Nguồn: https://my.clevelandclinic.org/Hội chứng Mirizzi là gì?
Hội chứng Mirizzi là một biến chứng hiếm gặp của bệnh sỏi mật. Sỏi mật là những tinh thể cô đặc của dịch mật hình thành trong túi mật. Một số người mắc sỏi mật nhưng không biết vì chúng thường không gây ra triệu chứng. Nhưng một biến chứng mà chúng có thể gây ra là tắc nghẽn đường mật từ túi mật đến gan. Hội chứng Mirizzi cũng do tình trạng tắc nghẽn mật nhưng theo cách rất đặc biệt.
Túi mật nhận và lưu trữ mật từ gan, sau đó giải phóng mật vào ruột non thông qua các đường phân nhánh được gọi là ống dẫn mật. Đôi khi sỏi mật đi lang thang vào các ống dẫn, và đủ lớn để gây tắc nghẽn dòng chảy của mật. Với hội chứng Mirizzi, viên sỏi trong túi mật hoặc trong những ống dẫn khác phình to đến mức chèn ép ống dẫn bên cạnh.
Hội chứng Mirizzi phổ biến như thế nào?
Hội chứng Mirizzi rất hiếm. Bởi vì nó rất hiếm và có thể giống với nhiều bệnh lý phổ biến khác, hội chứng này thường không được chẩn đoán cho đến khi bệnh nhân được phẫu thuật sỏi mật. Có tới 2,5% số bệnh nhân được phát hiện mắc hội chứng Mirizzi trong khi phẫu thuật cắt túi mật.
Triệu chứng và nguyên nhân
Hội chứng Mirizzi xảy ra như thế nào?
Sỏi mật xảy ra khi dư thừa các thành phần trong mật - thường là cholesterol hoặc bilirubin - và mật không được bài xuất đầy đủ từ túi mật. Khi mật tồn đọng lâu hơn trong túi mật, các chất trong dịch mật sẽ cô đặc lại và cuối cùng kết tụ thành các tinh thể. Khi mật mới tiếp tục chảy qua các tinh thể, chúng dần dần phát triển thành sỏi mật.
Sỏi mật có kích thước nhỏ có thể di chuyển trong đường dẫn mật. Chúng di chuyển tới ống túi mật hoặc ống mật trung tâm và cuối cùng khi đạt kích thước đủ lớn để mắc kẹt ở đó, gây viêm và sưng ở khu vực này.
Túi mật có hình dạng giống quả sung hoặc quả lê: Nó có thân hình củ, thuôn nhỏ ở đầu, sau đó tiếp tục dẫn tới một ống hẹp được gọi là ống túi mật. Ống túi mật đổ vào ống gan chung, tạo thành ống mật chủ. Sỏi mật di chuyển hoặc nhiều sỏi trong ống túi mật có thể gây chèn ép ống mật chủ hoặc ống gan chung gây ra hội chứng Mirizzi.
Hội chứng Mirizzi ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?
Hội chứng Mirizzi bắt đầu xuất hiện do sỏi trong túi mật hoặc trong ống túi mật có thể gây viêm và nhiễm trùng túi mật. Đồng thời sự tắc nghẽn của các ống dẫn mật khác cũng gây ra tác động.
- Tắc mật làm cho mật trào ngược vào gan (ứ mật), dẫn đến viêm. Nó cũng có thể khiến vi khuẩn xâm nhập ngược vào gan, dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng (viêm đường mật).
- Bilirubin từ mật tích tụ trong máu, dẫn đến vàng da.
- Mật không thể chảy vào ruột non cũng không thể tham gia vào quá trình tiêu hóa. Điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng phân hủy protein và hấp thụ một số chất dinh dưỡng.
Fistulas
Một trong những ảnh hưởng phức tạp hơn của hội chứng Mirizzi là tình trạng viêm mạn tính dẫn đến tổn thương thành ống dẫn mật có chứa sỏi và cả ống dẫn bị chèn ép. Viêm làm suy yếu thành ống và mật ăn mòn chúng cho đến khi các tế bào lót bên trong lòng ống thực sự chết (hoại tử) và rụng đi. Điều này dẫn đến một lỗ thủng bất thường giữa hai ống dẫn, được gọi là lỗ rò.
Hội chứng Mirizzi có gây ung thư không?
Hội chứng Mirizzi có liên quan đến tăng nguy cơ ung thư túi mật. Các nhà khoa học suy đoán rằng các tình trạng dẫn đến hội chứng Mirizzi cũng dẫn đến ung thư - đó là viêm mạn tính và dịch mật đọng quá lâu trong túi mật. Cả hai tình trạng này cũng gây ra các triệu chứng tương tự. Trong xét nghiệm máu, hội chứng Mirizzi có liên quan đến tăng chỉ số kháng nguyên ung thư (CA) 19-9, nhưng kỳ lạ là điều này không phải lúc nào cũng chỉ ra ung thư ở những bệnh nhân mắc hội chứng Mirizzi. Từ 5% đến 28% những người mắc hội chứng Mirizzi bị ung thư túi mật. Giống như hội chứng Mirizzi, ung thư thường không được phát hiện cho đến sau khi phẫu thuật.
Hội chứng Mirizzi có gây tử vong không?
Hội chứng Mirizzi có thể điều trị được, nhưng rủi ro sẽ tăng lên nếu không điều trị sớm. Tỷ lệ tử vong liên quan đến hội chứng Mirizzi là từ 5% đến 30%. Nguyên nhân tử vong có thể do nhiễm trùng toàn thân (nhiễm trùng huyết), do suy gan hoặc do ung thư túi mật.
Các triệu chứng của hội chứng Mirizzi là gì?
Các triệu chứng của hội chứng Mirizzi chia thành ba loại:
- Các triệu chứng của viêm - bao gồm đau và sưng ở một phần tư phía trên bên phải của bụng.
- Các triệu chứng của nhiễm trùng - chủ yếu là sốt, và đôi khi buồn nôn, tiêu chảy hoặc nôn mửa.
- Các triệu chứng của vàng da - bao gồm cả vàng da và vàng củng mạc mắt. Các triệu chứng cũng có thể có là đi tiểu màu sẫm hoặc phân bạc màu.
Không phải ai cũng sẽ có tất cả những triệu chứng này. Nếu có thì chúng cho thấy có vấn đề với hệ thống mật, nhưng không nhất thiết là hội chứng Mirizzi.
Chẩn đoán và xét nghiệm
Hội chứng Mirizzi được chẩn đoán như thế nào?
Các triệu chứng liệt kê ở trên không đặc trưng cho hội chứng Mirizzi, nhưng cũng đủ để nghi ngờ sỏi mật gây biến chứng. Có nhiều loại xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán bệnh sỏi mật. Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để đánh giá men gan nếu bạn bị vàng da hoặc số lượng bạch cầu nếu bạn có dấu hiệu nhiễm trùng. Để tìm dấu hiệu viêm nhiễm hoặc sỏi mật, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm bụng.
Nếu túi mật tăng kích thước và ứ đọng mật, bác sĩ có thể nghi ngờ ung thư túi mật. Điều này dựa trên một quy tắc cũ được gọi là định luật của Courvoisier. Theo định luật này, nếu sờ thấy túi mật (túi mật của Courvoisier) thì bạn có thể không bị sỏi mật, vì tình trạng viêm sẽ khiến túi mật cứng lại theo thời gian, ngăn không cho túi mật to lên. Tuy nhiên, hội chứng Mirizzi là trường hợp ngoại lệ hiếm hoi của định luật này.
Nếu bác sĩ nghi ngờ có tắc nghẽn ở một trong các ống dẫn - dù là sỏi mật hay khối u - thì họ có thể tiến hành một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh cụ thể hơn, chẳng hạn như chụp CT, MRI hoặc ERCP. ERCP là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán hội chứng Mirizzi, nhưng không phải lúc nào cũng sử dụng nếu bác sĩ không nghi ngờ hội chứng Mirizzi. Nói chung, hội chứng Mirizzi thường được chẩn đoán chính xác hơn khi bác sĩ chỉ định hai hoặc nhiều phương pháp chẩn đoán hình ảnh. Từ 18% đến 62% trường hợp được chẩn đoán trước khi phẫu thuật.
Điều trị
Hội chứng Mirizzi được điều trị như thế nào?
Phẫu thuật là phương pháp chính trong điều trị hầu hết các biến chứng của sỏi mật. Khi sỏi làm tắc nghẽn hoặc chèn ép đường mật, tình hình trở nên phức tạp hơn. Trong những trường hợp này, bác sĩ phẫu thuật và bác sĩ tiêu hóa phối hợp chặt chẽ vì mỗi người có thể có vai trò riêng trong việc điều trị. Bởi vì hội chứng Mirizzi có rất nhiều biến thể, không có quy trình tiêu chuẩn nào để quản lý và điều trị. Nói chung, túi mật có thể sẽ được cắt bỏ và tình trạng tắc nghẽn mật sẽ thuyên giảm.
Cắt bỏ túi mật thường được thực hiện bằng phẫu thuật nội soi, qua các vết rạch nhỏ trên thành bụng. Tuy nhiên, bác sĩ phẫu thuật có thể phải chuyển đổi phương pháp ít xâm lấn này sang phẫu thuật mở nếu họ phát hiện ra hội chứng Mirizzi, có thể phức tạp hơn về mặt phẫu thuật. Ngoài việc cắt bỏ túi mật, đôi khi các ống dẫn mật tắc nghẽn có thể cần phải được cắt bỏ và nối lại các đầu. Có thể đặt các stent hoặc ống thông trong đường dẫn mật bị hẹp.
Nếu bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa phát hiện ra hội chứng Mirizzi trong quá trình thực hiện ERCP, thì họ có thể điều trị một phần căn bệnh này bằng cách loại bỏ sỏi và hướng dẫn vị trí đặt stent để mở thông ống dẫn bị hẹp. Điều này có thể giúp làm giảm sự tắc nghẽn mật trong ống dẫn, ngay cả khi phẫu thuật cắt bỏ túi mật sau đó vẫn cần thiết. Đối với những bệnh nhân không phù hợp để phẫu thuật, đây có thể là lựa chọn điều trị duy nhất.
Các biến chứng của phẫu thuật là gì?
Phẫu thuật cho hội chứng Mirizzi là một thách thức, đặc biệt nếu tình trạng bệnh không được hiểu đầy đủ trước khi phẫu thuật. Có thể khó thấy trước cấu trúc giải phẫu và tình trạng bệnh thường làm sai lệch giải phẫu. Tình trạng viêm nhiễm nặng có thể khiến các cơ quan và ống dẫn tăng kích thước, dày lên và cứng lại. Điều này rất dễ dẫn đến vô tình làm tổn thương đường mật trong quá trình phẫu thuật. Tổn thương có thể gây ra chảy máu nhiều hay rò rỉ mật, có thể dẫn đến nhiễm trùng. Ngoài ra có thể gây sẹo đường mật, dẫn đến các biến chứng về đường mật.
Tiên lượng/ đề xuất
Hội chứng Mirizzi có chữa được không?
Bất chấp các biến chứng có thể xảy ra, phẫu thuật thường điều trị thành công hội chứng Mirizzi. Điều quan trọng là phải điều trị sớm để tránh những ảnh hưởng lâu dài của bệnh. Các cơ quan và ống dẫn bị tổn thương càng nhiều thì phẫu thuật càng phức tạp và thời gian hồi phục càng kéo dài. Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều hồi phục tốt sau khi cắt túi mật.
Lưu ý
Hội chứng Mirizzi rất hiếm, nhưng sỏi mật thì phổ biến. Bạn có thể mắc sỏi mật nhưng không biết điều đó. Bạn có thể giảm nguy cơ mắc sỏi cholesterol, loại sỏi phổ biến nhất, bằng cách giảm lượng cholesterol trong chế độ ăn uống. Phần nguy cơ còn lại là không thể đoán trước. Điều tốt nhất bạn có thể làm là cảnh giác với các triệu chứng vàng da, viêm hoặc nhiễm trùng. Mật cần được lưu thông, và ống mật bị tắc nghẽn sẽ ngày càng gây ra triệu chứng tồi tệ. Vì vậy hãy đi khám và điều trị càng sớm càng tốt.
