Thật không may, có lẽ bạn sẽ phải làm quen với điều này. Nhiều bệnh thông thường của trẻ nhỏ có thể gây ra nôn. Nó có thể xảy ra ngay cả khi bé không bị sốt hoặc không có các triệu chứng khác.
Nhưng về mặt tích cực, hầu hết các nguyên nhân khiến trẻ bị nôn sẽ tự biến mất. Em bé của bạn có thể sẽ không cần điều trị - ngoại trừ việc tắm rửa, thay quần áo và nâng niu trẻ. Những nguyên nhân khác, ít phổ biến hơn, có thể cần đi khám bác sĩ.
Phân biệt nôn với trớ
Có thể khó phân biệt giữa nôn và trớ. Cả hai đều có thể trông giống nhau vì em bé vẫn duy trì sữa mẹ hoặc sữa công thức. Sự khác biệt chính là ở hoàn cảnh xảy ra.
Tình trạng trớ sữa thường xảy ra trước hoặc sau khi ợ hơi và phổ biến nhất ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi. Khi trớ, nước dãi sẽ chảy ra từ khóe miệng trẻ, có thể lẫn sữa hoặc cặn sữa.
Khi trẻ nôn, chất nôn thường chảy ra ngoài một cách mạnh hơn (cho dù là trẻ nhỏ hay người lớn). Đó là do nôn xảy ra khi các cơ xung quanh dạ dày co bóp khi được kích hoạt bởi "trung tâm nôn" của não. Nó làm cho mọi thứ trong dạ dày bị tống ra ngoài.
Trong trường hợp của trẻ nhỏ, chất nôn có thể trông giống như chất dịch trớ ra nhưng có thêm dịch dạ dày trong suốt lẫn vào đó. Nó cũng có thể trông giống như sữa đã được lên men một thời gian – hay cặn sữa.
Em bé của bạn cũng có thể ho hoặc tạo ra những tiếng động nhỏ trước khi nôn mửa.
Ngoài ra, trớ là hiện tượng bình thường ở trẻ nhỏ và có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Trẻ sẽ chỉ bị nôn nếu có vấn đề về tiêu hóa hoặc bị bệnh khác.
Nguyên nhân có thể gây ra nôn mà không kèm theo sốt
Giai đoạn làm quen đầu đời
Trẻ sơ sinh phải học mọi thứ từ đầu, bao gồm cả cách cho ăn và giữ sữa. Cùng với việc trớ sữa, bé có thể thỉnh thoảng bị nôn sau khi bú. Điều này thường xảy ra nhất trong tháng đầu tiên.
Đó là do bụng của bé vẫn đang làm quen với việc tiêu hóa thức ăn. Chúng cũng phải học cách không nuốt sữa quá nhanh hoặc bú quá no.
Tình trạng nôn mửa sau khi ăn thường chấm dứt sau tháng đầu tiên. Cho bé bú thường xuyên hơn, ít hơn mỗi lần để giúp bé hết nôn mửa.
Nhưng hãy cho trẻ đi khám nếu nôn thường xuyên hoặc nôn rất mạnh. Trong một số trường hợp, đó có thể là dấu hiệu của tình trạng sức khỏe tiền ẩn.
Viêm dạ dày ruột do virus
Còn được gọi là “cúm dạ dày”, viêm dạ dày ruột là một nguyên nhân phổ biến gây nôn mửa ở trẻ nhỏ. Trẻ có thể có thể bị nôn lặp đi lặp lại trong khoảng 24 giờ.
Các triệu chứng khác ở trẻ có thể kéo dài trong 4 ngày hoặc lâu hơn:
- Tiêu chảy nhẹ, phân lẫn nước
- Cáu kỉnh hoặc khóc
- Kém ăn
- Co thắt và đau dạ dày
Viêm dạ dày ruột cũng có thể gây sốt, nhưng ít phổ biến hơn ở trẻ nhỏ.
Viêm dạ dày ruột tưởng chừng rất ghê gớm, nhưng nó thường do virus gây ra và tự biến mất sau khoảng một tuần.
Ở trẻ nhỏ, viêm dạ dày ruột nặng có thể dẫn đến mất nước. Cho trẻ đi khám ngay lập tức nếu có bất kỳ dấu hiệu mất nước nào:
- Khô da, miệng hoặc mắt
- Buồn ngủ bất thường
- Không ướt tã trong 8 đến 12 giờ
- Khóc yếu
- Khóc không ra nước mắt
Trào ngược ở trẻ sơ sinh
Ở một khía cạnh nào đó, trẻ sơ sinh thực sự giống như những người lớn bé lại. Giống như người lớn ở mọi lứa tuổi đều có thể bị trào ngược axit hoặc trào ngược dạ dày thực quản (GERD), một số trẻ sơ sinh cũng bị trào ngược. Điều này có thể dẫn đến tình trạng trẻ bị nôn trớ trong những tháng đầu đời.
Nôn do trào ngược xảy ra khi các cơ ở trên cùng của dạ dày giãn quá mức. Nó khiến trẻ bị nôn ngay sau khi bú.
Trong hầu hết các trường hợp, cơ dạ dày sẽ dần được tăng cường và tình trạng nôn của bé sẽ tự biến mất. Trong thời gian đó, bạn có thể giúp trẻ giảm tình trạng nôn bằng cách:
- Tránh cho ăn quá nhiều
- Cho trẻ ăn ít hơn, thường xuyên hơn.
- Cho bé ợ hơi thường xuyên
- Đặt trẻ ở tư thế thẳng đứng trong khoảng 30 phút sau khi cho bú
Cảm lạnh và cúm
Trẻ sơ sinh dễ bị cảm lạnh và đỏ mặt vì chúng có hệ thống miễn dịch vẫn đang hoàn thiện. Trẻ có thể bị đến 7 lần cảm lạnh chỉ trong năm đầu tiên của cuộc đời.
Cảm lạnh và cảm cúm có thể gây ra các triệu chứng khác nhau ở trẻ nhỏ. Cùng với sổ mũi, bé cũng có thể bị nôn trớ mà không kèm theo sốt.
Quá nhiều chất nhầy trong mũi (gây nghẹt mũi) có thể dẫn đến chảy nước mũi phía sau cổ họng. Điều này có thể gây ra những cơn ho dữ dội, đôi khi gây nôn ở trẻ nhỏ.
Cũng như ở người lớn, cảm lạnh và cúm ở trẻ nhỏ là do virus và sẽ biến mất sau khoảng 1 tuần. Trong một số trường hợp, tắc nghẽn xoang có thể biến chứng nhiễm trùng. Trẻ sẽ cần thuốc kháng sinh để điều trị bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.
Nhiễm trùng tai
Nhiễm trùng tai là một bệnh phổ biến khác ở trẻ nhỏ. Điều này là do ống tai của chúng nằm ngang thay vì thẳng đứng như ở người lớn.
Nếu con bạn bị nhiễm trùng tai, chúng có thể bị buồn nôn và nôn mà không bị sốt. Điều này xảy ra do nhiễm trùng tai có thể gây chóng mặt và mất thăng bằng. Các triệu chứng khác của nhiễm trùng tai ở trẻ nhỏ bao gồm:
- Đau ở một hoặc cả hai tai
- Giật hoặc gãi ở gần tai
- Giảm thính giác
- Tiêu chảy
Hầu hết các bệnh nhiễm trùng tai ở trẻ sơ sinh và trẻ em đều tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đi khám trong trường hợp bé cần dùng kháng sinh để điều trị nhiễm trùng. Trong một số trường hợp hiếm hoi, nhiễm trùng tai nghiêm trọng có thể làm hỏng đôi tai non nớt của trẻ.
Quá nóng
Trước khi mặc quần áo cho trẻ, hãy kiểm tra nhiệt độ bên ngoài và trong nhà.
Cơ thể trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh có thể bị nóng nhanh chóng. Điều này là do cơ thể nhỏ bé của chúng ít có khả năng thoát nhiệt bằng mồ hôi. Quá nóng có thể gây nôn mửa và mất nước.
Quá nóng có thể dẫn đến kiệt sức vì nóng hoặc trong trường hợp nghiêm trọng hơn là say nóng. Các triệu chứng khác có thể là:
- Da nhợt nhạt
- Cáu kỉnh và khóc
- Buồn ngủ hoặc li bì
Cởi bỏ quần áo ngay lập tức và để bé tránh nắng, tránh nhiệt. Cố gắng cho trẻ bú sữa mẹ (hoặc cho trẻ uống nước nếu trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên). Cho trẻ đi khám cấp cứu ngay nếu nhận thấy trẻ bất thường.
Say tàu xe
Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi thường không bị say xe, nhưng một số trẻ có thể bị say sau khi đi xe hơi hoặc bị quay người - đặc biệt nếu chúng vừa mới ăn.
Say tàu xe có thể khiến bé chóng mặt, buồn nôn dẫn đến nôn. Điều này có thể xảy ra nhiều hơn nếu trẻ đã bị chướng bụng do đầy hơi hoặc táo bón.
Mùi nồng, gió hoặc đường gập ghềnh cũng có thể khiến bé chóng mặt. Cảm giác buồn nôn kích thích tiết nhiều nước bọt hơn, vì vậy bạn có thể nhận thấy nước dãi chảy nhiều hơn trước khi bé nôn.
Bạn có thể giúp trẻ ngăn ngừa say tàu xe bằng cách di chuyển khi trẻ đang buồn ngủ và trẻ sẽ ngủ trên xe. Trẻ đang ngủ sẽ ít cảm thấy buồn nôn hơn.
Sử dụng ghế ô tô để tránh đầu của trẻ di chuyển xung quanh quá nhiều. Ngoài ra, tránh lái xe ngay sau khi cho trẻ bú no.
Không dung nạp sữa
Một tình trạng hiếm gặp là không dung lạp galactose (galactosemia). Nó xảy ra khi trẻ được sinh ra mà không có một loại enzym nhất định cần thiết để phân hủy đường trong sữa. Một số trẻ bị tình trạng này thậm chí còn nhạy cảm với sữa mẹ.
Nó có thể gây buồn nôn và nôn sau khi uống sữa hoặc bất kỳ loại sản phẩm từ sữa nào. Galactosemia cũng có thể gây phát ban hoặc ngứa da ở cả trẻ sơ sinh và người lớn.
Nếu con bạn bú sữa công thức, hãy kiểm tra thành phần của bất kỳ loại sữa nào, bao gồm cả protein sữa.
Hầu hết trẻ sơ sinh đều được sàng lọc lúc sinh về tình trạng hiếm gặp này và các bệnh khác. Điều này thường được thực hiện bằng xét nghiệm máu gót chân hoặc xét nghiệm nước tiểu.
Trong trường hợp hiếm hoi mà con bạn mắc phải chứng này, bạn sẽ biết điều đó từ rất sớm. Đảm bảo rằng con bạn hoàn toàn tránh các loại sữa không dung nạp để giúp hết nôn và các triệu chứng khác.
Hẹp môn vị
Hẹp môn vị là một tình trạng hiếm gặp xảy ra khi lỗ thông giữa dạ dày và ruột bị tắc hoặc quá hẹp. Nó có thể dẫn đến nôn sau khi bú.
Nếu bé bị hẹp môn vị, bé có thể bị đói mọi lúc. Các triệu chứng khác bao gồm:
- Mất nước
- Giảm cân
- Co thắt dạ dày
- Táo bón
- Đại tiện ít hơn
- Tiểu ít
Tình trạng hiếm gặp này có thể được điều trị bằng phẫu thuật.
Lồng ruột
Lồng ruột là một tình trạng hiếm gặp ở ruột. Nó gặp với tỉ lệ 1/ 1.200 trẻ nhỏ và hầu hết thường xảy ra ở 3 tháng tuổi trở lên. Lồng ruột có thể gây nôn mửa mà không kèm theo sốt.
Tình trạng này xảy ra khi ruột bị tổn thương do virus hoặc các tình trạng sức khỏe khác. Một đoạn ruột sẽ trượt vào lòng của đoạn ruột khác.
Cùng với nôn mửa, trẻ có thể bị co thắt dạ dày dữ dội kéo dài khoảng 15 phút. Cơn đau có thể khiến một số trẻ co đầu gối lên ngực.
Các triệu chứng khác của tình trạng này bao gồm:
- Mệt mỏi
- Buồn nôn
- Đại tiện ra máu
Nếu em bé của bạn bị lồng ruột, điều trị có thể đẩy ruột trở lại vị trí cũ. Điều này giúp loại bỏ tình trạng nôn mửa, đau đớn và các triệu chứng khác. Điều trị bằng cách bơm không khí vào trong ruột để di chuyển ruột một cách nhẹ nhàng. Nếu biện pháp đó không hiệu quả, phẫu thuật nội soi sẽ được thực hiện.
Khi nào cần đi khám
Cho trẻ đi khám nếu trẻ bị nôn mửa kéo dài hơn 12 giờ. Trẻ nhỏ có thể bị mất nước nhanh chóng nếu chúng bị nôn.
Khám cấp cứu ngay lập tức nếu trẻ bị nôn mửa và có các triệu chứng, dấu hiệu khác như:
- Tiêu chảy
- Đau hoặc khó chịu
- Ho liên tục hoặc mạnh
- Không ướt tã trong 3 đến 6 giờ
- Bỏ ăn
- Môi hoặc lưỡi khô
- Ít hoặc không có nước mắt khi khóc
- Mệt mỏi hoặc buồn ngủ
- Li bì, ủ rũ, người mềm oặt
- Chướng bụng hoặc đầy hơi
- Đại tiện ra máu
Tổng kết
Trẻ bị nôn không kèm theo sốt có thể xảy ra do một số bệnh thông thường. Em bé của bạn có thể sẽ bị một hoặc nhiều lần như vậy trong năm đầu đời. Hầu hết những nguyên nhân này sẽ tự biến mất và trẻ sẽ hết nôn mà không cần điều trị.
Nhưng nôn quá nhiều có thể dẫn đến mất nước. Kiểm tra các dấu hiệu mất nước và cho trẻ đi khám nếu bạn không chắc chắn.
Một số nguyên nhân khiến trẻ bị nôn nghiêm trọng hơn, nhưng rất hiếm.
Xem thêm:
- 7 biện pháp chữa ho cho trẻ sơ sinh hiệu quả và an toàn
- Nhịp thở ở trẻ sơ sinh: Thế nào là bình thường và khi nào bạn nên cho trẻ đi khám?
- Nôn mửa ở trẻ dưới 1 tuổi: Nguyên nhân và cách xử trí
- Sơ cứu nghẹt thở do dị vật ở trẻ dưới 1 tuổi
- Trẻ bị trớ: Nguyên nhân, giải pháp khắc phục và thời điểm cần đi khám
