Suy thận mạn tính: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Các triệu chứng của suy thận mạn tính

Nguồn ảnh healthline.com

Nếu bạn đang ở giai đoạn đầu của suy thận mạn tính, bạn có thể có hoặc không có triệu chứng. Nhiều dấu hiệu ban đầu của bệnh suy thận có thể bị nhầm lẫn với các bệnh và tình trạng khác. Điều này gây khó khăn cho việc chẩn đoán.

Các triệu chứng ban đầu bao gồm:

• Buồn nôn và ói mửa
• Ăn mất ngon
• Ngứa
• Tức ngực
• Huyết áp cao không kiểm soát được
• Sút cân

Nếu tình trạng tổn thương ở thận trở nên tồi tệ, các triệu chứng sẽ rõ ràng hơn. 

Các triệu chứng ở giai đoạn sau là:

• Khó tỉnh táo
• Chuột rút và co giật
• Tê bì chân tay
• Yếu, mệt
• Hơi thở hôi
• Da sẫm màu hơn hoặc sáng hơn bình thường
• Đau xương
• Khát nhiều
• Dễ chảy máu và bầm tím
• Mất ngủ
• Đi tiểu nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường
• Nấc cụt
• Phù chân và bàn chân
• Không có kinh nguyệt
• Khó thở

Bệnh thận mạn tính cũng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Huyết áp cao
• Dịch tích tụ trong phổi (Phù phổi) hoặc các khu vực khác
• Thiếu vitamin D, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của xương 
• Tổn thương thần kinh có thể dẫn đến co giật

Nguyên nhân của suy thận mạn tính

Bệnh tiểu đường và huyết áp cao là những tình trạng phổ biến nhất dẫn đến suy thận mạn tính.

Các nguyên nhân khác bao gồm:

• Tổn thương chức năng thận
• Nhiễm trùng thận tái phát
• Viêm cầu thận
• Bệnh thận bẩm sinh
• Tắc nghẽn đường tiết niệu 
• Rối loạn tự miễn dịch

Bạn có nguy cơ cao bị suy thận mạn tính nếu bạn:

• Hút thuốc
• Béo phì
• Bị bệnh tiểu đường
• Bị bệnh tim
• Có lượng cholesterol cao
• Có tiền sử gia đình bị bệnh thận
• Trên 65 tuổi

Chẩn đoán suy thận mạn tính

Nếu bạn bị huyết áp cao, tiểu đường hoặc một tình trạng khác khiến bạn có nguy cơ bị suy thận cao hơn, bác sĩ có thể sẽ theo dõi chức năng thận của bạn. Hãy đảm bảo đi khám sức khỏe định kỳ và thông báo bất kỳ triệu chứng bất thường nào cho bác sĩ.

Khám sức khỏe

Bác sĩ sẽ thăm khám kỹ lưỡng cho bạn. Suy thận có thể khiến dịch tích tụ ở phổi hoặc tim. Bác sĩ sẽ kiểm tra các cơ quan này bằng cách sử dụng ống nghe. Điều này có thể cung cấp cho bác sĩ thông tin lâm sàng quan trọng.

Xét nghiệm máu và nước tiểu

Nếu bác sĩ cho rằng bạn có thể bị suy thận mạn tính, họ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu và nước tiểu.

Xét nghiệm máu đánh giá chức năng thận bằng cách đo nồng độ điện giải và chất thải trong máu như creatinine và urê máu. Creatinine là một sản phẩm phụ của quá trình chuyển hóa trong cơ. Urê trong máu là sản phẩm của quá trình phân hủy protein. Khi thận của bạn hoạt động bình thường, chúng sẽ bài tiết cả hai chất ra khỏi máu.

Xét nghiệm nước tiểu sẽ được thực hiện để kiểm tra các bất thường nếu có. Ví dụ, protein thường chỉ có ở một lượng nhỏ trong nước tiểu. Nồng độ protein tăng cao có thể chỉ ra các vấn đề về thận vài tháng hoặc thậm chí vài năm trước khi các triệu chứng khác xuất hiện. Xét nghiệm nước tiểu cũng sẽ phát hiện cặn lắng và các tế bào bất thường trong nước tiểu.

Chẩn đoán hình ảnh

Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh có thể cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc của thận. Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh gồm có siêu âm, chụp MRI hoặc chụp CT.

Sinh thiết

Nếu bác sĩ vẫn không chắc chắn về nguyên nhân gây ra các triệu chứng, họ có thể chỉ định làm sinh thiết. Sinh thiết thận có thể bằng sinh thiết kim hoặc sinh thiết mở.

Sinh thiết kim là loại sinh thiết thận phổ biến nhất. Trong quy trình này, bác sĩ sẽ đưa một cây kim đặc biệt vào thận của bạn. Đây được coi là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu.

Trong quá trình sinh thiết mở, bác sĩ sẽ sử dụng một vết mổ để bộc lộ thận của bạn. Quy trình này đòi hỏi kỹ thuật vô trùng nghiêm ngặt và gây mê toàn thân.

