Hệ tiết niệu bao gồm hai thận, hai niệu quản, bàng quang và niệu đạo.
Thận là cơ quan có hình hạt đậu, to bằng nắm tay của mỗi người, nằm ngay dưới khung xương sườn. Bình thường có hai thận nằm ở hai bên cột sống. Mỗi ngày, thận lọc khoảng 120 đến 150 lít máu để loại bỏ chất thải, cân bằng lượng dịch trong cơ thể. Quá trình này tạo ra 1 đến 2 lít nước tiểu.
Nối từ thận tới bàng quang là hai ống cơ mỏng có tên niệu quản, vai trò dẫn nước tiểu sản xuất ở thận tới chứa đựng trong bàng quang.
Bàng quang là một cơ quan rỗng nằm trong khung chậu, có hình quả bóng, giãn nở được. Bàng quang bình thường hoạt động giống như một bể chứa nước tiểu. Khi căng giãn tối đa nó có thể chứa 900 - 1500ml nước tiểu. Mặc dù bạn không thể kiểm soát được việc lọc của thận nhưng bạn có thể kiểm soát khi nào nên làm rỗng bàng quang – chính là quá trình đi tiểu.
Từ bàng quang nối thông ra ngoài là niệu đạo - ống dẫn nước tiểu thoát ra khỏi cơ thể khi đi tiểu.
Hình ảnh: Các thành phần trong hệ tiết niệu. Nguồn: NIHHệ tiết niệu còn có hai nhóm cơ vòng: các cơ thắt trong ở cổ bàng quang và niệu đạo duy trì trạng thái ‘đóng’ cho đến khi não gửi tín hiệu đi tiểu; các cơ thắt ngoài bao quanh cơ thắt trong, cung cấp thêm áp lực để giữ cho niệu đạo đóng lại. Khi có cảm giác buồn tiểu mà chưa thể đi tiểu được, cơ thắt ngoài và cơ sàn chậu hoạt động theo ý muốn của con người để giữ nước tiểu không bị rò rỉ ra ngoài cho đến khi họ muốn đi tiểu.
Quá trình đi tiểu diễn ra như thế nào?
Nước tiểu liên tục được sản xuất ở thận, qua niệu quản xuống bàng quang. Các cơ của thành bàng quang vẫn thư giãn trong khi chứa nước tiểu, cơ vòng vẫn co lại để giữ nước tiểu trong bàng quang. Đến một thể tích nhất định, bàng quang sẽ gửi tín hiệu lên não, tiếp theo não phát tín hiệu tới các cơ thắt khiến chúng mở ra. Sau đó, cơ thành bàng quang thắt lại, ép nước tiểu ra khỏi bàng quang, qua niệu đạo và ra ngoài. Tần suất đi tiểu tùy thuộc vào tốc độ thận sản xuất nước tiểu và lượng nước tiểu mà bàng quang có thể chứa một cách thoải mái.
Một số yếu tố ảnh hưởng đến lượng nước tiểu
Lượng nước tiểu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
- Lượng dịch đưa vào cơ thể
- Loại thức ăn tiêu thụ
- Lượng chất lỏng mất qua mồ hôi và hơi thở
- Một số loại thuốc, thực phẩm, tình trạng bệnh tật cũng ảnh hưởng đến lượng nước tiểu.
- Trẻ em sản xuất ít nước tiểu hơn người lớn.
Duy trì hệ tiết niệu khỏe mạnh
Để có hệ tiết niệu khỏe mạnh, duy trì các thói quen hết sức đơn giản sau đây:
Uống đủ nước
Với người bình thường khỏe mạnh, đảm bảo uống từ 1,5 đến 2 lít nước mỗi ngày. Bạn có thể cần uống nhiều hơn nếu bị sỏi thận hoặc sỏi bàng quang, hoặc vào những ngày thời tiết oi nóng, hoạt động mất nhiều mồ hôi. Uống ít hơn nếu trong khẩu phần ăn đã có nhiều chất lỏng như canh, sữa,...; nếu mắc một số bệnh như suy thận, suy tim,... Hỏi ý kiến bác sĩ để biết lượng chất lỏng phù hợp đưa vào cơ thể, đặc biệt với đối tượng mắc bệnh lý tim, thận.
Hình thành thói quen đại tiện khoa học
Đi đại tiện khoa học rất quan trọng đối với sức khỏe bàng quang. Chế độ ăn tốt cho hệ tiêu hóa cũng tốt cho hệ tiết niệu gồm thực phẩm nhiều chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì giàu chất xơ, các loại hạt, quả mọng nhiều màu, trái cây và rau để thúc đẩy nhu động ruột đều đặn. Đi đại tiện mỗi ngày một lần, vào một giờ nhất định trong ngày, tốt nhất là buổi sáng, giúp làm giảm áp lực trong ổ bụng, từ đó gián tiếp làm giảm áp lực lên hệ tiết niệu.
Duy trì lối sống lành mạnh
Hoạt động thể chất thường xuyên, hạn chế uống rượu, giảm đồ uống có chứa caffein, không hút thuốc.
Thực hiện các bài tập cơ sàn chậu, còn được gọi là bài tập Kegel, giữ cho cơ sàn chậu khỏe, duy trì chức năng bàng quang và ruột khỏe mạnh. Cả nam giới và phụ nữ đều có thể được hưởng lợi từ các bài tập cơ sàn chậu.
Xây dựng thói quen đi tiểu hợp lý
- Không nhịn tiểu. Nhiều khi cảm giác buồn tiểu xuất hiện vào thời điểm không thích hợp để đi vệ sinh. Tuy nhiên, nhịn tiểu quá lâu có thể làm suy yếu cơ bàng quang và khiến bàng quang khó thải hết nước ra ngoài. Nước tiểu tồn đọng trong bàng quang tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển khiến dễ bị nhiễm trùng hệ tiết niệu (UTI).
- Đi hết lượng nước tiểu.
- Đi tiểu sau khi quan hệ tình dục để loại bỏ vi khuẩn có thể đã xâm nhập vào niệu đạo khi quan hệ tình dục.
- Vệ sinh vùng kín trước và sau khi quan hệ tình dục. Với phụ nữ, vệ sinh vùng kín cần lau từ trước ra sau, đặc biệt là sau khi đi tiêu, để ngăn vi khuẩn xâm nhập vào niệu đạo.
Hình ảnh: Nhịn tiểu gây nhiều tác hại khó lường tới hệ tiết niệu. Nguồn: VinmecKhi thấy đi tiểu nhiều hơn bình thường, đi tiểu khó, nước tiểu bị rò rỉ hoặc cảm thấy không thoải mái sau khi đi tiểu, đi không hết nước tiểu là những dấu hiệu ban đầu của các vấn đề về hệ tiết niệu. Cần đi khám sớm ngay khi có các dấu hiệu này để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.
