Tiểu són và những điều bạn cần biết

Tiểu không tự chủ là bệnh gì 

Tiểu không kiểm soát là một vấn đề phổ biến ảnh hưởng đến nhiều người.

Theo hiệp hội tiết niệu Hoa Kỳ, một phần tư đến một phần ba đàn ông và phụ nữ ở Hoa Kỳ bị tiểu són.

Tiểu són thường gặp ở phụ nữ hơn là nam giới. Ước tính có khoảng 30% phụ nữ ở độ tuổi 30-60 bị bệnh này, trong khi con số này ở nam giới chỉ là 1,5-5%.

Tiểu són là gì?

Tiểu són là tình trạng khi mà một người không thể ngăn nước tiểu rò rỉ ra ngoài 
(nguồn: https://www.medicalnewstoday.com/)

Tiếu són hay còn được gọi là tiểu không kiểm soát, tiểu không tự chủ là sự không kiểm soát được phản xạ đi tiểu bình thường khiến cho nước tiểu cứ rỉ hoặc chảy ra trước khi chạy đến được nhà vệ sinh. Với những trường hợp bị tiểu són nặng thì có thể nước tiểu rỉ ra mà bạn không cảm nhận được.

Nguyên nhân có thể là do các yếu tố gây stress (chẳng hạn như ho), nó có thể xảy ra trong và sau khi mang thai, và nó phổ biến hơn với các tình trạng như béo phì.

Nguy cơ mắc phải tăng dần theo độ tuổi.

Các bài tập kiểm soát bàng quang và sàn chậu, hoặc tập Kegel có thể giúp ngăn ngừa hoặc giảm bớt tình trạng này.

Điều trị

Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như phân loại bệnh, tuổi của bệnh nhân, sức khỏe chung và trạng thái tinh thần của họ.

Tiểu són khi tăng áp lực trong bụng

Các bài tập sàn chậu hay còn gọi là bài tập Kegel giúp tăng cường cơ vòng tiểu và cơ sàn chậu (những cơ giúp kiểm soát việc đi tiểu).

Cách tập luyện bàng quang

• Cố nhịn khi buồn tiểu : Mục đích là để kiểm soát sự thôi thúc. Bệnh nhân học cách trì hoãn việc đi tiểu bất cứ khi nào có nhu cầu.
• Đi tiểu gấp đôi : Khi đi tiểu xong, sau đó đợi vài phút rồi đi tiểu lại.
• Thời gian biểu khi đi vệ sinh : Lên lịch đi tiểu vào những thời điểm đã định sẵn trong ngày, chẳng hạn như 2 giờ một lần.

Luyện tập bàng quang giúp người bệnh dần dần lấy lại quyền kiểm soát bàng quang của mình.

Thuốc điều trị tiểu són

Nếu sử dụng thuốc thường sẽ cần kết hợp thêm với các kỹ thuật hoặc bài tập khác.

Các loại thuốc sau đây được kê đơn để điều trị chứng són:

• Thuốc kháng cholinergic làm giảm chứng bàng quang tăng hoạt và có thể hỗ trợ bệnh nhân bị tiểu gấp (đái vãi).
• Estrogen tại chỗ có thể hỗ trợ mô ở niệu đạo và các khu vực âm đạo và làm giảm một số triệu chứng.
• Imipramine (Tofranil) là thuốc chống trầm cảm ba vòng .

Các thiết bị y tế

Các thiết bị y tế sau đây được thiết kế cho phụ nữ.

• Dụng cụ chèn niệu đạo : Phụ nữ đưa dụng cụ vào rồi hoạt động bình thường và lấy nó ra khi buồn đi tiểu.
• Vòng pessary : Một vòng cứng đưa vào âm đạo và người phụ nữ đeo cả ngày. Nó giúp giữ chắc bàng quang và ngăn ngừa rò rỉ.
• Liệu pháp radiofrequency: Mô ở đường tiết niệu dưới được làm nóng. Khi hết nóng, nó thường trở nên cứng hơn, giúp kiểm soát đường tiểu tốt hơn.
• Botox (độc tố botulinum loại A) : Tiêm vào cơ bàng quang, giúp ích cho những bệnh nhân bị chứng bàng quang tăng hoạt.
• Chất độn: Được tiêm vào mô xung quanh niệu đạo. Những chất này giúp giữ cho niệu đạo đóng lại.
• Kích thích thần kinh xươngcùng: Loại này được cấy dưới da mông. Có một dây kết nối nó với một dây thần kinh chạy từ tủy sống đến bàng quang, có nhiệm vụ ra xung điện kích thích dây thần kinh, giúp bàng quang được kiểm soát.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là một lựa chọn nếu các liệu pháp khác không hiệu quả. Những phụ nữ có kế hoạch sinh con nên thảo luận về các lựa chọn phẫu thuật với bác sĩ trước khi đưa ra quyết định.

