Theo Văn phòng Sức khỏe Phụ nữ (OWH), herpes ảnh hưởng đến 20% phụ nữ trong độ tuổi từ 14 đến 49 tuổi.
Bài viết này sẽ chú trọng các triệu chứng, chẩn đoán và điều trị herpes ở phụ nữ.
Ảnh minh họa bệnh
Phân loại herpes
Có hai loại nhiễm trùng herpes: vi rút herpes simplex loại 1 (HSV-1) và vi rút herpes simplex loại 2 (HSV-2).
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trên toàn thế giới, HSV-1 ảnh hưởng đến 3,7 tỷ người dưới 50 tuổi. Trong khi đó HSV-2 ảnh hưởng lên 417 triệu người trong độ tuổi từ 15 đến 49.
Nhiễm trùng herpes thường không có triệu chứng, nhưng trong một số trường hợp cũng có thể xuất hiện.
Các phần dưới đây sẽ thảo luận chi tiết hơn về từng loại herpes.
HSV-1
Theo WHO, HSV-1 rất dễ lây nhiễm, thường xuất hiện các triệu chứng ở miệng và khu vực xung quanh.
Một người có thể mắc HSV-1 khi vô ý tiếp xúc với nước bọt của người khác khi còn bé hoặc cả khi trưởng thành.
Đôi khi, nhiễm trùng HSV-1 có thể gây ra herpes sinh dục, ảnh hưởng đến vùng sinh dục hoặc hậu môn. HSV-1 có thể lây sang bộ phận sinh dục khi quan hệ tình dục bằng miệng.
HSV-2
Một số người gọi HSV-2 là herpes sinh dục. Vi rút này thường lây khi quan hệ tình dục qua đường hậu môn, âm đạo hoặc miệng.
WHO lưu ý rằng HSV-2 ảnh hưởng đến nữ giới nhiều hơn so với nam. Lý do là bởi sự lây truyền từ nam sang nữ dễ hơn.
Các triệu chứng nào có thể gặp phải?
Herpes sẽ tồn tại suốt đời. Tuy nhiên, nhiều người có các triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng gì.
Nếu herpes không có triệu chứng, một số người có thể không biết rằng họ mắc bệnh. Tuy nhiên, ngay cả trong những trường hợp này, vi rút vẫn có thể lây lan.
Đợt bùng phát bệnh lần đầu
Các triệu chứng của đợt bùng phát ban đầu sẽ phụ thuộc vào loại herpes mà người đó mắc phải.
Herpes sinh dục
Theo OWH, khi một phụ nữ mắc bệnh herpes lần đầu, các triệu chứng có xu hướng xảy ra trong vòng 2-12 ngày. Chúng thường xuất hiện tại vị trí mà vi rút xâm nhập vào cơ thể.
Các triệu chứng sau đây thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần:
- Đầy bụng
- Các triệu chứng giống như cúm, đôi khi bao gồm cả sốt
- Đau vùng đùi, vùng hậu môn hoặc bộ phận sinh dục
- Sưng các hạch
- Ngứa hoặc rát ở vùng sinh dục hoặc hậu môn
- Tiết dịch âm đạo bất thường
Sau những triệu chứng này, phụ nữ có thể bị phồng rộp hoặc loét tại vị trí mà vi rút xâm nhập vào cơ thể. Những vết phồng rộp hoặc tổn thương này có thể giống vết côn trùng cắn hoặc mụn nhỏ. Theo thời gian, chúng thường khô và đóng vảy lại.
Những tổn thương này có thể xuất hiện ở những vị trí như:
- Miệng
- Cổ tử cung
- Hậu môn
- Mông
- Đùi
- Trong hoặc xung quanh âm đạo
- Đường tiết niệu
Vết phồng rộp ở miệng (nguồn: https://www.rxlist.com/)Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khu vực nào khác mà vi rút xâm nhập vào cơ thể.
Mặc dù các triệu chứng ban đầu thường tiến triển trong vòng vài tuần, nhưng có thể mất vài tháng hoặc vài năm trước khi một người trải qua đợt tái phát tiếp theo.
Herpes miệng
Các triệu chứng ban đầu của herpes miệng có thể bao gồm :
- Các triệu chứng giống như cúm nặng
- Đau đầu
- Sưng hạch bạch huyết
- Tổn thương trên hoặc xung quanh môi
- Tổn thương bên trong miệng
Những lần bùng phát bệnh định kỳ
Với các đợt tái phát sau này, người mắc có thể gặp các triệu chứng trong một khoảng thời gian ngắn hơn. Mặc dù các triệu chứng thường nhẹ hơn, nhưng chúng thường giống với những triệu chứng của đợt bùng phát ban đầu.
Theo thời gian, bệnh ít tái phát hơn và cũng có xu hướng nhẹ hơn.
Herpes sinh dục
Các triệu chứng trong lần đầu thường nặng nhất.
Trong đợt bùng phát bệnh, phụ nữ có thể gặp phải:
- Các vết loét
- Cảm giác nóng rát khi đi tiểu, nếu có vết loét
- Khó đi tiểu, nếu vết loét bao phủ niệu đạo
- Ngứa và đau xung quanh bộ phận sinh dục
Herpes miệng
Các đợt tái phát herpes miệng thường gặp trong năm đầu tiên mắc bệnh. Chúng có xu hướng giảm dần theo thời gian vì cơ thể tạo ra kháng thể để chống lại vi rút.
Các vết loét thường nổi lên trên môi.
Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Da đỏ bừng, sưng, nóng, ngứa hoặc đau trên vùng bị ảnh hưởng
- Vết phồng rộp đầy dịch, cảm thấy đau
- Vết phồng rộp sau đó thành vết loét
Các vết loét thường đóng vảy và lành sau khoảng 4-6 ngày.
Các yếu tố gây khởi phát bệnh có thể bao gồm:
- Sốt
- Đến kì kinh nguyệt
- Bị thương
- Tiếp xúc quá lâu với ánh sáng mặt trời
- Phẫu thuật
- Căng thẳng
Bệnh lây lan như thế nào?
Herpes có thể lây do tiếp xúc gần qua da với người mang vi rút. Điều này có thể xảy ra ngay cả khi một người không biết rằng họ mắc bệnh.
Theo WHO, herpes có thể lây qua những con đường như:
- Quan hệ tình dục qua đường âm đạo, miệng hoặc hậu môn với người mang vi rút
- Chạm vào bộ phận sinh dục của người mang vi rút
- Cho con bú, nếu đứa trẻ tiếp xúc với vết loét
- Truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh đẻ
Điều trị
Hiện không có cách chữa khỏi bệnh herpes. Tuy nhiên, có những lựa chọn điều trị giúp giảm mức độ nghiêm trọng của các đợt bùng phát bệnh trong tương lai.
Dưới đây là một số cách điều trị herpes sinh dục và herpes miệng.
Herpes sinh dục
Thông thường, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng vi rút để điều trị herpes sinh dục.
Có thể dùng thuốc kháng vi rút trong thời gian bùng phát bệnh để giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài các triệu chứng. Hoặc cũng có thể dùng hàng ngày để giúp ngăn ngừa các đợt tái phát trong tương lai.
Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để biết được loại thuốc phù hợp nhất cho bản thân.
Trong thời gian khởi phát, điều quan trọng là phải thực hiện một số bước sau đây để giúp giảm nguy cơ lây vi rút cho người khác và giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh:
- Giữ cho các vết loét sạch sẽ và khô ráo
- Tránh quan hệ tình dục
- Không chạm vào vết loét
- Rửa tay hoặc bất kỳ đồ vật nào khác tiếp xúc với vết loét
Herpes miệng
Khi xác định phương pháp điều trị tốt nhất cho bệnh herpes miệng, chuyên gia chăm sóc sức khỏe sẽ xem xét tuổi, sức khỏe tổng thể và khả năng dung nạp thuốc của người đó.
Một số lựa chọn điều trị cho bệnh herpes miệng có thể bao gồm:
- Giữ cho vùng bị bệnh sạch sẽ và khô ráo
- Uống thuốc kháng vi rút
- Sử dụng thuốc tê hoặc thuốc chống viêm không kê đơn
Chẩn đoán
Quá trình chẩn đoán herpes giống nhau ở cả 2 loại HSV. Các phần sau sẽ đề cập đến quy trình này chi tiết hơn.
Herpes sinh dục
Chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể chẩn đoán ban đầu bằng cách kiểm tra thể chất và khám các vết loét trên hoặc gần bộ phận sinh dục, hậu môn, miệng.
Họ có thể sử dụng tăm bông hoặc một đồ vật tương tự khác để lấy mẫu chất lỏng từ vết loét, sau đó gửi đến phòng xét nghiệm. Tại đó, kỹ thuật viên sẽ kiểm tra mẫu để tìm vi rút herpes.
Giữa các đợt bùng phát bệnh hoặc trước khi các triệu chứng xuất hiện, bác sĩ có thể khó chẩn đoán herpes. Tuy nhiên, nếu một người nghĩ rằng họ bị herpes, bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm máu để tìm kháng thể chống lại virus herpes.
Herpes miệng
Để chẩn đoán bệnh herpes ở miệng, bác sĩ có thể kiểm tra vị trí và sự xuất hiện của các mụn nước.
Họ cũng có thể thực hiện xét nghiệm máu hoặc sinh thiết để xác định chẩn đoán.
Herpes sinh dục và quá trình mang thai
Nguồn ảnh: https://www.webmd.com/ Nếu một người bị herpes mang thai, họ nên thông báo cho bác sĩ biết để bảo vệ đứa trẻ, vì có thể herpes sẽ truyền sang em bé trong quá trình sinh. Nếu herpes truyền sang đứa bé trong khi sinh, nó sẽ bị bệnh herpes sơ sinh. Herpes ở trẻ sơ sinh là một tình trạng nghiêm trọng. Trẻ sơ sinh bị herpes ở có thể mắc các bệnh về mắt hoặc tổn thương não, thậm chí có thể gây tử vong.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), trong ba tháng cuối của thai kỳ, phụ nữ nên tránh quan hệ tình dục với bất kỳ ai bị herpes sinh dục hoặc nghi ngờ mắc bệnh herpes.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng vi rút vào thời gian cuối của thai kỳ để giảm nguy cơ bùng phát herpes. Tuy nhiên, điều trị dự phòng bằng thuốc kháng vi rút có thể không hữu ích.
Chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể tiến hành kiểm tra trước khi chuyển dạ. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh herpes, có thể sẽ cần phải sinh mổ.
Làm thế nào để giảm nguy cơ nhiễm trùng
Cách bảo đảm duy nhất để ngăn ngừa sự lây lan của herpes là tránh tiếp xúc vật lý với người bị nhiễm.
Tuy nhiên, có những cách khác có thể áp dụng để giảm nguy cơ, như là:
- Tránh quan hệ tình dục khi có các tổn thương herpes
- Sử dụng bao cao su hoặc màng chắn miệng. Tuy nhiên các biện pháp tránh thai khác không ngăn ngừa được herpes
- Cẩn thận nếu có nhiều bạn tình
- Xét nghiệm thường xuyên cho mình và bạn tình
Khi nào bạn cần đến gặp bác sĩ?
Những người có nhiều bạn tình nên đi khám bác sĩ thường xuyên để kiểm tra các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs).
Nếu nghi ngờ bản thân có thể đã tiếp xúc với herpes thì nên đến gặp bác sĩ để làm xét nghiệm.
Nên đi khám nếu bản thân gặp bất kỳ triệu chứng nào của bệnh herpes sinh dục hoặc miệng. Bác sĩ có thể chẩn đoán và trao đổi về các phương pháp điều trị.
Nếu người bị herpes sinh dục mang thai, họ nên trao đổi sớm với bác sĩ để phòng ngừa lây vi rút sang em bé.
Người bị herpes sinh dục có thể sinh con một cách an toàn nhưng bác sĩ cần phải nắm rõ tình hình để thực hiện điều này một cách hiệu quả.
Tổng quan
Herpes là một loại virus hiện chưa có thuốc chữa. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị cũng hiệu quả để giảm các triệu chứng.
Phụ nữ bị herpes có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào của bệnh, nhưng ngay cả khi rơi vào trường hợp này, vi rút vẫn có thể lây lan sang người khác.
Triệu chứng của herpes thường biểu hiện bằng các vết loét, đau ở trên hoặc xung quanh bộ phận sinh dục, hậu môn, miệng.
Quan hệ tình dục an toàn và thường xuyên đi khám để giảm nguy cơ mắc bệnh.
Phụ nữ mang thai nên cho bác sĩ biết nếu họ bị herpes để giúp ngăn ngừa lây nhiễm cho em bé.
