Ngứa mắt: Nguyên nhân, biện pháp khắc phục và cách điều trị

Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn thêm thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị một số tình trạng ngứa mắt thường gặp.

Nguyên nhân gây ngứa mắt

Nguyên nhân phổ biến

Ngứa mắt rất có thể do nhiều nguyên nhân gây kích ứng gây ra, như:

Dị ứng

Viêm kết mạc dị ứng có thể nhẹ hoặc nặng đến mức ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống và năng suất lao động của bạn. (nguồn: tanner-eyes.co.uk)

Dị ứng không chỉ gây ra các triệu chứng như sổ mũi và hắt hơi. Khoảng 40% người Mỹ bị viêm kết mạc dị ứng tại một thời điểm nào đó. Viêm kết mạc dị ứng có thể nhẹ hoặc nặng đến mức ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống và năng suất lao động của bạn. Ngứa là một triệu chứng nổi bật của viêm kết mạc dị ứng. Các triệu chứng khác bao gồm:

• Cảm giác bỏng trong mắt
• Chảy dịch trong mắt
• Cảm thấy ngứa mắt hơn khi có các tác nhân gây dị ứng, chẳng hạn như phấn hoa
• Đỏ mắt
• Các triệu chứng về đường hô hấp như ngạt mũi hoặc chảy nước mũi

Tuy nhiên, có thể có các triệu chứng dị ứng ở mắt và không có các triệu chứng về đường hô hấp.

Hội chứng khô mắt

Hội chứng khô mắt xảy ra khi mắt không tiết đủ nước mắt để bôi trơn hoặc mắt không tiết ra đúng loại nước mắt. Hội chứng khô mắt rất phổ biến và thường không được bác sĩ nhãn khoa chẩn đoán. Trong số những người trên 50 tuổi, 3.2 triệu phụ nữ và 1.68 triệu nam giới được báo cáo là bị khô mắt. Tuy nhiên, khô mắt có thể gặp ở mọi lứa tuổi.

Các triệu chứng của khô mắt, ngoài ngứa mắt thì còn bao gồm:

• Nhìn mờ
• Cảm giác như có dị vật trong mắt
• Khó đeo kính áp tròng hơn
• Đỏ mắt
• Cộm mắt

Việc sử dụng thiết bị điện tử liên tục có thể góp phần gây ra hội chứng khô mắt. Các nguyên nhân khác gây khô mắt bao gồm thay đổi nội tiết tố, dùng thuốc, sử dụng kính áp tròng và các bệnh như viêm khớp dạng thấp.

Kính áp tròng

Kính áp tròng đôi khi có thể gây ngứa hoặc khó chịu cho mắt, ngay cả khi chúng được cho là giúp bạn nhìn rõ hơn. Bản thân kính áp trong có thể có vấn đề như kính bị rách, vật liệu làm kính hoặc dung dịch làm sạch kính gây dị ứng…Các yếu tố từ môi trường, chẳng hạn như bụi hoặc phấn hoa có thể bám vào kính áp tròng và khi bạn đeo kính vào thì sẽ gây ra ngứa mắt.

Viêm bờ mi

Viêm bờ mi là một tình trạng ảnh hưởng đến mí mắt, với triệu chứng là có vảy giống như gàu trên gốc lông mi. Viêm bờ mi là do quá nhiều vi khuẩn nơi mi mắt tiếp xúc với lông mi hoặc do các tuyến dầu gần lông mi bị tắc.

Mắt bị viêm bờ mi có thể cảm thấy ngứa, kèm theo các triệu chứng khác, chẳng hạn như:

• Mí mắt ngứa và kích ứng
• Mí mắt đỏ
• Sưng mí mắt

Rối loạn chức năng tuyến Meibomian

Tuyến Meibomian tiết ra loại dầu bao phủ bề mặt mắt và giúp nước trong nước mắt không bị bay hơi. (nguồn: reviewofophthalmology.com)

Mắt có các tuyến dầu gọi là tuyến Meibomian dọc theo bờ mí mắt tiết ra dầu. Loại dầu này bao phủ bề mặt mắt và giúp nước trong nước mắt không bị bay hơi. Rối loạn chức năng tuyến Meibomian xảy ra khi các tuyến này không tiết ra đủ dầu hoặc dầu mà chúng tiết ra có chất lượng kém. Khi không được điều trị, rối loạn chức năng tuyến Meibomian có thể dẫn đến khô mắt hoặc viêm mí mắt.

