Sự phối hợp thường thấy và an toàn nhất là:
- Đầu đi trước (gọi là ngôi đầu hay ngôi chỏm)
- Mặt hướng về phía sau
- Góc của mặt và cơ thể hướng về phải hoặc trái
- Cổ cúi về phía trước
- Cằm gập sát vào ngực
- Hai tay gấp trước ngực
Nếu thai nhi ở tư thế khác, quá trình chuyển dạ sẽ gặp khó khăn, và có khả năng không đẻ được qua đường âm đạo.
Nguồn ảnh: msdmanuals.com
Nguồn ảnh: msdmanuals.comNhững tư thế bất thường
Có nhiều tư thế bất thường.
Ngôi đầu, kiểu thế chẩm sau
Ngôi đầu, kiểu thế chẩm sau (còn được gọi là trứng ốp la), đầu thai nhi ở dưới nhưng mặt ngửa (hướng về phía bụng người mẹ). Đây là tư thế bất thường thường gặp nhất.
Khi thai nhi ngửa mặt, cổ thường thẳng hơn là cúi, và đầu thai cần nhiều khoảng trống để đi qua đường sinh. Có thể cần can thiệp thủ thuật giác hút, forcep hoặc mổ lấy thai.
Ngôi mông
Trong ngôi mông, mông hoặc chân sẽ đi ra trước. Ngôi mông chiếm khoảng 3-4% chuyển dạ thai đủ tháng. Đây là tư thế bất thường hay gặp nhiều thứ hai.
Khi sinh bằng đường âm đạo, thai nhi lọt mông trước sẽ dễ bị thương hơn khi lọt đầu trước. Những tổn thương có thể xảy ra trước, trong và sau khi sinh. Thai nhi có thể chết. Các biến chứng sẽ ít hơn khi ngôi mông được phát hiện trước khi chuyển dạ.
Ngôi mông thường xảy ra trong các trường hợp sau:
- Đẻ quá sớm (Chuyển dạ đẻ non)
- Tử cung có hình dạng bất thường, hoặc có các tổ chức bất thường như u xơ tử cung
- Thai nhi có dị tật bẩm sinh
Đôi khi, bác sĩ có thể xoay thai để đầu lọt trước, bằng cách xoa ấn bụng thai phụ trước khi bắt đầu chuyển dạ, thường sau tuần thứ 37 của thai kì. Một số thai phụ được dùng thuốc (ví dụ như terbutaline) để phòng cuộc chuyển dạ diễn ra quá sớm. Nếu bắt đầu chuyển dạ và thai đang ở ngôi mông, có thể có các nguy cơ xảy ra.
Đường đi do mông đi qua đường sinh có thể không đủ lớn để đầu đi qua (đầu lớn hơn mông). Cùng với đó, khi đầu đi sau mông, đầu không thể thu nhỏ để vừa đường sinh như thông thường. Do đó, cơ thể của thai đã lọt, nhưng đầu có thể bị mắc kẹt. Khi đầu bị mắc kẹt ở cổ tử cung, sẽ làm tăng áp lực lên dây rốn trong đường sinh, cho nên thai sẽ bị thiếu oxy. Tổn thương não do thiếu oxy thường gặp ở trẻ ngôi mông hơn ngôi đầu.
Với con so (lần đầu mang thai), những vấn đề này có thể xảy ra thường xuyên vì các mô chưa được kéo giãn. Vì thai nhi có thể bị thương hoặc tử vong, nên mổ lấy thai thường áp dụng cho các trường hợp ngôi mông, trừ khi bác sĩ có kinh nghiệm dày dặn và đủ kĩ thuật để đỡ đẻ ngôi mông.
Những ngôi khác
Ngôi mặt, cổ ngửa ra sau nên mặt sẽ trình diện trước.
Ngôi trán, cổ hơi ngửa nên trán sẽ trình diện trước.
Thông thường thai nhi sẽ không giữ ở ngôi mặt hay ngôi trán. Thai thường tự chỉnh sửa. Nếu thai không tự làm được, thì có thể cần dùng đến forcep, giác hút, hoặc mổ lấy thai.
Ngôi ngang, thai nằm ngang so với đường sinh, vai sẽ trình diện trước. Do đó cần được mổ lấy thai, trừ khi đây là thai thứ hai của song thai. Trong trường hợp đó, thai có thể được xoay để đẻ đường dưới.
Đẻ mắc vai
Đẻ mắc vai xảy ra khi một vai của thai áp vào xương vệ (xương mu), và thai bị mắc lại trong đường sinh.
Trong đẻ mắc vai, thai có ngôi bình thường (ngôi đầu), nhưng vai trước của thai áp vào xương vệ (xương mu) khi đầu thai đã lọt. (Hai xương vệ là một phần của xương chậu. Chúng được nối với nhau bằng sụn ở dưới khung chậu, sau âm hộ.)
Do đó, đầu bị kéo mạnh ngược trở lại âm hộ. Thai không thể thở vì ngực và dây rau bị chèn ép bởi đường sinh. Kết quả, nồng độ oxy trong máu thai giảm.
Đẻ mắc vai không phổ biến, nhưng có thể thường gặp nếu có thêm một số yếu tố sau:
- Thai to
- Đẻ khó, kéo dài hoặc quá nhanh
- Dùng giác hút hoặc forcep khi đầu thai chưa lọt hoàn toàn vào khung chậu.
- Sản phụ béo phì
- Sản phụ đái tháo đường
- Sản phụ đã từng đẻ một con bị mắc vai
Khi biến chứng này xảy ra, bác sĩ cần nhanh chóng thực hiện các kĩ thuật giải phóng vai để thai có thể đẻ qua đường dưới. Đôi lúc khi làm những kĩ thuật này, thì thần kinh tay của thai có thể bị tổn thương, hoặc xương cánh tay, xương đòn bị gãy. Có thể phải làm thủ thuật cắt tầng sinh môn (thủ thuật mở rộng đường sinh) để giúp cho quá trình sinh.
Nếu những kĩ thuạt này thất bại, có thể đẩy thai ngược trở lại để mổ lấy thai. Nếu tất cả kĩ thuật này đều thất bại, thai có thể tử vong.
Đẻ mắc vai tăng nguy cơ biến chứng và tử vong của trẻ sơ sinh. Xương trẻ sơ sinh có thể bị gãy trong quá trình chuyển dạ, và đám rối thần kinh cánh tay (mạng lưới thần kinh truyền tín hiệu từ tủy sống đế vai, cánh tay, bàn tay) có thể bị tổn thương.
Sản phụ có thể gặp các vấn đề sau:
- Chảy máu quá nhiều khi chuyển dạ (băng huyết sau sinh)
- Rách vùng giữa âm hộ và hậu môn
- Tổn thương cơ vùng sinh dục và thần kinh ở vùng háng
- Trật khớp mu
Xem thêm:
