Những điều phụ nữ cần biết về bệnh sỏi thận

• lệ chẩn đoán sỏi thận ở phụ nữ ngày càng tăng
• Béo phì, đái tháo đường và các bệnh lí liên quan làm tăng nguy cơ sỏi thận ở phụ nữ
• Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm thay đổi khí hậu và thời tiết khô, nóng. 

Sỏi thận có mật độ cứng, hình thành tại thận do lắng đọng các chất như canxi, oxalat, axit uric và phốt pho có nồng độ cao trong nước tiểu. Chúng có thể khác nhau về màu sắc, mật độ, vị trí, hình dạng và kích thước thay đổi từ nhỏ như một hạt cát cho đến lớn bằng một quả bóng gôn (hiếm gặp). 

Có lẽ quan niệm sai lầm phổ biến nhất là sỏi thận chỉ xảy ra với nam giới, nhưng điều này không đúng. Khoảng 11% nam giới và 6% phụ nữ được chẩn đoán mắc bệnh sỏi thận trong suốt cuộc đời, và sự chênh lệch này đang thu hẹp lại khi tỷ lệ phụ nữ được chẩn đoán sỏi thận ngày càng tăng. 

Một phần nguyên nhân là do những cải tiến trong chất lượng chẩn đoán hình ảnh – có thể phát hiện cả những viên sỏi nhỏ, không có triệu chứng nhờ công nghệ tiên tiến hiện nay. Tuy nhiên phần lớn tỷ lệ này gia tăng có thể là do những vấn đề sức khỏe khác như tình trạng béo phì và các bệnh lí liên quan đến chế độ ăn uống cũng như lối sống ít vận động. 

Sỏi thận ảnh hưởng đến phụ nữ như thế nào?

Theo Tiến sĩ Robert Sweet, giám đốc y tế của Trung tâm sỏi thận tại Trung tâm Y tế UW – Northwest, Hoa Kỳ, nguy cơ chung của phụ nữ trong suốt cuộc đời họ thấp hơn nam giới, thế nhưng tình trạng béo phì, đái tháo đường và các hội chứng chuyển hóa khác đã thu hẹp sự khác biệt giữa hai giới. 

Thêm vào đó, một nghiên cứu dịch tễ học kéo dài nhiều thập kỷ được công bố gần đây đã chứng minh rằng những người mắc sỏi thận có triệu chứng có xu hướng là nữ giới, với tỷ lệ cao nhất ở phụ nữ từ 18 đến 39 tuổi. Phụ nữ cũng có tần suất mắc sỏi thận cao hơn do nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát. 

Sweet cho rằng: “Nguy cơ mắc sỏi thận của phụ nữ cao hơn nam giới nếu họ bị béo phì. Và khi họ có sỏi thận, thì nhiều khả năng đó là sỏi phức tạp, khó điều trị hơn và bị nhiễm trùng đường tiết niệu kèm theo đau, dẫn tới làm giảm chất lượng cuộc sống”. 

Biến đổi khí hậu là một yếu tố nguy cơ 

Ngoài quá trình trao đổi chất thì biến đổi khí hậu cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc sỏi thận theo thời gian. Sweet lưu ý rằng các nhà nghiên cứu từ lâu đã ghi nhận mối liên quan giữa tỷ lệ mắc sỏi thận và nhiệt độ môi trường. 

Ông nói: “Ở Hoa Kỳ, chúng tôi gọi đó là Vành đai Đá: khí hậu khô nóng hơn ở phía Nam và Đông Nam cho thấy tỷ lệ người dân mắc sỏi thận cao hơn. Điều đó nói lên nhiệt độ môi trường là một yếu tố nguy cơ, cũng tương tự như lượng dịch mà họ đưa vào cơ thể mỗi ngày”. 

Nếu bạn hoạt động thể chất nhiều và không bổ sung dịch trong thời tiết khô nóng, điều này cũng làm tăng nguy cơ xuất hiện sỏi thận. 

Triệu chứng sỏi thận: Đau tăng dần  

Đau thắt lưng hông có thể là triệu chứng của sỏi thận, nguồn: https://www.everydayhealth.comMột số viên sỏi thận kích thước nhỏ có thể trôi theo đường tiết niệu và ra khỏi cơ thể mà bạn không hề chú ý, nhưng những viên sỏi khác lại gây ra nhiều triệu chứng, đặc biệt là đau.

Các triệu chứng giống nhau ở cả nam và nữ, bao gồm đau lưng hoặc hai bên hông, đau lan xuống vùng chậu, buồn nôn, nôn, tiểu ra máu và sốt. Sự xuất hiện của sỏi trong thận cũng có thể dẫn đến nhiễm trùng đường tiết niệu mạn tính, vì vậy nếu bạn thường xuyên gặp phải tình trạng này thì nên đến gặp bác sĩ. 

Các phương pháp điều trị sỏi thận

Chìa khóa để điều trị sỏi thận là xác định chính xác kích thước và vị trí của sỏi thông qua các phương pháp chẩn đoán hình ảnh. 

