phát minh ra băng vệ sinh bằng bông đầu tiên. Ý tưởng của anh ấy đến từ một người bạn đã đề cập đến việc sử dụng một miếng bọt biển nhét vào âm đạo của cô ấy như một cách để hút máu kinh nguyệt.
Từ đó đến nay các sản phẩm liên tục được cải tiến để đáp ứng nhu cầu người dùng.
Các sản phẩm ngày nay được cải tiến để giải quyết nhiều vấn đề gặp phải trong nhiều thập kỷ qua, từ sự rò rỉ, tràn băng đến chi phí bỏ ra mỗi kỳ kinh. Chúng cũng giúp xóa bỏ sự kỳ thị xảy ra quanh vấn đề kinh nguyệt. Thêm vào đó, họ tìm cách giải quyết các mối quan tâm liên quan đến môi trường và tài chính.
Những sản phẩm này bao gồm cốc nguyệt san có thể tái sử dụng sau mỗi kỳ kinh, hay những ứng dụng điện thoại giúp theo dõi chu kỳ cũng như lên kế hoạch chuẩn bị khi kỳ kinh đến.
Vấn đề về kinh nguyệt trên thế giới
Mặc dù hiện nay có các sản phẩm và ứng dụng nhằm xóa bỏ sự kỳ thị về kinh nguyệt, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề tồn đọng cần giải quyết.
Ở Anh, một khảo sát tiến hành năm 2017 từ Plan International cho biết cứ 7 cô gái thì có 1 cô gái nói rằng họ đã phải vật lộn đối phó với kỳ kinh. Hơn 1/10 cô gái đã phải thay đổi loại băng vệ sinh vì chúng không phù hợp vì họ không thể mua được sản phẩm phù hợp.
Mặc dù Anh đã được ấn định giảm thuế đối với các sản phẩm này nhưng đến tận tháng 10 năm 2018, việc loại bỏ thuế mới được tiến hành.
Ở Nepal, một phụ nữ 21 tuổi đã chết ngạt sau khi đốt lửa để giữ ấm trong tuần lễ “chhaupadi.”
Theo phong tục của người Nepal, các cô gái và phụ nữ theo đạo Hindu đang có kinh nguyệt buộc phải rời khỏi nhà ngủ bên ngoài trong các túp lều hoặc chuồng gia súc cho đến khi kỳ kinh kết thúc. Nhiệt độ thấp hơn vào mùa đông, nhưng các túp lều không thể cấp ấm đủ.
Một số nơi ở Ấn Độ, phụ nữ cũng phải tự cô lập mình theo cách tương tự. Tuy nhiên, không phải mọi nền văn hóa đều xa lánh phụ nữ khi họ đến tháng.
Một số nơi ở Châu Phi, sự bắt đầu có kinh nguyệt được coi là sự thay đổi lớn của cuộc đời. Đó là một trải nghiệm đáng giá. Những ngôi nhà đặc biệt được dành riêng cho phụ nữ ở khi họ có kinh lần đầu tiên. Họ được chăm sóc bởi các thành viên nữ trong gia đình và những người phụ nữ khác trong thời gian này.
Các quốc gia khác như Canada, đã giảm thuế đối với băng vệ sinh và các sản phẩm tương tự khác dùng trong kỳ kinh nguyệt từ năm 2015.
Năm 2018, Liên hợp quốc cho rằng sự xấu hổ, kỳ thị và những thông tin sai lệch liên quan đến kinh nguyệt có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhân quyền và sức khỏe người phụ nữ. Đó là lý do họ tuyên bố việc đảm bảo vệ sinh kinh nguyệt là vấn đề liên quan đến sức khỏe cộng đồng, bình đẳng giới và nhân quyền.
Đó cũng là lý do Liên hợp quốc thêm vấn đề này vào chương trình nghị sự 2030. Đây là kế hoạch 15 năm nhằm phát triển kinh tế và xã hội bền vững thông qua việc xóa đói, giảm nghèo, tăng khả năng tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Xem thêm:
- Ảnh hưởng của chu kỳ kinh nguyệt đến mụn trứng cá
- Bạn có thể làm kỳ kinh kết thúc nhanh hơn không?
- 10 nguyên nhân thường gặp khiến bạn bị chậm kinh
- Những điều cần biết về kỳ kinh đầu tiên sau sinh
- Chu kỳ kinh nguyệt ngắn hơn bình thường: Đâu là nguyên nhân?
