Tổng quan
Trong tình hình đại dịch COVID-19, có thể thấy là không có thực phẩm bổ sung, chế độ ăn uống hoặc lối sống nào có tác dụng bảo vệ bản thân và người xung quanh bằng việc giãn cách xã hội cũng như thực hiện vệ sinh đúng cách.
Hiện nay, không một nghiên cứu nào cho rằng thực phẩm bổ sung có tác dụng chống lại virus. Hệ thống miễn dịch là phức hợp các tế bào, cơ quan, tổ chức với chức năng chống lại sự xâm nhập của các mầm bệnh như virus, vi khuẩn và các loại độc tố. Giữ cho hệ miễn dịch khỏe mạnh là chìa khóa để tránh nhiễm trùng và bệnh tật.
Thực hiện lối sống lành mạnh như ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên, sử dụng thực phẩm bổ dưỡng là cách quan trọng để tăng cường hệ thống miễn dịch.
Thêm vào đó, nghiên cứu chỉ ra việc bổ sung một số loại vitamin, khoáng chất, thảo mộc,… có thể giúp cải thiện chức năng của hệ miễn dịch, qua đó chống lại bệnh tật.
Tuy nhiên cần lưu ý rằng các thực phẩm bổ sung có thể tương tác với thuốc đang sử dụng. Một số có thể không phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung nào. Dưới đây là 15 loại thực phẩm bổ sung có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch.
Vitamin D
Vitamin D là chất dinh dưỡng hòa tan trong dầu cần thiết cho sức khỏe và hoạt động của hệ miễn dịch.
Thực phẩm giàu vitamin D Vitamin D tăng cường tác dụng chống lại mầm bệnh của bạch cầu đơn nhân và đại thực bào-thành phần quan trọng của hàng rào bảo vệ của hệ miễn dịch trong máu, làm giảm viêm, thúc đẩy phản ứng miễn dịch.Một số người thiếu vitamin D tăng nguy cơ nhiễm trùng, dễ mắc các bệnh như cảm cúm, hen dị ứng. Điều này cho thấy vai trò của dưỡng chất này đối với hệ miễn dịch, ở đây là khả năng chống lại một số bệnh nhiễm trùng.
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng vitamin D có thể cải thiện đáp ứng miễn dịch. Thực thế, nghiên cứu gần đây cho rằng việc sử dụng loại vitamin này có thể bảo vệ đường hô hấp trên trước các tác nhân gây bệnh. Trong một đánh giá năm 2019 về các nghiên cứu bệnh chứng ngẫu nhiên ở 11.321 người, được bổ sung đủ vitamin D, nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp giảm đáng kể so với nhóm chứng. Đây là báo cáo tổng thể cho thấy tác dụng bảo vệ của vitamin D.
Các nghiên cứu khác tiến hành trên nhóm đối tượng nhiễm trùng mạn tính như HIV, viêm gan C, chỉ ra rằng vitamin D có tác dụng hỗ trợ làm tăng hiệu quả của phương pháp điều trị kháng virus.
Để duy trì nồng độ vitamin D trong máu, cần bổ sung từ 1000 đến 4000 IU mỗi ngày, với đối tượng thuộc nhóm thiếu vitamin D cần tăng liều để đảm bảo hiệu quả tối ưu.
Vitamin D có liên quan đến cơ chế bảo vệ cơ thể trong mùa COVID thông qua tác dụng lên hệ miễn dịch. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nó có tác dụng đẩy nhanh quá trình chữa lành cũng như ngăn chặn tác nhân gây bệnh đường hô hấp.
Trong một nghiên cứu đánh giá nhanh gần đây, người ta thấy rằng cần nhiều nghiên cứu đánh giá hơn nữa trước khi sử dụng vitamin D trong phòng chống và điều trị COVID-19. Tuy nhiên việc bổ sung vitamin D là an toàn và cần thiết để đảm bảo sức khỏe trong mùa dịch.
