Triệu chứng
Tiến sĩ Burwell cho biết có rất nhiều dấu hiệu và triệu chứng về thể chất và cảm xúc khi cơ thể chúng ta phản ứng với các sang chấn.
Các triệu chứng thể chất
Theo Tiến sĩ Burwell, đây là một số triệu chứng thực thể của sang chấn tâm lý:
- Giảm lưu lượng máu đột ngột
- Đồng tử giãn
- Nhịp tim không đều
- Cảm giác lâng lâng
- Buồn nôn
- Căng cơ
- Khó di chuyển hoặc hoạt động
- Mất ý thức
Các triệu chứng cảm xúc
Đây là một số triệu chứng về cảm xúc sau sang chấn theo Tiến sĩ Burwell:
- Sương mù trí não
- Tê bì dị cảm
- Lo sợ
- Hoảng loạn
- Hoang mang
- Mất khả năng tập trung
- Khó đối phó với các cảm xúc và ký ức
Mặc dù sự kiện gây sang chấn thường chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, nhưng chắc chắn ảnh hưởng về cảm xúc và tâm lý sẽ kéo dài hơn.
Nguyên nhân của sang chấn tâm lý
Mặc dù bất cứ điều gì phá vỡ trạng thái cân bằng cảm xúc đều có thể được coi là một sự kiện gây sang chấn, nhưng đây là một số ví dụ về các sự kiện có thể gây sang chấn tâm lý:
- Bị bỏ rơi
- Lạm dụng
- Tai nạn
- Phá sản
- Chia tay
- Bị bắt nạt
- Phạm tội
- Cái chết của người thân
- Ly hôn
- Khủng hoảng tài chính
- Bệnh tật
- Đi tù
- Bị phản bội
- Chấn thương
- Mất việc
- Sự kiện đe dọa tính mạng
- Thảm họa thiên nhiên
- Phân biệt chủng tộc
- Bị lạm dụng hoặc tấn công tình dục
- Khủng bố
- Bạo lực
- Chiến tranh
- Chứng kiến sự cố đau thương xảy ra với người khác
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là mọi người đều trải qua những sang chấn khác nhau.
Sang chấn có tính chất chủ quan
Sang chấn có tính chất chủ quan. Nó ít thể hiện tính chất thực tế của sự kiện và được cho là do cách một người giải thích hoặc tự gắn ý nghĩa cho trải nghiệm đó. Hai người có thể phải chịu đựng cùng một sự kiện đau thương giống hệt nhau và phản ứng hoàn toàn khác nhau.
Trải nghiệm của mỗi người là duy nhất đối với nhận thức của họ về thế giới và vị trí xã hội. Ví dụ, một người có thể gặp sang chấn tâm lý do bị bắt nạt, trong khi người khác có thể bị sang chấn tâm lý sau tai nạn xe hơi.
Chẩn đoán sang chấn tâm lý
Nếu bạn đang trải qua sang chấn tâm lý, bạn nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia.
Nguồn ảnh: www.unioas.ch.
Nếu bạn hoặc người thân từng trải qua sang chấn tinh thần và đang phải vật lộn để đối phó, Tiến sĩ Burwell khuyên bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia: “Sang chấn tâm lý chỉ nên được chẩn đoán bởi một chuyên gia về lĩnh vực tâm thần được cấp phép. Sang chấn là một trải nghiệm thay đổi nhiều sắc thái cuộc sống cần được đánh giá, chẩn đoán và điều trị bởi một chuyên gia ".
Chuyên gia sẽ đánh giá tình trạng và các triệu chứng của bạn, chỉ định xét nghiệm nếu cần thiết, chẩn đoán tình trạng và mức độ nghiêm trọng, giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa nếu cần và lập ra kế hoạch điều trị cho bạn.
Các loại sang chấn tinh thần
Sang chấn tâm lý có thể được phân loại thành nhiều dạng khác nhau, tùy thuộc vào cách nó tác động đến não và các cơ quan trong cơ thể bị ảnh hưởng. Đây là các dạng khác nhau của sang chấn tâm lý:
Rối loạn phân ly
Những sự kiện đau buồn đôi khi có thể khiến một người bị sốc và mất kết nối với bản thân hoặc những người xung quanh. Họ có thể cảm thấy xa rời thực tế, mất trí nhớ và phát triển các chứng rối loạn phân ly.
Chấn thương y tế
Một số chấn thương thể chất hoặc bệnh tật có thể gây chấn thương cho cơ thể và khiến người đó rơi vào trạng thái sốc. Về mặt y học, đây là các loại sốc khác nhau:
- Sốc giảm thể tích máu: được biểu hiện bằng tình trạng mất máu và dịch nghiêm trọng, có thể khiến tim khó bơm máu và các cơ quan quan trọng ngừng hoạt động.
- Sốc do rối loạn phân bố máu: được đặc trưng bởi những bất thường trong các mạch máu phân phối máu đi khắp cơ thể, có thể dẫn đến huyết áp thấp.
- Sốc tim: thường do cơn đau tim gây ra, xảy ra khi tim không thể bơm máu đến phần còn lại của cơ thể.
- Sốc tuỷ: do chấn thương tủy sống, có thể làm tổn thương hệ thần kinh và cản trở lưu thông máu.
Dù các thể sốc này là một tình trạng y tế, Tiến sĩ Burwell giải thích rằng chúng cũng có thể gây ảnh hưởng về mặt cảm xúc.
Ví dụ, một người bị bắn hoặc tai nạn xe hơi có thể bị mất máu nghiêm trọng và rơi vào tình trạng sốc giảm thể tích máu; tuy nhiên, họ cũng có thể bị sang chấn tinh thần nghiêm trọng. Tương tự, một người nhận được tin tức về sự kiện đau khổ hoặc trải qua một sang chấn tinh thần có thể bị nhồi máu cơ tim và sốc tim.
Tiến sĩ Burwell cho biết thể chất và tinh thần về cơ bản là hai chiều tác động lẫn nhau. Những trường hợp này có thể đe dọa đến tính mạng và cần được cấp cứu ngay lập tức.
Điều trị sang chấn tinh thần
Tiến sĩ Burwell giải thích: Nếu bạn từng trải qua một sang chấn tâm lý, cơ thể bạn dần dần bắt đầu lấy lại trạng thái cân bằng cảm xúc và quay trở lại thực tại - quá trình này có thể mất nhiều thời gian hơn những người khác.
Chấn thương là một trải nghiệm rất khó vượt qua. Nó có thể điều trị được; tuy nhiên đòi hỏi nhiều thời gian và biện pháp để xử lý, chữa lành và phục hồi.
Theo Tiến sĩ Burwell, đây là một số hình thức trị liệu có thể giúp điều trị sang chấn tinh thần:
- Liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive behavioral therapy - CBT)
- Liệu pháp hành vi biện chứng (Dialectical behavior therapy - DBT)
- Liệu pháp chấp nhận và cam kết (Acceptance and commitment therapy - ACT)
- Liệu pháp nhận thức hành vi tập trung vào sang chấn (Trauma-focused cognitive behavioral therapy: TF-CBT)
Tiến sĩ Burwell khuyến nghị một phương pháp điều trị toàn diện để thiết lập sự cân bằng giữa trí óc, cơ thể và tinh thần.
Chiến lược đối phó với sang chấn tâm lý
Có nhiều chiến lược có thể giúp bạn đối phó với sang chấn tâm lý. Nguồn ảnh: PTSD group.Tiến sĩ Burwell cũng chia sẻ một số chiến lược đối phó nếu bạn đang phải đối mặt với một sự kiện đau buồn khiến bạn sang chấn tâm lý:
- Tìm kiếm sự hỗ trợ từ xã hội: chia sẻ với những người thân yêu mà bạn cảm thấy an toàn và thoải mái.
- Yêu thương và chăm sóc bản thân: Lòng trắc ẩn đối với bản thân là điều cần thiết để chữa lành vết thương lòng.
- Cho bản thân khoảng không gian và thời gian để điều chỉnh cảm xúc: bạn cần có khoảng không gian riêng để vết thương từ từ lành lại.
- Tìm kiếm sự giúp đỡ và điều trị nếu bạn cần: Sang chấn được giải quyết và điều trị càng sớm thì cuộc sống của bạn sẽ tốt hơn. Điều quan trọng là phải nhận ra và cho phép bản thân bạn được giúp đỡ và hỗ trợ.
Thông điệp gửi bạn
Một sự kiện đau buồn có thể khiến bạn rơi vào trạng thái sang chấn, đặc biệt nếu nó khiến bạn bất ngờ và bạn không thể xử lý được. Nó là một cơ chế tự vệ giúp bảo vệ não và cơ thể của bạn.
Sang chấn tâm lý có thể đi kèm với một loạt các triệu chứng về thể chất và cảm xúc như tê bì, lú lẫn, chóng mặt và tim đập nhanh. Nó thường diễn ra vài giây nhưng cũng có thể kéo dài hơn.
Nếu bạn đang vật lộn để đối phó với sang chấn tâm lý, bạn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia để giúp bạn xử lý và trang bị những chiến lược cần thiết.