• Thủ thuật Sling : Một tấm lưới được đưa vào dưới cổ bàng quang để giúp hỗ trợ niệu đạo và ngăn nước tiểu rò rỉ ra ngoài.
• Liệu pháp Colposuspension: Nâng cổ bàng quang có thể giúp giảm tình trạng tiểu són do tăng áp lực trong bụng.
• Cơ vòng nhân tạo : Một cơ vòng nhân tạo hoặc van có thể được đưa vào để kiểm soát dòng chảy của nước tiểu từ bàng quang vào niệu đạo.

Các biện pháp khác

• Đặt ống xông tiểu: Đặt một ống đi từ bàng quang, qua niệu đạo, ra khỏi cơ thể vào một túi đựng nước tiểu.
• Miếng lót thấm hút: Có rất nhiều loại miếng lót thấm hút có sẵn để mua tại các hiệu thuốc và siêu thị cũng như trực tuyến .

Nguyên nhân

Nguyên nhân và loại tiểu són có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.

Tiểu són khi tăng áp lực trong bụng

Các yếu tố bao gồm:

• Mang thai và sinh con
• Mãn kinh (vì estrogen giảm có thể làm cho các cơ yếu hơn)
• Cắt tử cung và một số thủ thuật ngoại khoa khác
• Tuổi
• Béo phì

Tiểu gấp do các yếu tố kích thích

Các nguyên nhân sau đây có thể là nguyên nhân gây bệnh:

• Viêm bàng quang, viêm niêm mạc bàng quang
• Các tình trạng về thần kinh, chẳng hạn như bệnh đa xơ cứng (MS), đột quỵ và bệnh Parkinson
• Phì đại tuyến tiền liệt, có thể làm cho bàng quang sa xuống và niệu đạo bị kích thích

Tiểu són không kiểm soát lưu lượng

Xảy ra khi có tắc nghẽn bàng quang bởi những tình trạng sau đây:

• Phì đại tuyến tiền liệt 
• Khối u đè lên bàng quang
• Sỏi tiết niệu
• Táo bón
• Phẫu thuật tiểu són đã tình trạng đã nặng

Tiểu són hoàn toàn

Nguyên nhân có thể là do:

• Một khiếm khuyết giải phẫu có từ khi sinh ra
• Chấn thương tủy sống làm suy giảm tín hiệu thần kinh giữa não và bàng quang
• Có lỗ rò phát triển giữa bàng quang và một khu vực lân cận (thường là âm đạo)

Các nguyên nhân khác:

Các nguyên nhân khác có thể kể đến như:

• Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc lợi tiểu, thuốc hạ huyết áp, thuốc ngủ, thuốc an thần và thuốc giãn cơ
• Rượu
• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTIs)

Phân loại

Phân loại tiểu són thường dựa vào nguyên nhân gây bệnh.

Ví dụ như:

• Tiểu són khi tăng áp lực trong bụng: Nước tiểu rỉ ra khi ho, cười, hoặc thực hiện một số hoạt động, chẳng hạn như chạy hoặc nhảy
• Tiểu gấp không tự chủ: Cảm giác muốn đi tiểu đột ngột và dữ dội, nước tiểu bị rò rỉ cùng lúc hoặc ngay sau đó.
• Tiểu són khi đầy bàng quang: Không có khả năng làm rỗng bàng quang hoàn toàn có thể dẫn đến són tiểu
• Tiểu són hoàn toàn: Bàng quang không thể lưu trữ nước tiểu
• Tiểu són cơ năng : Nước tiểu thoát ra ngoài do không đi kịp thời, có thể do vấn đề về khả năng vận động.
• Tiểu són hỗn hợp: Sự kết hợp của nhiều loại

Triệu chứng

Triệu chứng chính là không chủ ý đi tiểu nhưng nước tiểu vẫn rò rỉ ra. Điều này xảy ra khi nào và như thế nào sẽ phụ thuộc vào từng loại khác nhau.