Tóm lại
Vitamin D cần thiết cho chức năng miễn dịch giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp.
Kẽm
Kẽm là một khoáng chất thường được thêm vào các sản phẩm chăm sóc sức khỏe khác để tăng cường hệ thống miễn dịch. Vai trò của nó giống như coenzym thúc đẩy phản ứng xảy ra. Kẽm cần thiết cho sự liên kết, tương tác giữa các tế bào miễn dịch, đóng vai trò quan trọng trong phản ứng viêm. Kẽm kích thích sự phát triển của các tế bào miễn dịch (đại thực bào, tế bào lympho bào B và T), tạo hàng rào miễn dịch vững chắc, giúp bảo vệ cơ thể trước những tác nhân gây bệnh, ngăn chặn mầm bệnh xâm nhập từ bên ngoài.
Vai trò của kẽm đối với cơ thể, nguồn:vnreview.vnSự thiếu hụt dưỡng chất này ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động bình thường của hệ miễn dịch, dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng và bệnh tật, trong đó có viêm phổi.
Theo nghiên cứu, 16% tổng số ca nhiễm trùng đường hô hấp dưới trên toàn thế giới được phát hiện có kèm theo thiếu kẽm. Thiếu kẽm ảnh hưởng đến khoảng 2 tỷ người trên toàn thế giới, phổ biến ở nhóm người lớn tuổi. Trên thực tế, có đến 30% người lớn tuổi được phát hiện thiếu loại dưỡng chất này.
Thiếu kẽm tương đối hiếm gặp ở Bắc Mỹ và các nước phát triển. Người Hoa Kỳ bị thiếu hụt kẽm nhẹ, được cho là có liên quan đến chế độ ăn uống và khả năng hấp thụ. Nguy cơ thiếu kẽm gia tăng ở nhóm người lớn tuổi. Nhiều nghiên cứu cho thấy bổ sung kẽm có thể giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp như cảm lạnh thông thường. Hơn nữa việc bổ sung kẽm cho người bị bệnh là điều cần thiết.
Trong một nghiên cứu năm 2019 ở 64 trẻ em nhập viện bị nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính (ALRI), uống 30 mg kẽm mỗi ngày làm giảm tổng thời gian bị bệnh và thời gian nằm viện trung bình 2 ngày, so với nhóm dùng giả dược. Bổ sung kẽm cũng giảm thời gian bị cảm lạnh thông thường. Ngoài ra, kẽm còn có hoạt tính kháng virus.
Dùng kẽm lâu dài an toàn cho người lớn khỏe mạnh, miễn là liều hàng ngày dưới giới hạn trên cho phép 40 mg. Sử dụng kẽm liều cao cản trở hấp thu nguyên tố đồng, tăng nguy cơ nhiễm trùng
Tóm lại
Bổ sung kẽm có tác dụng chống lại nhiễm trùng hô hấp và giảm thời gian mắc.
Vitamin C
Vitamin C là thực phẩm bổ sung phổ biến tác dụng chống nhiễm trùng thông qua việc tác động lên hệ thống miễn dịch.
Vitamin C hỗ trợ chức năng của tế bào miễn dịch, tăng cường khả năng bảo vệ của chúng trước các tác nhân nhiễm trùng. Nó tham gia hoạt động chết theo chương trình, việc loại bỏ tế bào cũ thay bằng các tế bào mới giúp tăng cường hệ miễn dịch.
Vitamin C còn được biết đến với tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào trước sự tấn công của các gốc tự do.
Stress oxy hóa ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống miễn dịch và liên quan đến nhiều bệnh lý khác nhau.
Bổ sung vitamin C được chứng minh có tác dụng giảm thời gian và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng đường hô hấp trên như cảm lạnh thông thường.
