Tổng quan
Năm 2019, với sự xuất hiện của đại dịch COVID-19 cũng là lúc chúng ta nhận ra rằng không có một thực phẩm bổ sung, chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt nào có thể thay thế giãn cách xã hội, thực hành vệ sinh đúng cách giúp bảo vệ bản thân trong tình hình dịch căng thẳng như thế này.
Để ý thấy gần đây nhiều tìm kiếm trên mạng xã hội cho rằng vitamin C có thể dùng điều trị COVID-19. Trong khi các nghiên cứu trước giờ đều cho rằng thực phẩm bổ sung không có tác dụng phòng và trị bệnh, kể cả việc tiêm tĩnh mạch liều cao vitamin C.
Bài viết này trả lời câu hỏi Vitamin C là gì, tác động của nó đến hệ miễn dịch ra sao, cách nó được sử dụng trong điều trị COVID-19 ở bệnh viện như thế nào?
Vitamin C là gì?
Vitamin C là một dưỡng chất thiết yếu có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Nó là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, có tác dụng trung hòa cá gốc tự do, ngăn ngừa hoặc đảo ngược tổn thương tế bào do các hợp chất này gây ra. Nó còn tham gia vào một số quá trình sinh hóa, liên quan nhiều đến hệ miễn dịch.
Hàm lượng vitamin C cần thiết cung cấp mỗi ngày là 90mg, phụ nữ cho con bú cần bổ sung thêm 30mg mỗi ngày, người hút thuốc cần bổ sung thêm 35mg so với liều của người bình thường. Nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày kể trên dễ dàng được đáp ứng nếu chế độ ăn uống nhiều rau xanh và hoa quả tươi. Một quả cam kích cỡ vừa cung cấp 77% nhu cầu vitamin C thiết yếu trong ngày, 1 cup (160g) bông cải xanh nấu chín cung cấp 112% giá trị cần thu nạp mỗi ngày.
Vai trò đối với hệ miễn dịch
Vitamin C ảnh hưởng đến hệ miễn dịch thông qua một số cách. Hoạt động chống oxy hóa của nó giúp giảm viêm, hỗ trợ chức năng của hệ miễn dịch.
Vitamin C còn giữ cho làn da của bạn khỏe mạnh bằng cách thúc đẩy sản xuất collagen, tạo hàng rào chức năng ngăn các tác nhân có hại xâm nhập vào cơ thể, đồng thời thúc đẩy quá trình tái tạo, chữa lành vết thương.
Vitamin C còn thúc đẩy hoạt động của đại thực bào-tế bào miễn dịch có thể bắt giữ vi khuẩn có hại và những tác nhân gây bệnh khác.
Nó cũng thúc đẩy tăng sinh, trưởng thành của dòng tế bào lympho, kích thích quá trình tạo kháng thể, trung hòa độc tố lưu hành trong máu.
Trong các nghiên cứu đánh giá hiệu quả của vitamin C đối với virus gây cảm thông thường, nó dường như không có tác dụng phòng bệnh nhưng lại có vai trò giúp nhanh hồi phục hơn cũng như làm giảm các triệu chứng nghiêm trọng.
Ngoài ra, còn có một số bằng chứng từ nghiên cứu trên động vật và case lâm sàng trên người cho thấy tiêm tĩnh mạch vitamin C liều cao có thể giảm nhẹ tình trạng viêm phổi trong bệnh viêm đường hô hấp cấp do H1N1 hoặc một số loại virus khác gây ra.
Tuy nhiên, liều tiêm tĩnh mạch cao hơn rất nhiều so với nhu cầu thiết yếu trong ngày và không có đủ bằng chứng thuyết phục việc sử dụng liều cao vitamin C trong điều trị viêm phổi tại thời điểm này. Do đó bạn không nên tự ý sử dụng vitamin C liều cao kể cả bằng đường uống bởi bên cạnh những tác động tích cực thì còn những tác dụng không mong muốn chưa được kiểm soát như tiêu chảy.
Tóm lại
Vitamin C là một loại dưỡng chất quan trọng trong rau củ, trái cây giúp rút ngắn thời gian và mức độ nghiêm trọng của cảm lạnh. Liều cao trong điều trị viêm phổi tiếp tục được nghiên cứu, để có câu trả lời sáng tỏ cho việc ứng dụng này cần nhiều nghiên cứu hơn nữa.
Vitamin C và COVID-19
Trong một bài báo đăng trên tạp chí bệnh nhiễm trùng ở Trung Quốc, hiệp hội y tế Thượng Hải đã xác nhận việc sử dụng vitamin C liều cao như một phương pháp điều trị cho người mới nhiễm COVID-19 nhập viện. Vitamin C liều cao tiêm tĩnh mạch giúp cải thiện chức năng phổi, hạn chế tình trạng thở máy cho bệnh nhân cũng như hỗ trợ điều trị.
Một đánh giá khác năm 2019 cho thấy hiệu quả của việc sử dụng vitamin C liều cao đường uống và đường tiêm tĩnh mạch có thể hỗ trợ người bệnh trong nhóm chăm sóc đặc biệt (ICU), cụ thể làm giảm 8% thời gian nằm viện và giảm 18,2% thời gian thở máy ở nhóm đối tượng này so với nhóm chứng.
Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã đăng ký thử nghiệm lâm sàng nghiên cứu thêm về hiệu quả của vitamin C truyền tĩnh mạch ở những người nhập viện với chẩn đoán nhiễm COVID-19.
Dù vậy, cần đặc biệt lưu ý rằng vitamin C chưa phải là một lựa chọn tiêu chuẩn trong phác đồ điều trị COVID-19 vì vẫn còn thiếu bằng chứng.
Vitamin C liều cao đang được thử nghiệm đánh giá hiệu quả cải thiện chức năng phổi ở bệnh nhân COVID-19, chưa có khẳng định chắc chắn nào về vai trò điều trị của dưỡng chất này. Thực tế ngoài lợi ích mà nó mang lại thì còn có tác dụng không mong muốn thường gặp là tình trạng tiêu chảy.
Tóm lại
Vitamin C liều cao dùng đường tĩnh mạch đang được nghiên cứu ứng dụng trong điều trị COVID-19 ở Trung Quốc, hiệu quả tác động chưa rõ ràng, chưa có khuyến cáo sử dụng trong phác đồ điều trị, đặc biệt là việc bổ sung bằng đường uống.
Việc bổ sung có cần thiết không?
Hiện tại, không có bằng chứng nào ủng hộ việc sử dụng bổ sung vitamin C dạng uống để ngăn ngừa COVID-19. Vitamin C có thể rút ngắn thời gian và mức độ nghiêm trọng của cảm lạnh do các virus khác gây ra, nhưng không đảm bảo rằng nó sẽ có tác dụng tương tự đối với virus coronavirus gây ra COVID-19.
Bên cạnh đó, vitamin C là một loại vitamin tan trong nước. Nó hòa tan trong nước, có nghĩa là lượng dư thừa không được lưu trữ trong cơ thể mà được loại bỏ qua nước tiểu. Uống nhiều vitamin C hơn không có nghĩa là cơ thể bạn đang hấp thụ nhiều hơn.
Bổ sung vitamin C liều cao thậm chí có thể gây tiêu chảy, vì chúng có thể kéo nước ra khỏi tế bào vào đường tiêu hóa
Hơn nữa, mặc dù vitamin C liều cao có vẻ hứa hẹn trong điều trị COVID-19, nhưng những liều này đặc biệt cao và được dùng qua đường tĩnh mạch - không dùng đường uống, nó chỉ được khuyến cáo trong những trường hợp nghiêm trọng nhập viện.
Do vậy, lựa chọn tốt nhất của bạn là ăn một chế độ ăn nhiều loại trái cây và rau quả, cung cấp lượng vitamin C mà một người khỏe mạnh cần - cùng với nhiều chất dinh dưỡng và chất chống oxy hóa khác sẽ giúp bạn có một cơ thể khỏe mạnh.
Lựa chọn thực phẩm bổ sung
Nếu bạn chọn bổ sung vitamin C, điều quan trọng là phải chọn loại có chất lượng cao và dùng đúng liều lượng. Mặc dù các thực phẩm bổ sung được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) quản lý, nhưng chúng không tuân theo các tiêu chuẩn an toàn giống như dược phẩm. Do đó, điều quan trọng là phải mua thực phẩm bổ sung từ các công ty có uy tín.
Một số tổ chức bên thứ ba, chẳng hạn như NSF International, ConsumerLab và Dược điển Hoa Kỳ (USP), kiểm tra thực phẩm bổ sung về độ tinh khiết và độ chính xác của sản phẩm. Bạn có thể lựa chọn dùng sản phẩm của một trong những công ty này.
Ngoài ra, Giới hạn trên (UL) đối với lượng vitamin C bổ sung - hầu hết mọi người có thể tiêu thụ hàng ngày mà không có tác động tiêu cực là 2.000 mg. Hàm lượng vitamin C trong thực phẩm bổ sung từ 250 mg đến 1.000 mg mỗi ngày, vì vậy có thể dễ dàng vượt quá lượng cho phép nếu bạn không cẩn thận. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến của chuyên gia để hạn chế tác dụng không mong muốn.
Vitamin C cũng có thể dùng trong các trường hợp hóa trị, xạ trị hoặc cùng với thuốc giảm cholesterol. Điều này cho thấy, khi được sử dụng trong các cơ sở lâm sàng điều trị bệnh nhân nặng, điều trị vitamin C liều cao là lựa chọn an toàn và không có tác dụng phụ nguy hiểm.
Nếu bạn có bất kỳ mối quan tâm nào về việc bổ sung vitamin C, nên tham khảo ý kiến của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trước khi đưa nó vào thói quen sử dụng hàng ngày.
Tóm lại
Không có bằng chứng cho thấy bổ sung vitamin C giúp ngăn ngừa COVID-19. Trên thực tế, liều cao có thể bài tiết qua nước tiểu của bạn. Nếu bạn bổ sung, hãy chọn một sản phẩm đã được bên thứ ba kiểm nghiệm và không dùng quá 2.000 mg mỗi ngày.
Kết luận
Vitamin C là một chất dinh dưỡng quan trọng giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao khả năng chống chọi với bệnh tật.
Theo một báo cáo được công bố bởi Hiệp hội Y tế Thượng Hải, vitamin C liều cao truyền tĩnh mạch có thể cải thiện chức năng hô hấp ở những người nhiễm COVID-19. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy bổ sung vitamin C bằng đường uống giúp điều trị hoặc ngăn ngừa COVID-19.
Để bổ sung vitamin C hãy đảm bảo rằng bạn đang ăn nhiều loại trái cây và rau củ.
Mặc dù hiện không có cách chữa khỏi COVID-19, nhưng các biện pháp phòng ngừa như giãn cách xã hội và vệ sinh đúng cách có thể giúp bảo vệ bạn phòng tránh nhiễm bệnh.
Xem thêm:
- Các biến thể của coronavirus và vắc xin
- Đau nướu có phải là triệu chứng của COVID-19 hay không?
- Vắc-xin COVID-19 cho phụ nữ mang thai: Những điều bạn cần biết
- Có mối liên hệ nào giữa COVID-19 và triệu chứng khô mắt không?
- 15 thực phẩm bổ sung tốt nhất tăng cường hệ thống miễn dịch
