Nôn mửa ở trẻ dưới 1 tuổi: Nguyên nhân và cách xử trí

Cùng tìm hiểu về các nguyên nhân phổ biến gây nôn ở trẻ và cách xử trí qua bài viết dưới đây nhé!

Nguyên nhân gây nôn mửa ở trẻ dưới 1 tuổi

• Viêm dạ dày do virus. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây nôn ở trẻ dưới 1 tuổi. Còn được gọi là bệnh “cúm dạ dày”. Tác nhân phổ biến là Rotavirus. Bệnh thường bắt đầu bằng nôn mửa. Phân lỏng có nước có thể xuất hiện trong vòng 12-24 giờ.
• Dị ứng thực phẩm. Nôn mửa có thể là triệu chứng duy nhất của dị ứng với thức ăn. Nôn sẽ xuất hiện nhanh sau khi ăn. Tình trạng này ít gặp ở trẻ sơ sinh do trẻ vẫn bú sữa hoàn toàn. Ở trẻ đã ăn dặm, thức ăn chính thường gây dị ứng là trứng và bơ đậu phộng.
• Ho. Những cơn ho cũng có thể khiến trẻ bị nôn. Nguyên nhân này phổ biến hơn ở trẻ em bị trào ngược.
• Nguyên nhân nghiêm trọng khác. Nôn đơn thuần thường khỏi trong khoảng 24 giờ. Nếu nó kéo dài trên 24 giờ, bạn phải nghĩ đến những nguyên nhân nghiêm trọng hơn, ví dụ như nhiễm trùng thận. Một nguyên nhân nghiêm trọng khác ở trẻ nhỏ là hẹp môn vị. 

Hẹp môn vị (Nguyên nhân nghiêm trọng)

• Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng nôn mửa bệnh lý ở trẻ nhỏ.
• Khởi phát từ khoảng 2 tuần tuổi đến 2 tháng tuổi
• Nôn nhiều và mạnh. Chất nôn có thể bắn ra xa
• Ngay sau khi nôn, trẻ đói và muốn bú lại.
• Nguyên nhân: Môn vị là chỗ nối giữa dạ dày và ruột. Ở những trẻ này, nó trở nên hẹp và thắt chặt.
• Nguy cơ: Giảm cân hoặc mất nước
• Điều trị: Có thể chữa khỏi bằng phẫu thuật.

Mức độ nôn mửa

• Nhẹ: 1-2 lần / ngày
• Vừa phải: 3 - 7 lần / ngày
• Nặng: Nôn mọi thứ ăn vào hoặc trên 8 lần / ngày
• Mức độ nghiêm trọng thậm chí còn liên quan nhiều hơn đến thời gian kéo dài của việc nôn mửa. Khi bắt đầu phát bệnh, trẻ thường nôn mọi thứ. Điều này có thể kéo dài trong 3 hoặc 4 giờ. Sau đó trẻ thường ổn định và chuyển sang nôn nhẹ.
• Nguy cơ chính của nôn mửa là mất nước. 
• Trẻ càng nhỏ, nguy cơ mất nước càng lớn.

Dấu hiệu của mất nước

• Nôn mửa kèm theo tiêu chảy ra nước là nguyên nhân phổ biến nhất gây mất nước.
• Mất nước là một lý do để đi khám bác sĩ ngay lập tức.
• Trẻ có thể bị mất nước nếu không uống nhiều nước
• Nước tiểu có màu vàng sẫm kéo dài hơn 8 giờ.
• Bên trong miệng và lưỡi rất khô.
• Khóc không ra nước mắt
• Thời gian đổ đầy mao mạch chậm > 2 giây. Kiểm tra bằng cách ấn làm trắng móng tay cái rồi buông ra. Thời gian đổ đầy mao mạch là thời gian làm hồng trở lại móng tay. Nhờ bác sĩ hướng dẫn cách làm xét nghiệm này.

Gọi cấp cứu

Gọi 115 ngay khi trẻ:

• Không thể thức dậy
• Không di chuyển
• Bạn nghĩ rằng con bạn phải cấp cứu, nếu không sẽ nguy hiểm đến tính mạng

Đi khám bác sĩ ngay nếu trẻ:

• Nghi ngờ mất nước. Không có nước tiểu trong hơn 8 giờ, nước tiểu sẫm màu, miệng rất khô và không có nước mắt.
• Đau bụng ngay cả khi không nôn. Ngoại lệ: đau bụng hoặc khóc ngay trước khi nôn là khá phổ biến.
• Dưới 12 tuần tuổi bị nôn từ 2 lần trở lên. Loại trừ trường hợp trớ sữa.
• Nôn từ 3 lần trở lên và tiêu chảy
• Nôn dữ dội (nôn mọi thứ) hơn 8 giờ khi đang bú sữa mẹ
• Chấn thương đầu trong vòng 24 giờ qua
• Hệ thống miễn dịch yếu. Ví dụ như bệnh hồng cầu hình liềm, HIV, ung thư, cấy ghép nội tạng, dùng steroid đường uống.
• Nôn khi uống thuốc theo đơn
• Sốt trên 40 ° C
• Sốt ở trẻ dưới 12 tuần tuổi. Thận trọng: KHÔNG cho bé uống bất kỳ loại thuốc hạ sốt nào trước khi đi khám.
• Trẻ trông mệt mỏi, li bì
• Chú ý: Tất cả trẻ nhỏ dưới 1 tuổi cần được thăm khám bác sĩ

Lời khuyên chăm sóc khi trẻ bị nôn mửa

Điều cần biết:

1. Hầu hết nôn mửa là do viêm dạ dày do virus
2. Nôn là cách cơ thể bảo vệ phần ruột phía dưới.
3. Điều đáng mừng là bệnh viêm dạ dày sẽ khỏi trong thời gian ngắn.
4. Nguy cơ chính của nôn mửa là mất nước. 
5. Dưới đây là một số lời khuyên chăm sóc hữu ích.