Một đánh giá lớn phân tích kết quả của 29 nghiên cứu ở 11.306 người đã chứng minh rằng thường xuyên bổ sung vitamin C với liều trung bình 1-2 gam mỗi ngày giảm 8% thời gian bị cảm ở người lớn và 14% ở trẻ em.
Điều thú vị là, bài đánh giá cũng chứng minh rằng thường xuyên bổ sung vitamin C làm giảm sự xuất hiện cảm lạnh thông thường ở những người thường xuyên hoạt động thể lực như vận động viên chạy marathon, binh lính với khả năng bảo vệ lên tới 50%.
Thêm nữa, sử dụng vitamin C liều cao theo đường tĩnh mạch được cho là có tác dụng cải thiện triệu chứng ở những người bị nhiễm trùng nặng, bao gồm nhiễm trùng huyết và suy hô hấp cấp tính (ARDS) do virus. Tuy nhiên vấn đề này chưa có kết luận chắc chắn, cần được nghiên cứu thêm.
Nhìn chung, đa số nghiên cứu đều cho rằng vitamin C có tác động tích cực đối với hệ miễn dịch, điều này thấy rõ ở nhóm thiếu dưỡng chất này. Giới hạn trên cho việc bổ sung hàng ngày của vitamin C là 2000 mg, do vậy liều bổ sung hàng ngày hợp lý là từ 250 đến 1000 mg.
Tóm lại
Vitamin C rất quan trọng đối với sức khỏe miễn dịch. Bổ sung dưỡng chất này giúp giảm thời gian và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng đường hô hấp trên, bao gồm cảm lạnh thông thường.
Quả cơm cháy - Elderberry
Quả cơm cháy, nguồn: healthplus.vnQuả cơm cháy elderberry (Sambucus nigra) từ lâu đã được sử dụng để điều trị nhiễm trùng, tác dụng của nó đối với hệ thống miễn dịch đang được nghiên cứu.
Trong các nghiên cứu trong ống nghiệm, chiết xuất quả cơm cháy có khả năng kháng khuẩn và kháng virus mạnh, đặc biệt nhạy với nhóm khuẩn gây nhiễm khuẩn đường hô hấp trên như virus cúm influenza.
Hơn nữa nó còn được chứng minh có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch thông qua việc rút ngắn thời gian và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Một đánh giá tổng quát trên 4 nghiên cứu ngẫu nhiên có đối chứng ở 180 người thấy siro cơm cháy có tác dụng giảm triệu chứng viêm đường hô hấp trên do virus.
Một nghiên cứu cũ hơn, kéo dài 5 ngày năm 2004 đã chỉ ra rằng những người bị cúm bổ sung 1 muỗng canh (15 ml) si rô cơm cháy 4 lần một ngày làm giảm triệu chứng sớm hơn 4 ngày so với những người không dùng, điều này hạn chế việc sử dụng thuốc.
Tuy nhiên, nghiên cứu này đã lâu và người thực hiện nghiên cứu là nhà sản xuất siro cơm cháy nên có thể không khách quan.
Bên cạnh vai trò giảm triệu chứng nhiễm trùng của cơm cháy cũng cần cân nhắc các rủi ro. Một số báo cáo cho rằng quả cơm cháy có thể dẫn đến việc sản xuất dư thừa cytokine, việc này có thể gây hại cho các tế bào khỏe mạnh. Vì lý do này một số nghiên cứu cho rằng chỉ nên sử dụng chiết xuất từ loại quả này trong giai đoạn đầu của COVID-19. Cần lưu ý rằng hiện không có nghiên cứu nào công bố đánh giá hiệu quả của việc sử dụng quả cơm cháy trong điều trị COVID-19. Khuyến nghị này được nêu dựa trên nghiên cứu cũ.
Một hệ thống đánh giá về cây cơm cháy đưa ra kết luận:
- Chiết xuất cơm cháy có tác dụng kháng virus, ức chế một số chủng cúm A và B.
- Quả cơm cháy nên được nấu chín khi sử dụng để tránh nguy cơ buồn nôn, nôn hoặc nhiễm độc cyanua.
