Trong khi bác sĩ Ghassan Abou-Alfa đã bắt đầu tập trung vào việc tìm ra phương pháp điều trị mới cho bệnh ung thư gan cách đây hai thập kỷ, các đồng nghiệp của ông vẫn chưa sẵn sàng thừa nhận mối liên hệ giữa ung thư và béo phì.
“Thực tế, khi tôi phát biểu rằng béo phì là một trong những nguyên nhân dẫn đến ung thư, nó bị coi là điều xa vời không thực tế, ngày cả với các đồng nghiệp của tôi.” Theo Abou Alfa, một nhà nghiên cứu về các khối u và ung thư nổi tiếng tại trung tâm ung bướu Memorial Sloan-Kettering, New York.
Nhưng một nghiên cứu về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư đã đi một chặng đường dài kể từ đó.
Abou-Alfa nói với Healthline: “Các bằng chứng cho thấy những bệnh nhân mắc bệnh béo phì và tiểu đường có nguy cơ cao mắc bệnh gan nhiễm mỡ không liên quan đến rượu, dẫn đến ung thư gan.”
Trong sự kiện Tháng Nhận thức về Ung thư Gan, Liver Cancer Awareness Month, ông nói: “đây là thời điểm thích hợp để công bố rằng ung thư gan có liên quan đến tỉ lệ béo phì đang gia tăng.
“Trong khi ung thư gan liên quan đến viêm gan B ở Hoa Kỳ đang giảm, thì ung thư gan liên quan đến béo phì lại đang gia tăng. Không có nghi ngờ gì về điều này.” Abou-Alfa nói.
Mối liên hệ giữa ung thư và béo phì
Và như Abou-Alfa đã lưu ý, đó không chỉ là ung thư gan.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kì (CDC) đã công bố trong tháng này rằng thừa cân hoặc béo phì trên thực tế làm tăng nguy cơ mắc ít nhất 13 loại ung thư khác nhau của một người.
Các bệnh ung thư bao gồm gan, não, thực quản, tuyến giáp, túi mật, dạ dày, tuyến tụy, thận, tử cung và đại tràng.
Theo báo cáo, chúng chiếm 40% tổng số ca ung thư được chẩn đoán ở Hoa Kỳ.
Các nhà nghiên cứu của CDC Hoa Kì phát hiện ra rằng chỉ trong năm 2014, hơn 630.000 người Mỹ mắc ít nhất một loại ung thư có liên quan đến thừa cân hoặc béo phì.
Những trường hợp này chiếm hơn 55% các bệnh ung thư được chẩn đoán ở phụ nữ và 24% các bệnh ung thư được chẩn đoán ở nam giới ở Mỹ.
Bệnh tiểu đường, tim mạch và ung thư
Béo phì làm tăng nguy cơ của bệnh tiểu đường, tim mạch và cả ung thư (nguồn ảnh: https://www.niddk.nih.gov/)Trong nhiều thập kỷ, người ta vẫn thường biết rằng thừa cân là một yếu tố gây ra bệnh tiểu đường và bệnh tim mạch. Nhưng với bệnh ung thư, các mối liên hệ sâu sắc hơn của béo phì vẫn đa.
Trong một cuộc họp báo vào ngày 3 tháng 10, Tiến sĩ Anne Schuchat, phó giám đốc CDC Mỹ, thừa nhận rằng “nhận thức về việc một số bệnh ung thư có liên quan đến béo phì và thừa cân vẫn chưa phổ biến” ở người Mỹ.
CDC Mỹ lưu ý trong báo cáo của mình rằng Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (the International Agency for Research on Cancer), cơ quan ung thư của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nói rằng có “đủ bằng chứng” để liên kết lượng mỡ thừa trong cơ thể với ít nhất 13 bệnh ung thư khác nhau.
Tất nhiên, vấn đề liên quan là sự phổ biến của bệnh béo phì, một căn bệnh mạn tính ảnh hưởng đến hơn 1/3 số người trưởng thành ở Hoa Kỳ.
CDC Mỹ cũng công bố trong tháng này rằng tỷ lệ béo phì ở người trưởng thành Mỹ đã tăng từ hơn 30% vào năm 2000 lên gần 40% vào năm 2016.
Báo cáo đến từ Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia của CDC Mỹ, đo lường tình trạng béo phì theo chỉ số khối cơ thể.
Đây là thước đo đánh giá sơ bộ tỉ lệ cơ thể, lấy cân nặng của một người chia cho bình phương chiều cao của họ.