Són tiểu khi tăng áp lực trong bụng

Đây là loại tiểu són phổ biến nhất, đặc biệt là ở phụ nữ đã sinh con hoặc đã qua thời kỳ mãn kinh.

Trong trường hợp này, “stress” đề cập đến áp lực về thể chất, chứ không phải là stress về tinh thần. Khi bàng quang và các cơ liên quan đến kiểm soát tiết niệu bị đặt dưới áp lực tăng thêm đột ngột, người bệnh có thể đi tiểu không chủ ý.

Những hành động sau đây có thể gây ra tình trạng tiểu són do stress:

• Ho, hắt hơi hoặc cười
• Hoạt động nặng
• Tập thể dục

Tiểu gấp không kiểm soát

Còn được gọi là đái vãi hoặc “bàng quang tăng hoạt”, đây là loại tiểu són phổ biến thứ hai. Nguyên nhân là do có sự co thắt đột ngột, không tự chủ của thành cơ bàng quang gây ra cảm giác muốn đi tiểu mà không thể dừng lại.

Khi cảm giác muốn đi tiểu xuất hiện, bệnh nhân sẽ có một khoảng thời gian rất ngắn trước khi nước tiểu được thải ra ngoài, bất kể họ cố gắng làm gì đó để ngăn chặn.

Cảm giác muốn đi tiểu có thể do:

• Thay đổi vị trí đột ngột
• Nghe thấy tiếng nước chảy
• Quan hệ tình dục, đặc biệt là trong thời điểm cực khoái

Cơ bàng quang có thể bị kích hoạt một cách không chủ ý do các dây thần kinh bàng quang, hệ thần kinh hoặc chính cơ bị tổn thương.

Són tiểu khi đầy bàng quang

Nguyên nhân này phổ biến hơn ở nam giới có vấn đề về tuyến tiền liệt, bàng quang bị tổn thương hoặc niệu đạo bị tắc nghẽn. Tuyến tiền liệt phì đại có thể gây tắc nghẽn bàng quang.

Bàng quang không thể chứa được nhiều nước tiểu như cơ thể đang tạo ra, hoặc bàng quang không thể làm rỗng hoàn toàn là những nguyên nhân gây ra rò rỉ nước tiểu một lượng nhỏ.

Thông thường, bệnh nhân sẽ phải đi tiểu thường xuyên và họ có thể gặp phải tình trạng nước tiểu nhỏ giọt liên tục từ niệu đạo.

Tiểu són hỗn hợp

Sẽ có các triệu chứng của cả loại tăng áp lực trong bụng và tiểu gấp không kiểm soát.

Tiểu són cơ năng

Với chứng tiểu són cơ năng, người bệnh biết mình đang có nhu cầu đi tiểu nhưng không thể đến nhà vệ sinh kịp thời do có vấn đề về khả năng vận động.

Nguyên nhân phổ biến của chứng tiểu không kiểm soát cơ năng bao gồm:

• Lú lẫn
• Sa sút trí tuệ
• Thị lực kém hoặc giảm khả năng vận động
• Giảm khả năng vận động, dẫn đến khó có thể cởi cúc quần.
• Trầm cảm , lo lắng hoặc tức giận có thể dẫn đến không muốn sử dụng nhà vệ sinh

Rối loạn chức năng không kiểm soát phổ biến hơn ở người cao tuổi và phổ biến ở các viện dưỡng lão.

Tiểu són hoàn toàn

Với tình trạng này, bệnh nhân biểu hiện bị rò rỉ nước tiểu liên tục hoặc bị rò rỉ một lượng lớn nước tiểu theo định kỳ không kiểm soát được.