- Trước khi sử dụng chiết xuất từ quả cơm cháy nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia để tăng hiệu quả cũng như hạn chế tác dụng không mong muốn.
Sản phẩm chiết xuất từ quả cơm cháy được bán dưới dạng siro hoặc viên nang.
Tóm lại
Thực phẩm chiết xuất từ quả cơm cháy có tác dụng giảm triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus. Tuy nhiên việc sử dụng này còn nhiều hạn chế cần tham khảo ý kiến của chuyên gia trước khi sử dụng.
Nấm dược liệu
Nấm dược liệu từ lâu đã được sử dụng để phòng và trị bệnh. Nhiều loại nấm dược liệu có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch.
Một số loại nấm dược liệu tăng cường hệ miễn dịch, nguồn:teresaherbs.vnHơn 270 loại nấm dược liệu được biết đến có tác dụng này. Trong đó được nhắc đến nhiều nhất là đông trùng hạ thảo, nấm bờm sư tử, nấm khiêu vũ, nấm hương, nấm linh chi, nấm vân chi.
Một số nghiên cứu chứng minh rằng việc dùng các loại nấm dược liệu này có tác dụng giảm triệu chứng của một số bệnh như hen suyễn và viêm phổi. Ví dụ, một nghiên cứu được tiến hành trên chuột bị bệnh lao, điều trị bằng đông trùng hạ thảo làm giảm đáng để lượng vi khuẩn trong phổi, tăng cường phản ứng miễn dịch, giảm viêm so với nhóm dùng giả dược.
Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên kéo dài 8 tuần ở một nhóm gồm 79 người lớn tuổi, sử dụng thực phẩm bổ sung 1,7g chiết xuất từ sợi nấm đông trùng hạ thảo có thể làm tăng 38% hiệu quả hoạt động của tế bào diệt tự nhiên-NK, tăng hiệu quả đáp ứng miễn dịch chống lại mầm bệnh.
Nấm vân chi là một loại dược liệu khác tác động mạnh mẽ lên hệ miễn dịch. Nghiên cứu đã chỉ ra loại nấm này đặc biệt có tác dụng hỗ trợ điều trị một số loại ung thư.
Nhiều loại nấm dược liệu khác cũng được nghiên cứu đánh giá hiệu quả tác động lên hệ miễn dịch. Sản phẩm nấm dược liệu có thể thấy trên thị trường gồm rượu thuốc, trà, hoặc thực phẩm chức năng.
Tóm lại
Nhiều loại nấm dược liệu như đông trùng hạ thảo, nấm vân chi, có thể tăng cường hệ thống miễn dịch chống lại nhiều tác nhân gây bệnh.
Những loại thực phẩm bổ sung khác có tác dụng tăng cường miễn dịch
Bên cạnh danh sách được liệt kê ở trên, nhiều thực phẩm bổ sung khác cũng có tác dụng tăng cường miễn dịch:
- Hoàng kỳ (Astragalus) là một loại thảo mộc được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Hoa. Nghiên cứu trên động vật cho thấy chiết xuất của nó có thể cải thiện đáng kể đáp ứng miễn dịch.
- Selen là một loại khoáng chất cần thiết cho sức khỏe hệ miễn dịch. Nghiên cứu trên động vật chứng minh rằng bổ sung selen có thể tăng cường khả năng kháng virus, chống lại một số chủng cúm như H1N1.
- Tỏi có đặc tính chống viêm, kháng virus mạnh mẽ. Nó có khả năng kích thích các tế bào bạch cầu như tế bào NK và đại thực bào tăng sinh, tăng cường chức năng bảo vệ. Tuy nhiên, nghiên cứu trên người còn tồn tại một số hạn chế.
- Xuyên tâm liên (Andrographis) là thảo mộc chứa andrographolide-một hợp chất loại terpenoid có tác dụng kháng virus, đặc biệt là nhóm virus gây bệnh đường hô hấp như enterovirus D68 và cúm A.
- Cam thảo: trong thành phần chứa glycyrrhizin, có tác dụng kháng virus. Nghiên cứu trong ống nghiệm, glycyrrhizin thể hiện hoạt tính chống lại coronavirus gây bệnh viêm đường hô hấp cấp tính nặng.
- Thiên trúc quỳ hay cây Phong lữ (Pelargonium sidoides) là thảo mộc có tác dụng làm giảm triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp cấp do virus như cảm lạnh thông thường, viêm phế quản. Tuy nhiên kết quả còn chưa rõ ràng, cần nghiên cứu thêm.
- Vitamin nhóm B đặc biệt là B12 và B6, tham gia vào phản ứng miễn dịch. Người trưởng thành thiếu vitamin nhóm B có thể giảm chức năng của hệ thống miễn dịch.
- Curcumin là tinh chất chủ yếu trong nghệ, giúp giảm thiểu các tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể.
- Echinacea là một loại thảo mộc bản địa của vùng Bắc Mỹ thuộc họ hoa cúc. Một số loại đã được chứng minh có tác dụng cải thiện sức chức năng hệ miễn dịch, chống lại một số loại virus đường hô hấp như virus hợp bào hô hấp và rhinovirus.
- Keo ong (Propolis) là một hỗn hợp thành phần gồm nhựa từ các chồi cây, hoa được ong thu thập kết hợp với nước bọt của ong. Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy keo ong có hiệu quả tương đương việc phối hợp sử dụng 4 loại kháng sinh Neomycine, Tetracyline, Penicilline và Streptomycine. Vì vậy mà y học hiện đại coi đây là thuốc kháng sinh hoàn hảo nhất của thiên nhiên.
Kết quả từ nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra vai trò của các loại thực phẩm bổ sung kể trên đối với hệ miễn dịch. Tuy nhiên hãy luôn nhớ rằng tác dụng của các chất này vẫn chưa được thử nghiệm kỹ ở người, cần có nhiều nghiên cứu hơn nữa để làm sáng tỏ vai trò của chúng trong tương lai.
Tóm lại
Hoàng kỳ, tỏi, curcumin, echinacea là các loại thực phẩm bổ sung có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch. Tuy nhiên, chúng vẫn chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng trên người, cần nhiều nghiên cứu hơn nữa.
Kết luận
Nhiều thực phẩm bổ sung trên thị trường có tác dụng cải thiện chức năng của hệ miễn dịch. Kẽm, quả cơm cháy, vitamin C và D chỉ là một trong số các chất được nghiên cứu. Mặc dù những chất bổ sung này có thể mang lại lợi ích nhỏ đối với hệ miễn dịch nhưng không nên và không được sử dụng chúng để thay cho lối sống lành mạnh.
Cố gắng duy trì một chế độ ăn cân bằng, giàu chất dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, tham gia hoạt động thể chất thường xuyên, không hút thuốc là cách quan trọng nhất để bảo vệ và tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm trùng và mắc bệnh.
Nếu bạn muốn sử dụng thực phẩm bổ sung, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia vì một số chất có thể tương tác với thuốc bạn đang dùng hoặc không phù hợp với tình hình sức khỏe của bạn. Hơn nữa, hãy nhớ rằng không có bằng chứng khoa học nào cho thấy chúng có thể chống lại COVID-19 mặc dù chúng có tác dụng kháng virus.
Xem thêm:
- Hướng dẫn điều trị Coronavirus (COVID-19)
- Mắc bệnh COVID-19 khi đang mang thai có gây hại cho thai nhi không?
- Vắc-xin COVID-19 cho phụ nữ mang thai: Những điều bạn cần biết
- Cảm giác nóng rát ở mũi có phải là triệu chứng của COVID-19 không?
- COVID-19 và bệnh về mắt