Nghiên cứu trong các thập kỷ qua
Tìm kiếm mối liên hệ giữa trọng lượng cơ thể cao và một số bệnh ung thư là một lĩnh vực nghiên cứu đang bùng nổ.
Tuy nhiên, các chuyên gia thừa nhận rằng các nghiên cứu được công bố đang phát triển với tốc độ nhanh.
Một nghiên cứu năm 2003 được công bố trên Tạp chí Y học New England đã cho thấy mối liên hệ giữa béo phì với tử vong do ung thư ở người trưởng thành Mỹ.
Gần đây hơn, Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO) đã kết luận vào năm 2014 rằng béo phì đã vượt qua hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu có thể phòng ngừa được của bệnh ung thư.
Tiến sĩ Caroline Apovian, chủ tịch của Hiệp hội Béo phì (Obesity Society) và là người dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực giảm cân, cho biết: Hiệp hội đã nghiên cứu sâu hơn về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư và chuẩn bị xuất bản một bài báo trong tháng tới.
Cô ấy nói rằng mặc dù sự hiểu biết của người dân về mối liên hệ của ung thư với bệnh béo phì không cao bằng nhận thức về mối liên hệ giữa bệnh béo phì với nhiều bệnh khác, nhưng mọi người đang bắt đầu tìm hiểu các nghiên cứu nhiều hơn.
Apovian, một tác giả được nhiều người theo dõi, giáo sư và giám đốc nghiên cứu lâm sàng tại Trung tâm Nghiên cứu Béo phì, Đại học Boston, cho biết: “Nghiên cứu không chỉ xuất hiện trong một sớm một chiều”.
Apovian tham gia Hiệp hội Béo phì để tiếp tục phát triển tầm nhìn của tổ chức trong việc hiểu, ngăn ngừa và điều trị bệnh béo phì và cải thiện cuộc sống thông qua nghiên cứu, giáo dục và chính sách.
Bà nói với Healthline rằng số lượng nghiên cứu ngày càng tăng về bệnh béo phì và ung thư, bao gồm cả nghiên cứu mới nhất từ CDC Mỹ, nhấn mạnh sự cần thiết của cộng đồng y tế quốc gia trong việc truyền thông về dinh dưỡng và chế độ ăn uống lành mạnh.
Và mặc dù điều quan trọng là phải mở rộng kiến thức về dinh dưỡng cho các bác sĩ chuyên khoa ung thư, nhưng điều quan trọng hơn là phải tiếp cận bệnh nhân trước khi ung thư phát triển.
Bà giải thích: “Hiệp hội Béo phì đang tập trung vào bước chăm sóc cơ bản trước tiên.” "thời điểm thích hợp để tác động lên bệnh nhân phải là thời gian nhiều năm trước khi mắc bệnh ung thư."
Apovian nói thêm rằng “các bác sĩ ung thư cũng sẽ tư vấn về chế độ ăn uống và tập thể dục”, "nhưng nếu bạn không bắt đầu với chăm sóc cơ bản khi chưa mắc bệnh, tỷ lệ ung thư vẫn sẽ không bao giờ giảm."
Tình trạng viêm tái diễn
Tại sao béo phì gây ung thư nhiều hơn?
Apovian và các chuyên gia khác nói với Healthline rằng lượng mỡ thừa trong cơ thể có thể dễ dàng làm tăng mức độ viêm nhiễm, liên quan đến việc gia tăng tỉ lệ ung thư.
Apovian cho biết nếu một người “đến cửa hàng bánh ngọt và ăn trong hai giờ, tiêu thụ 2.000 calo đường và chất béo. Điều này sẽ tạo ra độc tố trong cơ thể và cơ thể họ sẽ phản ứng. Kết quả là gây ra tình trạng viêm nhiễm cũng như thay đổi nội tiết tố.”.
Cô cho biết thừa cân cũng có thể làm tăng nồng độ của nhiều loại hormone khác nhau, bao gồm hormone sinh dục và insulin, đồng thời cũng tạo ra yếu tố tăng trưởng giống insulin, đóng một vai trò trong sự phân chia tế bào và có liên quan đến nguy cơ ung thư.
Mối liên quan giữa lượng đường tiêu thụ và bệnh ung thư
Đường “đánh thức” các tế bào ung thư (nguồn ảnh: https://www.obesityhelp.com/)Trong khi các cuộc tranh luận khoa học đang diễn ra về việc liệu đường có gây ra ung thư và khiến các khối u phát triển hay không, các nhà khoa học ở Bỉ đã tiết lộ một bước đột phá vào tuần trước cho thấy rằng đường đánh thức các tế bào ung thư.
Các nhà nghiên cứu, những người đã công bố kết quả nghiên cứu của họ trong 9 năm trên tạp chí Nature Communications, tập trung vào hiệu ứng Warburg, quan sát thấy rằng các khối u chuyển đổi lượng đường thành lactate cao hơn nhiều so với các mô khỏe mạnh.
Hoạt động này trong cơ thể đã được nghiên cứu rộng rãi và thậm chí được sử dụng để phát hiện khối u, nhưng cho đến thời điểm của nghiên cứu này, người ta vẫn chưa chắc chắn liệu tác động này chỉ là triệu chứng của ung thư hay nguyên nhân thực sự gây ra ung thư.
Các nhà khoa học tin rằng đường tạo ra nhiều gen gây ung thư hay gặp nhất, còn được gọi là protein Ras, thúc đẩy các khối u ác tính hóa.
Nói cách khác, đường “đánh thức” các tế bào ung thư hiện có, các nhà nghiên cứu nói.
Trong một tuyên bố, đồng tác giả Johan Thevelein cho biết “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy cách thức tăng tiêu thụ đường của các tế bào ung thư dẫn đến một vòng luẩn quẩn liên tục kích thích ung thư phát triển và tăng sinh”.
Thevelein kết luận rằng nghiên cứu này có thể giải thích một lần và toàn bộ mối tương quan giữa sức mạnh của hiệu ứng Warburg và sự ác tính của khối u.
Ông nói: “giữa đường và ung thư có mối liên quan sâu rộng.”
Kết quả nghiên cứu của Bỉ trên thực tế có thể dẫn đến các phương pháp điều trị mới và chế độ ăn mới cho nhiều loại bệnh ung thư.
“Bước tiếp theo là tìm hiểu xem liệu những kết quả này có áp dụng đượccho bệnh nhân hay không,” Thevelein nói. “Để làm được điều này, các thử nghiệm lâm sàng với các bác sĩ chuyên khoa ung thư phải được gia tăng. Chỉ sau khi biết được những kết quả từ những thử nghiệm kiểu này, người ta mới có thể đưa ra những tuyên bố về những hiệu quả có thể xảy ra đối với các phương pháp điều trị ung thư và điều chỉnh chế độ ăn uống.”
Thevelein, nhà sinh học phân tử tại Katholieke Universiteit Leuven ở Bỉ, đã cảnh báo một vấn đề vào tuần trước: “Một số người đang cho rằng chúng tôi đã tìm ra cơ chế về cách đường gây ra ung thư, nhưng điều đó chắc chắn không phải vậy.”
Thay vào đó, Thevelein cho biết, công trình của ông cho thấy đường được phân hủy khác nhau như thế nào trong các tế bào ung thư.
Các chuyên gia cho biết, đã có một số nghiên cứu ở người cho thấy mối liên hệ giữa chế độ ăn ít đường và tỷ lệ tái phát ung thư thấp hơn, đặc biệt là đối với những người béo phì.
Phát hiện của Thevelein bổ sung vào các nghiên cứu trước đó và ông cho biết những phát hiện của mình có thể thực sự có ý nghĩa, tức là những người bị ung thư nên ăn một chế độ ăn ít đường.
Phương pháp quản lý mới và ngành công nghiệp sản xuất đường
Nghiên cứu của Thevelein là một lời kêu gọi đối với các bác sĩ chuyên khoa ung thư cũng như bệnh nhân ung thư chú ý hơn nữa đến chế độ dinh dưỡng.
Nhưng nỗ lực của các bác sĩ, các tổ chức (như Hiệp hội Béo phì và các nhóm vận động hành lang y tế và sức khỏe khác nhau để thúc đẩy dinh dưỡng) có thể đã bị cản trở bởi chính quyền tổng thống mà các nhà phê bình cho rằng đã bao trùm lợi ích doanh nghiệp, bác bỏ các chương trình dinh dưỡng trong trường học, v.v.
Như Healthline đã đưa tin vào tháng 8, Tiến sĩ Brenda Fitzgerald, giám đốc mới của CDC Mỹ, đã lấy 1 triệu đô la từ Coca-Cola khi điều hành bộ phận y tế công cộng của Georgia để tài trợ cho chiến dịch chống béo phì ở trẻ em.
Fitzgerald bị nhiều chuyên gia sức khỏe cộng đồng cáo buộc là coi thường và thậm chí có lúc bỏ qua các khía cạnh dinh dưỡng của cuộc vận động và chỉ tập trung vào phần tập thể dục.
Hầu hết các chuyên gia dinh dưỡng hiện nay nói rằng trong khi tập thể dục là một phần quan trọng để giữ sức khỏe và chống lại bệnh béo phì, thì chế độ ăn uống và dinh dưỡng là những thành phần quan trọng nhất.
Trong khi Fitzgerald phủ nhận rằng cô đã từng hạ thấp chế độ dinh dưỡng, chỉ đề cập đến lợi ích của việc tập thể dục sau món quà trị giá 1 triệu đô la của Coca-Cola, cô đã từ chối giải quyết vấn đề này khi trả lời phòng vấn với Healthline vào tháng 8.
Nhiều nghiên cứu, bao gồm một số nghiên cứu do CDC Mỹ thực hiện, đã kết luận rằng đồ uống chứa nhiều đường như Coca-Cola là nguyên nhân góp phần quan trọng gây ra bệnh béo phì ở trẻ em, bệnh tim và bệnh tiểu đường type 2.
Trang web của CDC Mỹ cho biết: “Thường xuyên uống đồ uống có đường có liên quan đến tăng cân / béo phì, bệnh tiểu đường type 2, bệnh tim, bệnh thận, bệnh gan không do rượu, sâu răng cũng như bệnh gout, một loại viêm khớp”.
CDC Mỹ đã gửi cho Healthline một tuyên bố của Fitzgerald đề cập đến việc liệu cô ấy có chấp nhận tài trợ trong tương lai từ Coca-Cola hoặc các tập đoàn khác cho bất kỳ chương trình CDC nào hay không.
“ Ở những nơi mà khoa học dùng để hỗ trợ cho các biện pháp chăm sóc sức khỏe cộng đồng, tôi sẽ luôn là người đấu tranh ủng hộ. Còn đối với quan hệ đối tác công tư, tôi tin rằng việc tìm ra quan điểm chung và tự nguyện hợp tác sẽ đưa đến sự thành công và bền vững.” bà nói trong tuyên bố.
Với tư cách là giám đốc CDC, bà tiếp tục, “Tôi cam kết thực hiện các khuyến nghị và giáo dục dựa trên bằng chứng, bao gồm cả những khuyến nghị hỗ trợ dinh dưỡng lành mạnh”.
Fitzgerald nói với The New York Times rằng bà sẽ xem xét cho phép Coca-Cola tài trợ cho các chương trình của cơ quan liên bang.
“Tôi sẽ tiếp tục quá trình xét duyệt thông qua tại CDC” Fitzgerald viết cho một tờ báo “và bất kỳ đề nghị hỗ trợ nào cũng sẽ phải được xem xét thông qua quá trình này trước khi tiến hành.”
Béo phì và ung thư vú
Béo phì có mối liên hệ với việc gia tăng nguy cơ ung thư vú (nguồn ảnh: https://www.clinicaladvisor.com/) Trong khi đó, nghiên cứu cũng đang chỉ ra mối liên hệ ngày càng tăng giữa béo phì và ung thư vú.
Trong một nghiên cứu gần đây, Trung tâm Ung thư Đại học Bang Ohio (The Ohio State University Comprehensive Cancer Center - OSUCCC) là một trong những cơ sở đầu tiên chỉ ra rằng béo phì làm thay đổi các gen liên quan đến phản ứng viêm (32 gen), rối loạn di truyền (48 gen) và các bệnh miễn dịch khác (42 gen).
Một nhóm các nhà nghiên cứu đã xem xét phân tích biểu hiện gen của các mẫu mô được thu thập từ 121 phụ nữ không có tiền sử ung thư vú
Trong tất cả phụ nữ tham gia nghiên cứu, có 51 người được coi là béo phì về mặt lâm sàng.
Nhóm nghiên cứu đã kiểm tra tình trạng béo phì và phản ứng viêm, tìm ra 308 gen quan trọng trong quá trình này.
Trong số 308 gen đó, 240 gen có nhiều khả năng bị đột biến riêng rẽ và biểu hiện gen thấp ở phụ nữ béo phì trong khi 68 gen được chứng minh là có nguy cơ đột biến gen giảm và biểu hiện gen cao.
Tất cả các gen bị ảnh hưởng của những người tham gia đều liên quan đến các bệnh và rối loạn của phản ứng viêm, rối loạn di truyền và bệnh miễn dịch.
Tiến sĩ Peter Shields, tác giả cấp cao của của Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ (AACR) và Phó giám đốc OSUCCC, cho biết trong một tuyên bố, “Các loại ung thư vú khác nhau có thể bị ảnh hưởng khác nhau bởi béo phì, một hiểu biết rõ ràng hơn về cách mà bệnh béo phì dẫn đến tăng nguy cơ ung thư vú có thể giúp chúng tôi phát triển các chiến lược phòng ngừa tốt hơn và sớm hơn ở những phụ nữ có nguy cơ cao dựa trên cân nặng của họ."
Người trẻ Mỹ ngày càng có nguy cơ cao hơn
Một phát hiện khác theo nghiên cứu CDC Mỹ là ung thư liên quan đến cân nặng đã gia tăng ở những người trẻ tuổi ở Mỹ.
Theo CDC Mỹ, từ năm 2005 đến năm 2014, đã có sự gia tăng 1,4% số ca ung thư liên quan đến thừa cân và béo phì ở những người từ 20 đến 49 tuổi, so với mức tăng 0,4% của những bệnh ung thư này ở những người từ 50 đến 64 tuổi.
Và tỷ lệ béo phì ở trẻ em Mỹ cũng đang tăng trong cùng thời gian đó, từ 13,9% năm 2000 lên 18% vào năm 2016.
Báo cáo cũng cho thấy những người thừa cân hoặc béo phì cũng có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn khoảng 30% so với những người có cân nặng bình thường.
Các nhà khoa học cho biết, phụ nữ thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung cao hơn khoảng 2 đến 4 lần.
Các nhà nghiên cứu của CDC Mỹ đã lưu ý về tầm quan trọng của các nỗ lực sức khỏe cộng đồng để tăng cân khỏe mạnh.
Các tác giả của nghiên cứu viết: “Gánh nặng của các bệnh ung thư liên quan đến thừa cân và béo phì có thể được giảm bớt thông qua các nỗ lực ngăn ngừa và kiểm soát việc tăng cân quá mức và béo phì.
“Các chiến lược kiểm soát ung thư toàn diện, bao gồm sử dụng các biện pháp can thiệp dựa trên bằng chứng để tăng cân khỏe mạnh, có thể giúp giảm tỷ lệ mắc các bệnh ung thư này ở Hoa Kỳ.”
Thực phẩm chính là thuốc
Chế độ ăn uống không hợp lý làm tăng nguy cơ thừa cân béo phì và ung thư (nguồn ảnh: https://chronicleillinois.com/)Có lẽ điều rút ra được cho những người bị ung thư là mặc dù béo phì là một căn bệnh và là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ở Mỹ, nhưng những gì chúng ta ăn có tác động lớn hơn đến việc gây ra và ngăn ngừa ung thư.
Có nhiều nỗ lực của một số lượng lớn các tổ chức, các bác sĩ và trung tâm ung thư để giải quyết vấn đề này và giúp mọi người tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh hơn mà không bị ung thư.
Tuần trước, có một thông báo rằng nghiên cứu đầy tham vọng kéo dài 9 năm đã cho thấy mối tương quan giữa đường và ung thư đã ảnh hưởng tích cực đến việc tìm ra những chế độ ăn uống giúp ngăn ngừa ung thư mới và thậm chí cả phương pháp điều trị mới cho những người bị ung thư.
Mặc dù các nhà nghiên cứu ở Bỉ thừa nhận rằng họ không hoàn toàn hiểu tại sao các tế bào lại phản ứng theo cách này với đường, nhưng họ tin rằng nghiên cứu này ở nấm men và tế bào người “đã dẫn đến một giả thuyết khoa học mới rất có giá trị. Bước tiếp theo là tìm hiểu xem liệu những kết quả này có áp dụng cho bệnh nhân hay không.”
Trong khi đó, Apovian của Hiệp hội Béo phì đang coi nghiên cứu này như một thứ có khả năng cải thiện và thậm chí cứu sống đối với những người béo phì.
“Đây là một phát hiện rất quan trọng,” cô nói. “Nghiên cứu này chứng thực ý tưởng mà chúng tôi đang nghiên cứu, đó là việc cung cấp quá nhiều đường và chất béo trong chế độ ăn uống của chúng ta và bằng cách nào đó lượng đường dư thừa này có thể được các tế bào ung thư sử dụng để phát triển bất thường. Nói cách khác, nghiên cứu cho thấy lượng đường dư thừa trong chế độ ăn uống của chúng ta đang thổi bùng ngọn lửa của bệnh ung thư”.