Các triệu chứng của rối loạn chức năng tuyến Meibomian bao gồm: 

• Nhìn mờ thoáng qua
• Cảm giác bỏng, ngứa mắt
• Đường viền trong của mí mắt không đều, thô
• Cảm giác có dị vật trong mắt
• Chảy nước mắt

Mỏi mắt

Khi bạn tập trung vào một thứ gì đó trong thời gian dài, chẳng hạn như xem màn hình hoặc lái xe, mắt có thể bị mỏi. Hiện tượng này còn được gọi là mỏi mắt. Các triệu chứng của mỏi mắt bao gồm: 

• Cảm giác như mắt bị khô
• Đau đầu
• Đau ở cổ và vai, liên quan đến vị trí cơ thể của trong khi thực hiện công việc gây mỏi mắt
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Chảy nước mắt

Viêm kết mạc

Viêm kết mạc khiến mắt có màu đỏ, sưng và nhiều dịch nhầy…(nguồn: wkhs.com)

Viêm kết mạc (bệnh đau mắt đỏ) khiến mắt có màu hồng hoặc đỏ. Đau mắt đỏ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc vi rút. Các triệu chứng khác liên quan đến đau mắt đỏ do nhiễm trùng bao gồm: 

• Cảm giác bỏng, ngứa mắt
• Cảm giác có dị vật trong mắt
• Sưng kết mạc
• Đóng vảy quanh mắt và mí mắt
• Chảy nước mắt

Nếu một bệnh nhiễm trùng khiến mắt bị đỏ và ngứa thì có thể chỉ ảnh hưởng đến một bên mắt chứ không ảnh hưởng đến cả hai mắt, mặc dù nó có thể lan sang mắt còn lại.

Kích ứng từ dị vật

Các vật nhỏ như lông mi, cát hoặc bụi nhỏ có thể lọt vào mắt và gây kích ứng. Ngoài ngứa, các triệu chứng khác của kích ứng do dị vật trong mắt bao gồm:

• Chớp mắt nhiều hơn bình thường để cố gắng loại bỏ dị vật
• Đau mắt
• Chảy nước mắt

Nguyên nhân hiếm gặp

Có một số nguyên nhân không phổ biến gây ngứa mắt như:

Vỡ mạch máu

Xuất huyết dưới kết mạc là tình trạng mạch máu bị vỡ và máu đọng lại bên dưới kết mạc, có thể nhìn thấy được. (nguồn: youmemindbody.com)

Nếu một mạch máu trong mắt bị vỡ thì có thể trông đáng sợ, nhưng thường không nghiêm trọng. Trong trường hợp này, máu sẽ đọng lại bên dưới vùng trong suốt bao phủ phần lòng trắng của mắt, và được gọi là xuất huyết dưới kết mạc.

Bạn có thể quan sát thấy máu, và đôi khi nó sẽ lan ra quanh mắt, nhưng điều này sẽ hết trong vòng 2 tuần. Thường sẽ không có triệu chứng gì khác, ngoài một số trường hợp có thể bị ngứa mắt hoặc cảm thấy như có gì đó không thoái mái ở mí mắt.

Viêm màng bồ đào

Lớp giữa của mắt được gọi là màng bồ đào (màng mạch) có thể bị viêm. Viêm màng bồ đào có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mắt. Nếu không điều trị, viêm màng bồ đào có thể gây mất thị lực (mù).

Các triệu chứng của viêm màng bồ đào, ngoài ngứa mắt, bao gồm:

• Nhìn mờ
• Đau mắt
• Mắt đỏ
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Ruồi bay
• Mất thị lực

Viêm túi lệ

Nước mắt thoát khỏi mắt qua túi lệ - nằm ở góc trong của mắt, gần với mũi. Viêm túi lệ đề cập đến tình trạng nhiễm trùng ở túi lệ.

Các triệu chứng của viêm túi lệ, bao gồm:

• Đau, ngứa ở góc trong của mắt
• Đỏ mắt
• Sưng ở trong hoặc gần góc trong của mắt
• Chảy nước mắt và chảy dịch (nhầy hoặc mủ)

Viêm túi lệ có thể tiến triển nhanh chóng hoặc trở thành mãn tính. 

Điều trị ngứa mắt

Mặc dù cách điều trị ngứa mắt sẽ khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân, nhưng có một số khuyến cáo chung như sau: 

Tránh dụi mắt ngứa

Bạn nên tránh dụi mắt vì bị ngứa, bởi vì:

• Nếu bị viêm kết mạc dị ứng, việc dụi mắt có thể giải phóng nhiều histamine hơn, đây là một chất hóa học do các tế bào trong cơ thể tiết ra có liên quan đến phản ứng dị ứng. Do đó, việc dụi mắt sẽ khiến mắt ngứa và khó chịu hơn.
• Có thể cào nhầm vào giác mạc bằng móng tay, gây trợt giác mạc.
• Dụi mắt quá nhiều có thể dẫn đến tình trạng gọi là bệnh giác mạc chóp – kết quả là gây mờ mắt, nhìn đôi và loạn thị.
• Tay chạm vào mắt có thể lây truyền vi rút, vi khuẩn.

