Xét nghiệm procalcitonin là một loại xét nghiệm máu được sử dụng để phát hiện nhiễm trùng huyết. Nhiễm trùng huyết là một tình trạng có khả năng gây tử vong, khi đó cơ thể phản ứng quá mức với nhiễm trùng do vi khuẩn bằng cách giải phóng các hóa chất gây viêm. Nếu không được điều trị, nhiễm trùng huyết có thể trở nên nghiêm trọng đến mức gây suy nội tạng và tử vong.
Xét nghiệm procalcitonin có thể giúp nhanh chóng xác nhận xem người bệnh có đang bị nhiễm trùng huyết hay không, liệu họ có nguy cơ bị sốc hay không và loại thuốc nào sẽ có hiệu quả nhất. Nó cũng có thể giúp xác định xem có vấn đề gì khác liên quan hay không.
Bài viết này sẽ giải thích cách thức hoạt động của xét nghiệm procalcitonin, cách diễn giải kết quả và ý nghĩa của xét nghiệm.
Cách thức hoạt động của xét nghiệm
Xét nghiệm procalcitonin chỉ yêu cầu mẫu máu đơn giản. Nó đo nồng độ một chất gọi là procalcitonin được sản xuất bởi nhiều loại tế bào trong cơ thể. Nồng độ procalcitonin có thể tăng đáng kể khi bị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc một số dạng tổn thương mô.
Khi nhiễm trùng lan khắp cơ thể, nồng độ procalcitonin có thể tăng lên đáng kể. Nồng độ càng cao thì khả năng nhiễm trùng huyết càng lớn.
Các tình trạng khác cũng có thể làm tăng procalcitonin nhưng thường chỉ ở mức độ nhẹ đến trung bình. Có procalcitonin tăng cao không nhất thiết có nghĩa là bạn bị nhiễm trùng huyết. Nó chỉ đơn giản là một dấu hiệu của một nhiễm trùng toàn thân cần được điều tra thêm.
Các xét nghiệm khác sẽ được sử dụng để xác định chẩn đoán. Chúng có thể bao gồm cấy máu, công thức máu toàn bộ, phân tích nước tiểu, xét nghiệm chức năng gan hoặc thận và các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI).
Tóm tắt
Xét nghiệm procalcitonin đo nồng độ procalcitonin, được cơ thể sản xuất để phản ứng với nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc chấn thương mô. Nồng độ cao của procalcitonin có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng huyết, nhưng cần thực hiện các xét nghiệm khác để xác định chẩn đoán.
Chỉ định xét nghiệm này khi nào?
Xét nghiệm procalcitonin được chỉ định khi có nghi ngờ nhiễm trùng huyết. Nó thường được sử dụng trong các phòng cấp cứu hoặc phòng chăm sóc đặc biệt khi người bệnh có dấu hiệu nhiễm trùng huyết, bao gồm sốt cao, khó thở, huyết áp thấp và lú lẫn.
Xét nghiệm này rất quan trọng vì nhiễm trùng huyết có thể khó chẩn đoán và không phải lúc nào cũng gây ra các triệu chứng trong giai đoạn đầu. Ví dụ, có thể nồng độ procalcitonin thấp trong giai đoạn đầu và tăng mạnh trong thời gian hàng giờ hoặc hàng ngày.
Mặt khác, có thể có nồng độ procalcitonin cao và không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Chỉ khi tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng bắt đầu ảnh hưởng đến các cơ quan thì các triệu chứng nghiêm trọng mới xuất hiện.
Bằng cách xét nghiệm nồng độ procalcitonin sớm, các bác sĩ có thể chỉ định điều trị trước khi tình trạng trở nên nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng.
Diễn giải kết quả
Xét nghiệm procalcitonin không thể chẩn đoán nhiễm trùng. Nó có thể cho bác sĩ biết nếu nhiễm trùng huyết có thể xảy ra, mức độ nghiêm trọng của nó và liệu nó có khả năng tiến triển thành sốc nhiễm trùng hay không.
Kết quả của xét nghiệm procalcitonin nên được bác sĩ giải thích nhưng bạn có thể tham khảo diễn giải dưới đây:
- Bình thường: 0 đến 0,05 microgam trên lít (µg / L)
- Nguy cơ nhiễm trùng huyết thấp: dưới 0,5 µg / L
- Nhiễm trùng huyết có thể xảy ra: từ 0,5 µg / L đến 2 µg / L
- Nguy cơ nhiễm trùng huyết trung bình đến cao: từ 2 µg / L đến 10 µg / L
- Nhiễm trùng huyết nặng: 10 µg / L trở lên
Xét nghiệm cũng có thể giúp xác định xem nhiễm trùng có nhiều khả năng là do vi khuẩn hoặc vi rút hay không. Nếu các triệu chứng nghiêm trọng nhưng nồng độ procalcitonin thấp, nguyên nhân có nhiều khả năng là do vi rút. Điều này có thể đảm bảo việc điều trị đúng cách được đưa ra và tránh việc sử dụng kháng sinh không cần thiết.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nồng độ procalcitonin cao ở những người bị nhiễm trùng huyết có liên quan đến nguy cơ cao bị sốc nhiễm trùng và tử vong.
Nguyên nhân của nồng độ procalcitonin cao
Dù nồng độ procalcitonin tăng cao có thể là một dấu hiệu rõ ràng của nhiễm trùng huyết nhưng những bệnh nhiễm trùng nhỏ như áp xe răng cũng có thể khiến mức procalcitonin tăng lên. Mặc dù vậy, nồng độ cao thường chỉ ra nhiễm trùng huyết.
Khi nồng độ procalcitonin ở mức thấp đến trung bình, nhiễm trùng huyết có thể là một nguyên nhân. Nhưng các nguyên nhân cũng khác có thể là nguyên nhân. Chúng bao gồm các tình trạng gây tổn thương mô nghiêm trọng, ví dụ như:
- Chấn thương nặng
- Bỏng
- Phẫu thuật
- Viêm tụy
- Viêm màng não
- Viêm nội tâm mạc
- Nhồi máu cơ tim
- Thải ghép sau ghép nội tạng
- Nhiễm trùng đường tiết niệu nặng ở trẻ em
- Nhiễm trùng ở khối u rắn
Bất kỳ tình trạng nào làm giảm nồng độ oxy trong máu cũng có thể làm cho mức procalcitonin tăng lên ngay cả khi không bị nhiễm trùng. Chúng bao gồm các tình trạng như hen suyễn, viêm phổi, COPD và ngừng tim.
Tóm tắt
Các nguyên nhân khác có thể khiến nồng độ procalcitonin tăng lên, bao gồm phẫu thuật, bỏng, viêm không nhiễm trùng và nhiễm trùng khu trú. Mặc dù vậy, sự gia tăng có xu hướng nhẹ đến trung bình so với nhiễm trùng huyết.
Tổng kết
Xét nghiệm procalcitonin là một loại xét nghiệm máu có thể giúp chẩn đoán nhiễm trùng huyết và xác định nguy cơ mắc bệnh nặng, sốc và tử vong của một người. Vì tình trạng nhiễm trùng huyết diễn biến nhanh chóng nên chẩn đoán sớm có thể đảm bảo kê đơn thuốc phù hợp trước khi tình trạng bệnh trở nên trầm trọng.
Dựa trên nồng độ procalcitonin cao hay thấp, các bác sĩ cũng có thể biết rõ hơn nguyên nhân là do nhiễm trùng hay một tình trạng khác. Xét nghiệm cũng có thể giúp phân biệt giữa nhiễm trùng do vi khuẩn và vi rút hoặc nhiễm trùng toàn thân và tại chỗ.
Lưu ý
Xét nghiệm procalcitonin chỉ dự đoán khả năng bị nhiễm trùng. Kết quả xét nghiệm procalcitonin là một gợi ý, không phải là một chẩn đoán.
Người bệnh không được điều trị chỉ dựa trên mức procalcitonin. Cần có một loạt các xét nghiệm và việc điều trị dựa trên kết hợp kết quả và đánh giá lâm sàng của bác sĩ.
Giá trị thực sự của mức procalcitonin là nó có thể giúp phát hiện và điều trị sớm nhiễm trùng huyết. Điều trị nhiễm trùng sớm hơn vài giờ có thể tạo ra sự khác biệt giữa bệnh đáp ứng với thuốc kháng sinh.
Xem thêm:
