Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em là gì?
Sốt xuất huyết Dengue, gọi tắt là sốt xuất huyết (SXH) là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra và muỗi vằn Aedes Aegypti là trung gian lây truyền virus. Virus Dengue xâm nhập vào cơ thể người thông qua vết muỗi đốt từ những muỗi cái mang mầm bệnh. Sau thời gian ủ bệnh 4–10 ngày, muỗi mang virus có thể lây lan virus cho người trong suốt quãng đời còn lại của nó.
Aedes aegypti là muỗi vằn, có nhiều ở thành phố, thị xã, sống trong nhà và ngoài trời sinh sản thuận lợi ở những dụng cụ chứa muỗi nhân tạo gần nhà. Nhiệt độ thuận lợi cho trứng muỗi phát triển là trên 26oC (11- 18 ngày) ở nhiệt độ 32-33 oC chỉ cần 4-7 ngày. Muỗi Aedes aegypti ưa đốt người, đốt dai, đốt nhiều lần đến no máu thì thôi, đốt người chủ yếu vào ban ngày. giờ hoạt động cao điểm trong ngày của loài muỗi này là vào sáng sớm và chiều tà, trước khi mặt trời lặn. Với bản tính hiếu động và ham chơi nên trẻ thích chơi ở những chỗ tối - là “địa bàn hoạt động” của muỗi, nên dễ bị muỗi tấn công.
Mặt khác, cũng có thể lý giải rằng do hoạt động thường xuyên nên thân nhiệt của trẻ thường cao hơn người lớn, nhịp thở của trẻ cũng cao, trẻ ra nhiều mồ hôi hơn, khiến muỗi dễ phát hiện và đốt. Ngoài ra trẻ chưa có ý thức phòng muỗi đốt nên muỗi đốt “vô tư” (cả muỗi gây bệnh SXH). Khi bị muỗi đốt, sức đề kháng của trẻ cũng yếu hơn người lớn nên trẻ dễ bị mắc bệnh hơn.
Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em là gì?
Các triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em thường bắt đầu khởi phát từ 4-6 ngày sau khi trẻ bị nhiễm virus. Dưới đây là những biểu hiện sốt xuất huyết ở trẻ phổ biến qua 3 giai đoạn tiến triển của bệnh:
Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em giai đoạn đầu (giai đoạn khởi phát)
Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em giai đoạn khởi phát điển hình là sốt. Do đó, nhiều bậc cha mẹ thường nhầm lẫn bé chỉ bị cúm hay nhiễm khuẩn đường hô hấp. Trẻ bị sốt xuất huyết thường có biểu hiện sốt cao liên tục và đột ngột trên 38°C.
Trẻ bị sốt xuất huyết thường có biểu hiện sốt cao liên tục và đột ngột trên 38°C. Ngoài ra, bé còn có các dấu hiệu bệnh sốt xuất huyết điển hình như:
- Bứt rứt, quấy khóc
- Trẻ nhỏ thì bỏ bú, trẻ lớn thì biếng ăn
- Buồn nôn, nôn trớ
- Sung huyết ở da (xuất huyết ở lỗ chân lông)
- Chảy máu chân răng.
Ở một số bé lớn hơn, bé có thể cho bạn biết con bị nhức đầu, đau hốc mắt, mệt mỏi, đau nhức khắp các cơ và khớp. Và đặc biệt, dấu hiệu mà bố mẹ dễ nhận biết nhất đó là tình trạng xuất huyết dưới da, xuất hiện những đốm đỏ quan sát được trên da của bé, khi căng da không mất đi. Ngoài ra, một số bé còn bị xuất huyết đường tiêu hóa, nôn hay đi ngoài ra máu.
Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em giai đoạn nguy cấp
Trẻ bị bệnh sốt xuất huyết rơi vào giai đoạn này khi bệnh diễn tiến từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7, là giai đoạn cực kỳ nguy hiểm. Vào giai đoạn này có thể còn sốt hoặc đã thuyên giảm, trẻ bị thoát huyết tương. Lúc này virus đã làm suy yếu hệ miễn dịch, số lượng bạch cầu, tiểu cầu đã giảm đáng kể.
Ngoài ra, ở giai đoạn này, bé bị sốt xuất huyết còn có các dấu hiệu bệnh sốt xuất huyết điển hình có thể kể đến như:
- Dịch tràn phổi khiến bé sưng phù ở bụng
- Xuất huyết nghiêm trọng
- Phù nề vùng ổ mắt
- Tiểu ra máu
- Chảy máu mũi
- Tụt huyết áp
- Đầu, tứ chi lạnh.
Ở giai đoạn nguy cấp này, nếu trẻ không được chữa trị kịp thời, tình trạng xuất huyết nghiêm trọng và xuất hiện trụy tim mạch rất dễ khiến trẻ tử vong.