Trẻ bú sữa công thức - Cho trẻ uống dung dịch bù nước (ORS - Oral Rehydration Solution) trong 8 giờ:

Các dung dịch bù nước thông dụng là dung dịch oresol, oresol II, viên hoặc gói hydrite.

1. Nếu bị nôn 1 lần, hãy cho uống một nửa lượng bình thường sau mỗi 1 đến 2 giờ.
2. Nếu nôn nhiều hơn 1 lần, cho uống ORS trong 8 giờ. Nếu bạn không có ORS, hãy sử dụng sữa công thức cho đến khi bạn có dung dịch bù nước.
3. ORS là một chất lỏng đặc biệt có thể giúp trẻ bù nước. Nhớ bác sĩ hoặc dược sĩ tư vấn thêm cho bạn.
4. Sử dụng thìa hoặc ống bơm cho ăn một lượng nhỏ. Cho uống 1-2 muỗng cà phê (5-10 ml) sau mỗi 5 phút.
5. Sau 4 giờ trẻ không nôn, bạn có thể tăng gấp đôi số lượng.
6. Quay lại dùng sữa công thức. Sau 8 giờ mà không nôn ra, hãy quay lại với sữa công thức thông thường.

Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ - Giảm số lượng mỗi lần bú:

1. Nếu bị nôn 1 lần, cứ 1 đến 2 giờ cho trẻ bú một nửa lần bình thường.
2. Nếu nôn nhiều hơn 1 lần, hãy cho trẻ bú 5 phút sau mỗi 30 đến 60 phút. Sau 4 giờ mà không nôn thì trở lại bú bình thường.
3. Nếu vẫn tiếp tục bị nôn, hãy chuyển sang bú sữa mẹ đã được vắt ra. (ORS hiếm khi cần thiết ở trẻ bú sữa mẹ. Nó có thể được sử dụng nếu tình trạng nôn trở nên trầm trọng hơn).
4. Sử dụng thìa hoặc ống bơm để cho trẻ ăn sữa đã được vắt ra. Cho 1-2 muỗng cà phê (5-10 ml) sau mỗi 5 phút.
5. Sau 4 giờ mà trẻ không nôn, trở lại bú mẹ trực tiếp. Bắt đầu với các cữ bú nhỏ, bú 5 phút sau mỗi 30 phút. Tăng từ từ về lượng bú bình thường

Dừng ăn thức ăn đặc và rắn

1. Tránh tất cả thức ăn đặc và rắn khi trẻ bị nôn.
2. Sau 8 giờ mà trẻ không còn nôn, hãy dần dần bổ sung chúng trở lại.
3. Nếu ăn thức ăn đặc, hãy bắt đầu với thức ăn giàu tinh bột để dễ tiêu hóa. Ví dụ như ngũ cốc, bánh quy giòn và bánh mì.

Không uống thuốc:

1. Ngừng sử dụng bất kỳ loại thuốc không kê đơn nào trong 8 giờ. Lý do: Một số trong số này có thể khiến tình trạng nôn mửa trở nên tồi tệ hơn.
2. Sốt. Sốt nhẹ không cần điều trị bằng bất kỳ loại thuốc nào. Đối với những cơn sốt cao hơn, bạn có thể sử dụng thuốc đạn paracetamol đặt vào trực tràng. Không sử dụng ibuprofen. Nó có thể làm rối loạn dạ dày.
3. Gọi cho bác sĩ nếu: trẻ nôn ra thuốc do bác sĩ chỉ định.

Cố gắng ngủ:

1. Cố gắng cho bé ngủ trong vòng vài giờ.
2. Lý do: Ngủ thường làm trống dạ dày và loại bỏ nguy cơ nôn mửa.
3. Trẻ không cần phải uống bất cứ thứ gì nếu bụng đau và không bị tiêu chảy.

Trở lại trường mẫu giáo:

1. Con bạn có thể trở lại trường mẫu giáo sau khi hết nôn và sốt.

Tiến triển

1. Trong 3 hoặc 4 giờ đầu tiên, trẻ có thể nôn ra mọi thứ. Sau đó tình trạng sẽ thuyên giảm.
2. Nôn mửa do nguyên nhân virus thường ngừng sau 12 đến 24 giờ.
3. Nôn nhẹ và buồn nôn có thể kéo dài đến 3 ngày.

Cho trẻ đi khám nếu:

1. Nôn ra dịch trong hơn 8 giờ
2. Nôn mửa kéo dài hơn 24 giờ
3. Có máu hoặc mật (màu xanh lá cây) trong chất nôn
4. Đau bụng mà không nôn
5. Nghi ngờ mất nước (không có nước tiểu trong hơn 8 giờ, nước tiểu sẫm màu, rất khô miệng và không có nước mắt)
6. Bạn nghĩ rằng trẻ cần được thăm khám
7. Trẻ li bì hơn

Xem thêm:

• 7 biện pháp chữa ho cho trẻ sơ sinh hiệu quả và an toàn
• Tìm hiểu nhanh về cảm lạnh ở trẻ dưới 1 tuổi
• Khàn giọng ở trẻ nhỏ - Nguyên nhân và cách điều trị
• Sơ cứu nghẹt thở do dị vật ở trẻ dưới 1 tuổi
• Trẻ bị trớ: Nguyên nhân, giải pháp khắc phục và thời điểm cần đi khám