Bệnh nhân có thể có vấn đề bẩm sinh (bị khuyết tật bẩm sinh), có thể bị chấn thương tủy sống hoặc hệ tiết niệu, hoặc có thể có một lỗ rò giữa bàng quang và âm đạo.

Các yếu tố nguy cơ

Sau đây là các yếu tố nguy cơ liên quan đến chứng tiểu són:

• Béo phì: Tình trạng này gây thêm áp lực lên bàng quang và các cơ xung quanh. Nó làm suy yếu các cơ, khiến sự rò rỉ dễ xảy ra hơn khi người bệnh hắt hơi hoặc ho.
• Hút thuốc: Có thể dẫn đến ho mạn tính, ctừ đó gây ra các đợt tiểu không kiểm soát.
• Giới tính : Phụ nữ có nguy cơ bị tiểu són do áp lực trong bụng cao hơn nam giới, đặc biệt là nếu họ đã có con.
• Tuổi già : Các cơ ở bàng quang và niệu đạo suy yếu theo tuổi tác.
• Một số bệnh và tình trạng: Bệnh đái tháo đường, bệnh thận, tổn thương tủy sống và các bệnh thần kinh (ví dụ đột quỵ) làm tăng nguy cơ.
• Bệnh tuyến tiền liệt : Tình trạng mất kiểm soát có thể xuất hiện sau khi phẫu thuật tuyến tiền liệt hoặc xạ trị .

Chẩn đoán

Các cách để chẩn đoán chứng tiểu són bao gồm:

• Ghi nhật ký bàng quang: Bệnh nhân ghi lại lượng nước uống vào, thời điểm đi tiểu, lượng nước tiểu được tạo ra và số lần đi tiểu són.
• Thăm khám: Bác sĩ khám âm đạo và kiểm tra cơ sàn chậu. Họ có thể khám trực tràng của bệnh nhân nam để xác định xem tuyến tiền liệt có bị phì đại hay không.
• Phân tích nước tiểu : Các xét nghiệm được thực hiện để tìm các dấu hiệu nhiễm trùng và bất thường.
• Xét nghiệm máu : Giúp đánh giá chức năng thận.
• Đo lượng nước dư sau khi đi tiểu (PVR) : Phương pháp này đánh giá lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang sau khi đi tiểu.
• Siêu âm vùng chậu : Cung cấp hình ảnh và có thể giúp phát hiện bất kỳ bất thường nào.
• Kiểm tragắng sức: Bệnh nhân sẽ được yêu cầu tạo áp lực đột ngột trong khi bác sĩ quan sát xem có mất nước tiểu hay không.
• Kiểm traniệu động học : Giúp xác định mức độ áp lực mà bàng quang và cơ thắt ống dẫn tiểu có thể chịu được.
• Chụp X-quang hệ tiết niệu : Cung cấp hình ảnh của bàng quang.
• Nội soi bàng quang : Một ống mỏng có thấu kính ở cuối được đưa vào niệu đạo. Bác sĩ có thể kiểm tra bất kỳ bất thường nào trong đường tiết niệu.

Các biến chứng

Không có khả năng giữ nước tiểu đôi khi có thể làm cho bệnh nhân khó chịu, xấu hổ và đôi khi là các vấn đề thể chất khác.

Ví dụ như:

• Các vấn đề về da - một người mắc chứng tiểu són có nhiều khả năng bị lở loét, phát ban và nhiễm trùng vì da thường xuyên ẩm ướt. Điều này không tốt cho việc chữa lành vết thương và cũng thúc đẩy nhiễm trùng nấm.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu - sử dụng ống thông tiểu trong thời gian dài làm tăng đáng kể nguy cơ nhiễm trùng.
• Sa - một phần của âm đạo, bàng quang và đôi khi niệu đạo có thể bị sa xuống lối vào của âm đạo. Điều này thường là do các cơ sàn chậu bị suy yếu.

Xấu hổ có thể khiến mọi người thu mình lại với xã hội và điều này dễ dẫn đến trầm cảm. Bất kỳ ai lo lắng về chứng tiểu són nên đến gặp bác sĩ để được trợ giúp.

Xem Thêm:

• Tại sao tôi lại bị tiểu rắt? Dấu hiệu nhận biết và thời điểm cần đi khám