Những vấn đề thường gặp trong chuyển dạ
Hầu hết phụ nữ mang thai thường ít khi gặp những vấn đề trong quá trình sinh nở. Tuy nhiên, mọi trường hợp có thể xảy ra, những rủi ro dù có xác suất thấp tới đâu cũng có thể dẫn đến tình trạng nguy hiểm đến tính mạng của mẹ hoặc em bé.
Một số vấn đề tiềm ẩn bao gồm:
- Chuyển dạ sinh non: sản phụ bắt đầu chuyển dạ trước tuần thứ 37 của thai kỳ
- Chuyển dạ kéo dài: Thời gian chuyển dạ bình thường đối với con so từ 12 – 18 tiếng, con rạ từ 8 – 12 tiếng.
- Ngôi bất thường: Bình thường thai nhi sẽ nằm trong bụng mẹ ở vị trí ngôi đầu, một số những ngôi bất thường gây khó khăn cho quá trình chuyển dạ có thể kể đến như: ngôi lưng, ngôi vai,…
- Bất thường dây rốn: dây rốn thắt nút, quấn dây rốn
- Chấn thương thai nhi: gãy xương đòn, ngạt thở
- Những tổn thương trên cơ thể sản phụ gây mất máu nhiều hoặc nhiễm trùng
- Sảy thai
Chuyển dạ là quá trình kết hợp nhiều thay đổi sinh lý trên cơ thể người mẹ, kết quả là thai, nhau được tống xuất ra ngoài. Nguồn: tambehanoi.com
Những tình trạng kể trên gây nên những hậu quả hết sức nghiêm trọng, rất may là chúng chỉ xuất hiện với tỉ lệ không nhiều. Hãy học cách nhận biết triệu chứng đặc trưng những tình huống y tế có thể xảy ra trong quá trình chuyển dạ và sinh nở để phát hiện sớm những dấu hiệu qua đó bảo vệ bạn và thai nhi.
Chuyển dạ tự phát
Mặc dù vẫn chưa hoàn toàn hiểu rõ về nguyên nhân và cách thức bắt đầu chuyển dạ, nhưng chắc chắn phải bắt nguồn từ những thay đổi sinh lý ở cả sản phụ và thai nhi. Những dấu hiệu dự báo một quá trình chuyển dạ sắp diễn ra:
Lọt khung chậu
Lọt khung chậu nghĩa là phần đầu của thai nhi hướng xuống khung xương chậu của mẹ, điều này đòi hỏi phải có đủ kích thước cho em bé lọt qua để chào đời. Quá trình này xảy ra vài tuần trước khi chuyển dạ ở những phụ nữ mang thai con đầu lòng hoặc đã từng mang thai và sinh nở thuận lợi.
Các dấu hiệu bao gồm:
- Cảm giác đầu em bé đang xuống
- Cảm thấy tăng áp lực lên âm đạo
- Cảm thấy dễ chịu hơn khi hít thở
Sự giãn nở cổ tử cung
Sự giãn nở cổ tử cung hay còn gọi là sự xóa mở cổ tử cung hay sự mỏng đi của cổ tử cung. Ống cổ tử cung được lót bởi niêm mạc chứa tuyến sản xuất chất nhầy. Khi cổ tử cung mỏng dần và giãn ra, chất nhầy sẽ được tống ra ngoài. Triệu chứng chính là sự gia tăng bất thường của dịch tiết âm đạo, thường đi kèm với chất lỏng lẫn máu hoặc nhầy. Quá trình xóa mở xảy ra ở mọi vị trí trên cổ tử cung kéo dài từ vài ngày trước khi chuyển dạ đến ngay sau khi chuyển dạ.