Sau khi bác sĩ thu thập được một mẫu mô thận, họ sẽ gửi nó đến phòng xét nghiệm để kiểm tra bằng kính hiển vi.

Kết quả xét nghiệm và theo dõi

Kết quả xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán. Nó cũng có thể giúp họ xác định nguyên nhân gây suy thận.

Nếu bạn được chẩn đoán là bị suy thận mạn tính, bạn sẽ cần xét nghiệm máu thường xuyên. Chúng sẽ được sử dụng để đo các chất khác nhau trong cơ thể, chẳng hạn như canxi, kali, cholesterol, natri, magiê và phốt pho. Bạn cũng sẽ cần phải trải qua các xét nghiệm chức năng thận liên tục để đánh giá nồng độ creatinine và urê.

Điều trị suy thận mạn tính

Không có cách chữa khỏi bệnh suy thận mạn tính. Tuy nhiên, có những biện pháp bạn có thể thực hiện để làm chậm sự tiến triển của nó.

Thuốc

Suy thận có liên quan đến huyết áp cao, vì vậy bác sĩ có thể cho bạn dùng thuốc điều trị huyết áp. Bạn cũng có thể cần các loại thuốc như statin để giảm nồng độ cholesterol.

Thường những người bị suy thận mạn tính sẽ bị thiếu máu. Thiếu máu xảy ra khi cơ thể bạn không sản xuất đủ tế bào hồng cầu. Bạn có thể cần sản phẩm bổ sung để giúp tăng sản xuất hồng cầu. Vì cơ thể bạn cần sắt để sản xuất tế bào máu, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc sắt. Trong một số trường hợp, bạn có thể cần truyền máu để cải thiện số lượng hồng cầu.

Nếu vấn đề về thận đang gây ra tình trạng giữ nước, thuốc lợi tiểu có thể giúp giảm phù. Thuốc này sẽ làm cho bạn đi tiểu thường xuyên.

Bổ sung canxi và vitamin D giúp bảo vệ xương. Nếu bạn bị bệnh thận mạn tính, bạn sẽ có lượng Vitamin D thấp hơn bình thường, đây là chất cần thiết cho sự hấp thụ canxi. Uống Vitamin D sẽ làm giảm nguy cơ gãy xương. Phốt phát tăng cao trong bệnh suy thận và điều này cũng có thể làm giảm sự hấp thụ canxi của cơ thể bạn. Bác sĩ có thể kê đơn chất kết dính phốt phát để kiểm soát nồng độ độ phốt phát.

Thuốc kháng histamine có thể làm giảm triệu chứng ngứa da.

Thuốc chống nôn có thể giúp giảm buồn nôn.

Chế độ ăn

Thay đổi chế độ ăn uống cũng có thể cần thiết. Những người bị suy thận mạn tính thường cần giảm lượng protein trong chế độ ăn. Khi cơ thể bạn xử lý protein, nó sẽ tạo ra các chất thải. Thận có trách nhiệm lọc chất thải này. Chế độ ăn ít protein giúp giảm áp lực cho thận.

Bạn cũng có thể cần theo dõi lượng muối, kali và phốt phát của mình. Trao đổi với bác sĩ, đặc biệt là bác sĩ dinh dưỡng để biết bạn nên ăn lượng bao nhiêu là phù hợp.

Hãy tập thói quen đọc nhãn thực phẩm. Ngay cả khi bạn không thêm muối ăn vào thức ăn của mình, nhiều loại thực phẩm chế biến sẵn, chẳng hạn như súp đóng hộp hoặc thức ăn nhanh, đã có hàm lượng natri cao.

Tìm hiểu thực phẩm nào có nhiều kali và thực phẩm nào có ít. Thận có nhiệm vụ lọc lượng kali dư thừa ra khỏi cơ thể. Khi chúng hoạt động không tốt, chúng sẽ không thể lọc kali đúng cách. Ở những người bị suy thận mạn tính, nồng độ kali cao có thể đe dọa tính mạng. Nó có thể dẫn đến hoạt động bất thường của tim hoặc liệt.

Thận của bạn cũng có thể không xử lý được phốt phát. Phốt phát cũng có thể làm giảm khả năng hấp thụ canxi của cơ thể. Thực phẩm giàu phốt phát bao gồm cá, các sản phẩm từ sữa, trứng và thịt. Bạn có thể cần ăn ít những thứ này hơn.

Bạn cũng có thể cần hạn chế nước uống vào để thận không phải làm việc quá sức.

Những người bị suy thận mạn tính thường bị sụt cân. Hãy đảm bảo rằng bạn đang tiêu thụ đủ calo từ các loại thực phẩm mà bác sĩ dinh dưỡng khuyến nghị.

Lối sống

Bạn cũng nên tránh hút thuốc và tiêm phòng đầy đủ, bao gồm cả việc tiêm phòng cúm. Trao đổi về thực phẩm bổ sung và thuốc không kê đơn với bác sĩ trước khi dùng chúng.

Điều trị cho bệnh thận giai đoạn cuối

Nếu các nỗ lực kiểm soát tình trạng của bạn thông qua chế độ ăn uống và thuốc không thành công, bạn có thể phải đối mặt với bệnh thận giai đoạn cuối. Điều này xảy ra khi thận của bạn chỉ hoạt động ở mức 10 đến 15% công suất đầy đủ của chúng. Ở giai đoạn này, thận không còn có thể loại bỏ chất thải nhanh tương ứng với tốc độ sản xuất.

Có 2 lựa chọn điều trị cho bệnh thận giai đoạn cuối: lọc máu và ghép thận. Các bác sĩ cố gắng trì hoãn những lựa chọn này càng lâu càng tốt vì cả hai đều mang những rủi ro nghiêm trọng.

Lọc máu là một hệ thống lọc các chất thải và chất lỏng dư thừa ra khỏi máu. Có nhiều hướng khác nhau để làm điều đó. 2 loại lọc máu chính là chạy thận nhân tạo và thẩm phân phúc mạc. Trong chạy thận nhân tạo, máu của bạn được lọc bên ngoài cơ thể, trong một chiếc máy. Trong thẩm phân phúc mạc, khoang bụng của bạn được lấp đầy bằng một dung dịch đặc biệt thông qua một ống thông. Dung dịch này sẽ hấp thụ chất lỏng và chất thải dư thừa trước khi thoát ra khỏi cơ thể. Lọc máu thường phải được thực hiện vài lần một tuần, có thể gây ra thay đổi lớn trong lối sống của bạn. Lọc máu cũng có nguy cơ nhiễm trùng.

Ghép thận thuận tiện hơn lọc máu, nếu bạn có thể tìm được một quả thận hiến thích hợp. Người hiến tặng cần có cùng nhóm máu với bạn. Thận từ anh chị em còn sống hoặc người thân khác thường là tốt nhất. Bạn cũng có thể nhận thận được hiến từ một người hiến tặng đã qua đời. Tuy nhiên, việc cấy ghép thận cũng tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng lớn vì bạn sẽ cần ức chế miễn dịch suốt đời.

Tiên lượng dài hạn cho bệnh suy thận mạn tính

Một số người bị suy thận mạn tính có thể sống được nhiều năm. Điều này chỉ có thể đạt được nếu bạn giữ được thận không trở nên tồi tệ hơn bằng cách thay đổi lối sống và dùng thuốc. Bạn sẽ cần duy trì một chế độ lành mạnh cho thận trong suốt phần đời còn lại.

Nếu bạn mắc bệnh thận giai đoạn cuối, bạn sẽ cần phải chạy thận hoặc ghép thận. Nếu không có những biện pháp can thiệp như vậy, căn bệnh này có thể gây tử vong.

Sức khỏe của thận cũng ảnh hưởng đến các cơ quan và hệ thống khác trong cơ thể. Các biến chứng có thể xảy ra của suy thận bao gồm suy tim và gan, tổn thương dây thần kinh, đột quỵ, tích tụ dịch trong phổi (phù phổi), vô sinh, rối loạn cương dương, sa sút trí tuệ và gãy xương.

Trẻ em bị suy thận có thể không phát triển bình thường vì thận của chúng không thể kích hoạt vitamin D. Vitamin D rất cần thiết cho sự phát triển của xương.

Suy thận cũng gây ra nhiều rủi ro nghiêm trọng cho phụ nữ mang thai và thai nhi. Phụ nữ mang thai bị suy thận phải đối mặt với tỷ lệ tiền sản giật cao hơn. Tiền sản giật là tình trạng huyết áp tăng đột biến có thể dẫn đến xuất huyết não hoặc gan ở phụ nữ mang thai. Điều này có thể gây tử vong cho người mẹ và thai nhi.

Ngăn ngừa suy thận mạn tính

Bạn có thể ngăn ngừa suy thận bằng cách lựa chọn lối sống lành mạnh. Dưới đây là một số hướng dẫn chung để có một lối sống lành mạnh:

• Phụ nữ và đàn ông trên 65 tuổi không nên uống quá 1 ly rượu mỗi ngày. Đàn ông dưới 65 tuổi nên dừng lại ở 2 ly rượu.
• Duy trì kiểm soát tốt huyết áp.
• Nếu bạn bị tiểu đường, hãy kiểm soát lượng đường trong máu.
• Nếu bạn đang thừa cân, hãy cố gắng giảm xuống mức cân nặng hợp lý. Điều này thường có nghĩa là tiêu thụ ít calo hơn và năng động hơn.
• Thuốc giảm đau không kê đơn có thể gây tổn thương thận. Hãy làm theo hướng dẫn trên bao bì, chỉ dùng thuốc khi cần thiết và thảo luận về việc sử dụng thuốc giảm đau với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về thận.
• Nếu bạn hút thuốc lá, hãy bỏ thuốc lá ngay hôm nay.

Xem Thêm:

• Suy thận: phân loại, nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
• Suy thận cấp tính: Những điều bạn cần biết
• Những điều bạn cần biết về bệnh thận giai đoạn cuối