Biện pháp khắc phục tại nhà và lối sống

Hãy thử một số giải pháp sau:

• Tránh những gì gây ngứa mắt. Nếu dị ứng là nguyên nhân gây ngứa cho bạn, thì hãy cố gắng tránh các tác nhân gây dị ứng. Nếu phấn hoa gây dị ứng mắt, hãy cố gắng tránh ra ngoài trời vào giữa buổi sáng hoặc đầu giờ tối, khi số lượng phấn hoa có xu hướng cao nhất.
• Làm theo hướng dẫn của bác sĩ nhãn khoa về cách vệ sinh và bảo quản kính áp tròng. Vệ sinh kính áp tròng kém có thể khiến mắt bị kích ứng và nhiễm trùng.
• Làm sạch mí mắt nếu bị viêm bờ mi. Làm sạch mí mắt hàng ngày bằng nước và dầu gội đầu dành cho trẻ em có thể giúp điều trị viêm bờ mi.
• Chườm lạnh. Phương thuốc đơn giản này có thể dễ dàng làm dịu ngứa mắt. Nhúng khăn sạch vào nước mát và đắp lên mắt. Thư giãn trong 10 phút. Áp lại khi cần thiết.
• Cho mắt nghỉ ngơi sau mỗi 20 phút nếu bạn đang chăm chú vào việc gì đó, chẳng hạn như đọc sách hoặc sử dụng máy tính. Khi bạn nghỉ giải lao, hãy tập trung vào một đối tượng cách xa ít nhất 6 mét trong 20 giây.

Thuốc không kê đơn

Nước mắt nhân tạo hay nước muối sinh lý có thể giúp làm dịu ngứa mắt do khô mắt hoặc kích ứng kính áp tròng. Các loại nước này cũng có thể giúp loại bỏ các chất gây dị ứng khỏi mắt.

Thuốc nhỏ mắt dị ứng với thuốc kháng histamine giúp giảm ngứa mắt do dị ứng. Đảm bảo tuân theo bất kỳ khuyến nghị nào của nhà sản xuất về tần suất sử dụng các loại thuốc nhỏ mắt này.

Nếu mắt bị đỏ, bạn có thể dùng thuốc nhỏ mắt chống đỏ mắt, chẳng hạn như thuốc có tetrahydrozoline, giúp làm co các mạch máu trên bề mặt mắt để mắt bớt đỏ hơn. Những loại thuốc nhỏ này có thể giúp bạn giảm ngứa hoặc không. Lưu ý là không nên dùng thuốc nhỏ mắt chống đỏ mắt thường xuyên vì có thể làm gây phụ thuộc quá mức, khiến mắt đỏ hơn về lâu dài.

Thuốc theo đơn

Một số loại thuốc kê đơn cho chứng ngứa mắt bao gồm:

• Thuốc nhỏ mắt kháng sinh được sử dụng cho các bệnh nhiễm trùng mắt do vi khuẩn và viêm bờ mi
• Thuốc nhỏ mắt kết hợp kháng histamine để giúp giảm dị ứng mắt
• Thuốc nhỏ mắt chống viêm không steroid (NSAID) để giúp giảm ngứa
• Thuốc kháng sinh uống cho bệnh viêm túi lệ
• Thuốc nhỏ mắt steroid để điều trị khô mắt, dị ứng theo mùa, một số loại nhiễm trùng mắt và viêm màng bồ đào 

Khi nào đi khám bác sĩ vì ngứa mắt

Đôi khi ngứa mắt là bình thường. Nhưng, nếu mắt bạn bị ngứa, đỏ, đau hoặc có tiết dịch thì hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa. Nếu bạn bị nhiễm trùng do vi khuẩn, bạn sẽ cần sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng sinh theo đơn. Nếu ngứa mắt là do khô mắt, dị ứng hoặc một vấn đề mạn tính hơn, bác sĩ nhãn khoa có thể giúp xác định nguyên nhân và giải thích các phương pháp điều trị khác nhau. 

Kết luận

Ngứa mắt có thể gây khó chịu và có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn. Hãy cố gắng tìm ra nguyên nhân gây ngứa mắt để có thể xử trí thích hợp.