Tử cung giãn nở tạo điều kiện cho sự ra đời của thai nhi. Nguồn: baosonhospital.com
Co thắt cổ tử cung
Các cơn co thắt là nguyên nhân dẫn tới tình trạng đau quặn bụng dai dẳng. Sản phụ sẽ có cảm giác tương tự như đau bụng kinh hoặc đau lưng dữ dội
Khi chuyển dạ, những cơn co thắt ngày càng tăng cả về số lượng, cường độ và thời gian kéo dài. Quá trình này tạo nên những đợt nhu động, kéo niêm mạc tử cung lên trên đồng thời đẩy thai nhi xuống phía ống sinh. Tử cung thường bắt đầu co thắt khi sản phụ chuyển dạ nên đôi khi bị nhầm lẫn với các cơn co thắt Braxton-Hicks. Để phân biệt chuyển dạ thật và cơn co thắt Braxton-Hicks ta có thể dựa vào sự khác biệt về diễn tiến của chúng. Trong khi cường độ các cơn co thắt Braxton-Hicks giảm dần theo thời gian thì co thắt do chuyển dạ ngày càng dữ dội tới thời điểm ngay sau quá trình chuyển dạ bắt đầu. Những cơn co thắt dữ dội này khiến cổ tử cung giãn ra chuẩn bị cho quá trình sinh nở.
Cảm giác lọt khung chậu hoặc tăng tiết dịch âm đạo thường không phải là triệu chứng đáng báo động nếu vẫn còn vài tuần trước khi tới ngày sinh dự kiến. Tuy nhiên, những dấu hiệu này thường là triệu chứng ban đầu của một cuộc chuyển dạ sinh non. Lập tức gọi cho bác sĩ nếu còn hơn ba hoặc bốn tuần nữa mới đến ngày dự sinh và bạn cảm thấy dịch tiết âm đạo tăng lên đáng kể, tức nặng âm đạo hay cảm giác thai nhi sắp sửa chào đời.
Sự gia tăng số lượng, cường độ và thời gian những cơn co tử cung là dấu hiệu thay đổi sinh lý chính báo hiệu một cuộc chuyển dạ sắp sửa xảy ra. Trường hợp tử cung co bóp bất thường khi mang thai, tần suất vài lần mỗi giờ, đặc biệt khi sản phụ cảm thấy mệt mỏi hoặc hoạt động mạnh được gọi là cơn co thắt Braxton-Hicks hay hoặc chuyển dạ giả. Họ sẽ cảm thấy khó chịu hoặc đau đớn khi càng đến gần ngày sinh.
Khá khó khăn để xác định chính xác nguyên nhân những cơn co thắt trong dai đoạn đầu quá trình chuyển dạ là do Braxton-Hicks hay chuyển dạ vì chúng thường gây ra cho sản phụ những cảm giác giống nhau. Tuy nhiên, những cơn co tử cung do chuyển dạ tăng cường độ đều đặn từ lúc bắt đầu tới khi kết thúc đồng thời gây nên sự giãn nở cổ tử cung.
Cơn co thắt kéo dài từ 40 đến 60 giây thậm chí lâu hơn có thể là triệu chứng báo hiệu ban đã bắt đầu chuyển dạ. Lúc này, bạn có thể dự đoán thời điểm cơn tiếp theo xuất hiện do chúng xuất hiện với tần suất đều đặn và triệu chứng không còn thuyên giảm khi uống thuốc hoặc thay đổi tư thế.
Gọi ngay cho bác sĩ khi bạn có bất kỳ những thay đổi về cường độ và thời gian của các cơn co thắt.
Vỡ ối
Trong thai kỳ bình thường, màng ối của bạn sẽ vỡ ra khi bắt đầu chuyển dạ, quá trình này còn được gọi là vỡ ối hay sự mở của túi ối bao quanh em bé. Khi màng ối vỡ trước tuần thứ 37 của thai kỳ thì được gọi là vỡ ối sớm.
Khoảng dưới 15% phụ nữ mang thai bị vỡ ối sớm. Trong nhiều trường hợp, vết vỡ sẽ thúc đẩy quá trình chuyển dạ sinh non, gây nhiều rủi ro cho sản phụ và thai nhi.
Đa số thai phụ bị vỡ ối trước khi chuyển dạ đều có triệu chứng dịch lỏng chảy ra một cách liên tục, không thể kiểm soát từ âm đạo. Chất dịch này khác với dịch nhầy âm đạo thường tăng tiết trong quá trình chuyển dạ.
Vỡ nước ối là dấu hiệu cho thấy đã đến lúc lâm bồn. Nguồn: Eva.vn
Nguyên nhân gây vỡ ối sớm chưa được hiểu rõ, tuy nhiên, những nhà nghiên cứu đã xác định một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng ít nhiều tới hiện tượng này:
- Nhiễm trùng
- Hút thuốc lá khi mang thai
- Sử dụng ma túy khi mang thai
- Có tiền sử từng bị vỡ ối sớm
- Hiện tượng đa ối: có quá nhiều nước ối
- Chảy máu trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối
- Thiếu vitamin
- Chỉ số khối cơ thể (BMI) thấp: Nếu BMI có giá trị thấp hơn 18,5, tỉ lệ sảy thai tăng them 17%
- Mắc bệnh mô liên kết hoặc bệnh phổi khi đang mang thai
Luôn tới bệnh viện để được chẩn đoán và chăm sóc tối ưu dù vỡ ối sớm hay vỡ ối muộn.
Những phụ nữ bị vỡ ối tự nhiên trước khi chuyển dạ nên được kiểm tra vi khuẩn Streptococcus (Liên cầu) nhóm B, một loại vi khuẩn gây nhiễm trùng nghiêm trọng cho phụ nữ mang thai.
Nếu bạn bị vỡ ối sớm, hãy dùng thuốc kháng sinh nếu có một trong những dấu hiệu sau:
- Bạn từng bị nhiễm trùng Streptococcus nhóm B, chẳng hạn như viêm họng do liên cầu khuẩn.
- Thể trạng cơ thể trước ngày dự sinh tốt và bạn đang có các triệu chứng nghi nhiễm trùng Streptococcus nhóm B.
- Bạn có một đứa con khác đã bị nhiễm trùng Streptococcus nhóm B.
Bạn chỉ được xử lý vỡ ối khi đang ở bệnh viện. Nếu không chắc liệu màng ối của mình đã vỡ hay chưa, hãy đến bệnh viện ngay lập tức, ngay cả khi bạn không có các cơn co thắt, vì nếu tiếp tục ở nhà có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nghiêm trọng và các biến chứng nặng nề khác cho bạn và con bạn.
Chảy máu âm đạo
Không phải lúc nào chảy máu âm đạo cũng là biểu hiện của triệu chứng nghiêm trọng, nhưng hãy đánh giá một cách thận trọng khi hiện tường này xuất hiện trong thai kì. Chảy máu âm đạo, nếu xuất hiện đồng thời các cơn co thắt, sự gia tăng áp lực và tăng tiết dịch âm đạo, thường là biểu hiện tiền chuyển dạ. Chảy máu âm đạo được xem là nghiêm trọng khi máu chảy nhiều hoặc kèm theo đau.
Chảy máu âm đạo khi mang thai thường do các nguyên nhân sau:
- Nhau tiền đạo, xảy ra khi nhau thai cản trở một phần hoặc toàn bộ lỗ mở cổ tử cung người mẹ
- Bong nhau thai, xảy ra khi nhau thai tách ra khỏi thành trong của tử cung trước khi chuyển dạ.
- Chuyển dạ sinh non, xảy ra sản phụ chuyển dạ trước tuần thai thứ 37.
Hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức khi số lượng máu âm đạo nhiều bất thường. Bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm khác nhau giúp chẩn đoán tìm ra nguyên nhân thực sự. Siêu âm là một xét nghiệm hình ảnh không xâm lấn, không gây đau đớn, sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể. Xét nghiệm này cho phép bác sĩ đưa ra đánh giá vị trí của nhau thai và xác định chính xác lý do dẫn tới chảy máu âm đạo.
Chảy máu âm đạo một cách ồ ạt là dấu hiệu vô cùng nguy hiểm trong thai kì. Nguồn: Vinmec.com
Để chắc chắn hơn, việc thăm khám lâm sàng vùng chậu hông sẽ được tiến hành sau khi đánh giá hình ảnh siêu âm. Bác sĩ sẽ sử dụng một công cụ gọi là mỏ vịt để mở thành âm đạo và khám âm đạo cũng như cổ tử cung của bạn, đồng thời họ cũng sẽ kiểm tra âm hộ, tử cung và buồng trứng. Sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và đánh giá kết quả cận lâm sàng giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán phug hợp nhất.
Giảm cử động thai nhi
Thai nhi cử động nhiều hay ít trong bụng mẹ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố:
- Độ tuổi thai nhi: bình thường, bào thai hoạt động mạnh nhất từ tuần 34 tới tuần 36
- Thời gian trong ngày: thai nhi cử động nhiều nhất vào ban đêm
- Trạng thái sản phụ: thai nhi hoạt động nhiều hơn khi người mẹ nghỉ ngơi
- Chế độ ăn uống của thai phụ: bào thai sẽ phản ứng với đường và caffeine
- Bất kì chất gì có tác dụng kích thích hoặc an thần cho mẹ đều ít nhiều ảnh hưởng lên bé.
- Môi trường bên ngoài: bào thai phản ứng với giọng nói, âm thanh và tiếng ồn lớn
Thai nhi giảm cử động là dấu hiệu đáng ngại về chắc năng sống của đứa trẻ. Nguồn: Eva.vn
Theo khuyến nghị, thai nhi nên cử động ít nhất 10 lần trong vòng một giờ sau bữa ăn tối. Tuy nhiên, số lần hoạt động phụ thuộc vào lượng oxy, chất dinh dưỡng và chất lỏng mà thai nhi nhận được từ nhau thai. Ngoài ra, điều này cũng thay đổi tùy thuộc vào lượng nước ối bao quanh đứa bé. Một gián đoạn đáng kể liên quan tới bất kỳ yếu tố nào trong số những yếu tố trên đều có thể dẫn đến giảm cử động hoặc nhận thức của thai nhi.
Nếu thai nhi của bạn không phản ứng với lượng calo lớn, chẳng hạn khi uống một ly nước cam, thì có thể bị thai nhi đã bị giảm cử động. Bất kỳ sự giảm hoạt động nào của thai nhi cũng nên được đánh giá ngay lập tức, ngay cả khi bạn không có bất kỳ một triệu chứng nào liên quan tới cơn co thắt hay các vấn đề khác. Đánh giá dấu hieuj sinh tồn của thai nhi có thể được sử dụng để xác định xem chức năng sống của đứa bé có bị thay đổi hay không. Trong quá trình xét nghiệm, bác sĩ sẽ kiểm tra nhịp tim của thai nhi và đánh giá mức độ nước ối.
Câu hỏi nhiều người đặt ra là: Có thể làm gì để ngăn ngừa các biến chứng trong quá trình chuyển dạ và sinh nở?
Trong một số trường hợp, không thể tránh khói các biến chứng trong quá trình chuyển dạ và sinh nở. Sau đây là một số mẹo để giúp bạn giảm thiểu rủi ro xuất hiện các biến chứng: 
Hãy tuân thủ chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý và khám thai định kì . Nguồn: Vinmec.com
- Thực hiện khám thai định kì đầy đủ. Nắm bắt những thay đổi liên quan tới cơ thể và thai nhi có thể giúp bác sĩ dễ dàng nắm bắt được tình trạng sức khỏe của bạn.
- Hãy trung thực: luôn trả lời trung thực mọi câu hỏi liên quan tới sức khỏe sinh sản của bạn vì các nhân viên y tế muốn làm mọi thứ tốt nhất để hạn chế mọi rủi ro.
- Giữ gìn sức khỏe bằng cách ăn uống điều độ và kiểm soát sự tăng cân.
- Tuyệt đối không sử dụng rượu, ma túy và hút thuốc.
- Điều trị bất kỳ vấn đề sức khỏe nào bạn có.
Xem thêm :
- Terbutaline: Ứng dụng trong điều trị và dự phòng sinh non
- Chuyển dạ khó khăn: Các vấn đề về ống sinh
- Chuyển dạ bất thường
- 6 Dấu hiệu Kể về Chuyển dạ
- Các liệu pháp điều trị chuyển dạ sinh non: Lợi ích và nguy cơ