Giai đoạn hồi phục sau khi trẻ bị sốt xuất huyết
Đây là giai đoạn bé dần hồi phục nếu được chăm sóc và chữa trị kịp thời. Thường ở ngày thứ 7-10 của bệnh, bé bị sốt xuất huyết sẽ có dấu hiệu điển hình là:
- Bé bắt đầu hạ sốt
- Có cảm giác thèm ăn, khát nước, tiểu nhiều
- Số lượng tiểu cầu, bạch cầu tăng lên (khi làm xét nghiệm).
Phương pháp điều trị bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em
Bệnh do virus gây nên cũng không có kháng sinh đặc trị nào để chữa trị. Biện pháp điều trị chính vẫn là giảm triệu chứng bệnh. Hiện nay, vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue vẫn đang đợi đăng ký lưu hành.
Công ty sản xuất vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue là Sanofi Pasteur đã nộp hồ sơ xin đăng ký lưu hành loại vắc xin này tại Việt Nam. Do đó, trong thời gian tới, bạn có thể chủ động phòng ngừa bệnh cho các thành viên trong gia đình bằng phương pháp chủng ngừa.
Như đã nói, căn bệnh sốt xuất huyết không có biện pháp đặc trị nào. Đối với trường hợp bệnh diễn biến nặng, nếu trẻ được nhập viện theo dõi và chăm sóc kịp thời, tỷ lệ tử vong sẽ giảm từ 20% xuống còn chỉ 1%. Mất nước kéo dài được xem là nhân tố chính khiến bệnh trở nặng và dẫn đến tử vong.
Cần nhấn mạnh điều quan trọng là khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ trẻ bị SXH, phụ huynh nên đưa trẻ tới cơ sở y tế để được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Với những trường hợp nhẹ, trẻ có thể được điều trị và theo dõi tại nhà.
Các biện pháp điều trị hỗ trợ được liệt kê dưới đây
- Nếu trẻ sốt cao trên 39oC, cần được uống thuốc hạ sốt paracetamol theo hướng dẫn sử dụng, nới lỏng quần áo, lau mát. Chú ý không được dùng aspirin hay ibuprofen, vì có thể dẫn đến xuất huyết, toan máu;
- Khuyến khích bé uống nhiều nước (nước sôi để nguội), oresol (nước điện giải), nước trái cây (nước dừa, cam, chanh, ...) hoặc cháo loãng pha với muối, để bổ sung chất điện giải cho bé;
- Chế độ ăn uống trong ngày nên chia làm nhiều bữa nhỏ, thức ăn loãng, dễ tiêu, cân bằng dinh dưỡng. Không nên dùng thực phẩm và nước uống có màu sẫm (tránh trường hợp bị nhầm lẫn với xuất huyết tiêu hóa);
- Nên để trẻ nghỉ ngơi tại nhà, hạn chế vận động thời gian trẻ bị sốt xuất huyết;
- Trong trường hợp trẻ không thể uống được nước do nôn ói quá nhiều, lờ đờ, không tỉnh táo, cần đưa đến cơ sở y tế để được hướng dẫn thêm.
Nếu thấy trẻ nôn ói đột ngột, liên tục, xuất huyết tiêu hóa đột ngột, da xung huyết nhưng tứ chi lạnh,...cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất.
Cách phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em
Cách phòng bệnh sốt xuất huyết tốt nhất là diệt muỗi, lăng quăng (bọ gậy), phòng chống muỗi đốt cho bé và cả gia đình để tránh tình trạng bệnh lây truyền. Để phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, bạn cần lưu ý một số vấn đề cơ bản sau:
- Không cho bé chơi gần những nơi ao tù nước đọng, những nơi nhiều cây cối, góc tối đặc biệt là vào sáng sớm hoặc khi trời tối
- Cho con mặc quần áo dài tay khi vui chơi ngoài trời
- Cho con ngủ mùng, có thể bôi thuốc chống muỗi
- Dùng bình diệt muỗi, nhang muỗi để xua muỗi
- Thường xuyên dọn dẹp nhà sạch sẽ nhất là những vị trí như gầm bàn, gầm tủ, kệ sách để muỗi không có nơi trú ẩn
- Nếu gia đình có người mắc bệnh, mọi thành viên trong gia đình phải ngủ mùng, cách ly người bệnh để tránh trường hợp muỗi đốt người bệnh và truyền virus gây bệnh cho người khác.
Cả gia đình có thể loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt lăng quăng (bọ gậy) bằng cách:
- Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.
- Thả cá bảy màu vào các dụng cụ chứa nước lớn (bể, giếng, chum, vại…) để diệt lăng quăng hay bọ gậy.
- Khơi thông máng xối.
- Thu gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh khu vực sinh sống như chai, lon, lọ, mảnh chai, mảnh lu vỡ, vỏ dừa, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá… đặc biệt vào sau ngày mưa.
- Dọn vệ sinh môi trường, úp các dụng cụ chứa nước không dùng đến.
- Phối hợp với chính quyền và ngành y tế địa phương trong các đợt phun xịt hóa chất phòng, chống dịch sốt xuất huyết bùng phát.