Sweet giải thích: “Nguyên nhân của cơn đau quặn thận là do viên sỏi trong thận gây tắc nghẽn đường dẫn nước tiểu. Vì vậy, để điều trị, chúng tôi cần giảm áp lực trong thận”. 

Bước đầu tiên thường là giảm đau và giảm viêm bằng thuốc để xem liệu sỏi có vỡ và trôi ra theo đường tiểu hay không. Nếu không hiệu quả, các bước điều trị tiếp theo sẽ được tiến hành nhằm làm giảm áp lực bên trong thận và giảm nguy cơ nhiễm trùng. 

Thuốc uống 

Với một số viên sỏi dưới 1 cm và nằm trong niệu quản (là ống dẫn nước tiểu từ thận đến bàng quang), bạn có thể lựa chọn phương pháp này. Bạn sẽ sử dụng một loại thuốc giãn cơ trơn niệu quản nhằm tạo điều kiện cho sỏi trôi xuống bàng quang. 

Lưu ý rằng nếu bạn đang mang thai, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, điều trị và kiểm soát cơn đau phải được cân nhắc cẩn thận về rủi ro và lợi ích. Đôi khi tình trạng tăng calci huyết của thai kỳ có thể xảy ra và trở thành nguyên nhân gây sỏi.

Tán sỏi bằng sóng xung kích 

Phương pháp điều trị này là lựa chọn tốt khi bạn chỉ có một hoặc hai viên sỏi khá mềm, đồng thời nằm ở vị trí phù hợp. Bạn được gây mê toàn thân. Các bác sĩ nhắm vào viên sỏi bằng sóng năng lượng cao nhằm làm nứt và vỡ sỏi thành những mảnh đủ nhỏ để đi ra ngoài theo đường tiểu. Vì điều này được thực hiện từ bên ngoài cơ thể nên không có vết rạch da nào. 

Quy trình này có khá an toàn nhưng kém chính xác hơn và phụ thuộc vào việc các mảnh vỡ có tự trôi ra ngoài hay không. Trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể về nhà ngay trong ngày làm thủ thuật. 

Nội soi niệu quản / tán sỏi bằng laser

Đây là phương pháp phẫu thuật phổ biến nhất đối với sỏi thận. Bạn được gây mê toàn thân và các bác sĩ đưa một dụng cụ nhỏ vào đường tiết niệu qua niệu đạo. Không cần rạch da. Sau đó các bác sĩ hướng dụng cụ vào viên sỏi. 

Tiếp theo, một chùm tia laser được đưa qua ống soi và phá vỡ sỏi thành những mảnh nhỏ hơn, từ đó có thể lấy các mảnh vỡ hoặc chúng được tống ra ngoài qua niệu quản. Nhiều viên sỏi nằm ở vị trí khó có thể được xử lý theo cách này và bạn thường có thể về nhà ngay trong ngày. 

Lấy sỏi thận qua da 

Với thủ thuật này, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ, khoảng 1 cm, ở phía sau để đưa camera, thiết bị phân mảnh/ hút chân không vào thận. 

Đây là lựa chọn ưu tiên cho những viên sỏi to, phức tạp hoặc có hình dạng bất thường, vì các bác sĩ có thể chọn cách tiếp cận từ nhiều hướng, giúp giảm số lần điều trị cần thiết. Thông thường, bạn sẽ được xuất viện trong vòng dưới 24 giờ sau thủ thuật này. 

Và với phương pháp điều trị nào trong số trên thì bạn có thể được đặt một ống dẫn lưu nước tiểu nhỏ sau thủ thuật. Ống này tạm thời giúp đường tiết niệu lành lại, và khi ổn định bác sĩ sẽ lấy ra. 

Phòng ngừa

Uống nhiều nước mỗi ngày giúp phòng ngừa sỏi thận, nguồn: https://www.healthline.com

Sweet cho biết thêm: “Mọi người sẽ làm bất cứ điều gì để không mắc sỏi thận nữa, nhưng những phản ứng quá mức sẽ không bền vững, không thực hiện được lâu dài.” 

Những thay đổi hữu ích để ngăn ngừa sỏi bao gồm uống nhiều nước, giảm natri xuống thấp hơn 2.300 miligam mỗi ngày, bổ sung axit citric trong chế độ ăn uống, ăn nhiều trái cây và rau thay vì protein động vật. 

Sweet khẳng định: “Cần tiếp cận đa phương thức nhằm đảm bảo rằng bệnh nhân sẽ duy trì các biện pháp đem lại hiệu quả lâu dài.” 

Xem thêm:

• Những điều cần biết về sỏi thận: Nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, điều trị và phòng ngừa
• 8 dấu hiệu sớm cảnh báo bệnh sỏi thận
• Những điều cần biết về đào thải sỏi thận
• Phẫu thuật điều trị sỏi thận là gì? Chỉ định khi nào và các phương pháp?
• 10 biện pháp trị sỏi thận hiệu quả tại nhà