Cholesterol là một chất béo mềm, dạng sáp mà cơ thể bạn cần có để hoạt động bình thường. Tuy nhiên, quá nhiều cholesterol có thể dẫn đến:
- Bệnh tim
- Đột quỵ
- Xơ vữa động mạch, tắc nghẽn hoặc cứng động mạch
Nếu là nam giới, bạn nên kiểm tra lượng cholesterol thường xuyên, bắt đầu từ 35 tuổi hoặc trẻ hơn. Nếu là phụ nữ, bạn nên bắt đầu kiểm tra cholesterol định kỳ ở tuổi 45 hoặc sớm hơn. Để an toàn, bạn có thể kiểm tra cholesterol 5 năm một lần, bắt đầu từ tuổi 20. Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường, bệnh tim, đột quỵ hoặc tăng huyết áp hoặc bạn đang dùng thuốc kiểm soát cholesterol, bạn nên kiểm tra cholesterol hàng năm.
Ai có nguy cơ tăng cholesterol?
Kiểm tra cholesterol rất quan trọng nếu bạn:
- Có tiền sử gia đình bị cholesterol cao hoặc bệnh tim
- Thừa cân hoặc béo phì
- Uống rượu thường xuyên
- Hút thuốc lá
- Lối sống ít vận động
- Mắc bệnh đái tháo đường, bệnh thận, hội chứng buồng trứng đa nang hoặc suy tuyến giáp
Tất cả những vấn đề này có thể làm tăng nguy cơ cholesterol cao.
Xét nghiệm Cholesterol
Xét nghiệm cholesterol hoàn chỉnh định lượng bốn loại lipid, hay chất béo, trong máu:
- Cholesterol toàn phần: Đây là tổng lượng cholesterol trong máu.
- Cholesterol lipoprotein tỷ trọng thấp (Low-density lipoprotein- LDL): Đây được gọi là cholesterol “xấu”. Quá nhiều chất này sẽ làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và xơ vữa động mạch.
- Cholesterol lipoprotein tỷ trọng cao (High-density lipoprotein- HDL): Đây được gọi là cholesterol “tốt” vì nó giúp loại bỏ cholesterol LDL.
- Chất béo trung tính (Triglyceride): Khi ăn, cơ thể sẽ chuyển hóa lượng calo không cần thiết thành chất béo trung tính, được lưu trữ trong các tế bào mỡ. Những người thừa cân, đái tháo đường, ăn quá nhiều đồ ngọt hoặc uống quá nhiều rượu có thể có mức chất béo trung tính cao.
Chuẩn bị cho xét nghiệm Cholesterol
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu bạn nhịn ăn trước khi xét nghiệm cholesterol. Nếu bạn chỉ kiểm tra lượng HDL và cholesterol toàn phần, bạn có thể ăn trước đó. Tuy nhiên, nếu bạn xét nghiệm cholesterol hoàn chỉnh, bạn nên tránh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì ngoài nước từ 9 đến 12 giờ trước khi xét nghiệm.
Trước khi xét nghiệm, bạn cũng nên cho bác sĩ biết về:
- Bất kỳ triệu chứng hoặc vấn đề sức khỏe nào bạn đang gặp phải
- Tiền sử gia đình bạn về sức khỏe tim mạch
- Tất cả các loại thuốc và chế phẩm bổ sung mà bạn hiện đang dùng
Nếu bạn đang dùng các loại thuốc có thể làm tăng lượng cholesterol, chẳng hạn như thuốc tránh thai, bác sĩ có thể yêu cầu bạn ngừng dùng thuốc vài ngày trước khi xét nghiệm.
Xét nghiệm Cholesterol được thực hiện như thế nào?
Để kiểm tra lượng cholesterol, bác sĩ sẽ cần lấy mẫu máu của bạn. Bạn có thể sẽ được lấy máu vào buổi sáng, đôi khi cần nhịn ăn từ đêm hôm trước.
Xét nghiệm máu chỉ mất một vài phút và ít đau, bạn có thể ra về trong ngày. Xét nghiệm máu thường được thực hiện khi đi khám bác sĩ, tại hiệu thuốc hoặc thậm chí tại nhà. Tham khảo giá khám tại Việt Nam, ở phòng khám có thể có giá từ 120.000 đến 500.000 đồng. Xét nghiệm cholesterol hoàn chỉnh tại phòng khám có thể tốn khoảng 120.000 đồng. Xét nghiệm tại nhà có thể có giá khoảng 160.000 đồng.
Có rất ít rủi ro liên quan đến việc lấy máu để xét nghiệm cholesterol. Bạn có thể cảm thấy hơi mệt hoặc đau nhức tại vị trí lấy máu. Cũng có nguy cơ nhiễm trùng tại vị trí lấy máu.
Kết quả kiểm tra có ý nghĩa gì?
Lượng cholesterol được đo bằng miligam (mg) cholesterol trên mỗi decilít (dL) máu. Kết quả lý tưởng cho người lớn là:
- LDL: 70 đến 130 mg/dl (số càng thấp càng tốt)
- HDL: hơn 40 đến 60 mg/dl (số càng cao càng tốt)
- Cholesterol toàn phần: ít hơn 200 mg/dl (con số này càng thấp càng tốt)
- Chất béo trung tính: 10 đến 150 mg/dl (con số này càng thấp càng tốt)
Nếu lượng cholesterol nằm ngoài giới hạn bình thường, bạn có thể có nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và xơ vữa động mạch cao hơn. Nếu kết quả xét nghiệm bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm đường huyết để kiểm tra bệnh đái tháo đường. Ngoài ra bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm chức năng tuyến giáp để xác định xem bạn có bị suy giáp hay không.
Kết quả kiểm tra có thể sai?
Trong một số trường hợp, kết quả xét nghiệm cholesterol có thể sai. Ví dụ, một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí của Đại học Tim mạch Hoa Kỳ cho thấy rằng phương pháp phổ biến xác định lượng cholesterol LDL thường đem lại kết quả không chính xác.
Nhịn ăn không đúng cách, dùng thuốc, sai sót của con người và nhiều yếu tố khác có thể khiến xét nghiệm của bạn cho kết quả âm tính giả hoặc dương tính giả. Kiểm tra cả lượng HDL và LDL thường đem lại kết quả chính xác hơn là chỉ kiểm tra LDL.
Các bước tiếp theo và điều trị
Cholesterol cao có thể được điều trị bằng cách thay đổi lối sống và dùng thuốc. Giảm LDL trong máu có thể giúp bạn tránh được các vấn đề về tim và mạch máu.
Để giúp giảm cholesterol, bạn nên:
- Bỏ thuốc lá và hạn chế uống rượu.
- Tránh thực phẩm giàu chất béo và natri cao, đồng thời duy trì một chế độ ăn uống cân bằng. Ăn nhiều loại rau, trái cây, các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ sữa ít béo và các nguồn protein nạc.
- Tập thể dục thường xuyên. Cố gắng thực hiện 150 phút aerobic cường độ vừa phải mỗi tuần, cũng như hai buổi tập các hoạt động tăng cường cơ bắp.
Bác sĩ có thể đưa bạn vào chương trình “điều trị thay đổi lối sống” hoặc chế độ ăn kiêng TLC. Theo chế độ này, chỉ 7% lượng calo hàng ngày của bạn đến từ chất béo bão hòa, và ít hơn 200 mg cholesterol từ thức ăn.
Một số thực phẩm giúp đường tiêu hóa của bạn hấp thụ ít cholesterol hơn. Ví dụ, bác sĩ có thể khuyến khích bạn ăn nhiều hơn:
- Yến mạch, lúa mạch và các loại ngũ cốc nguyên hạt khác
- Trái cây như táo, lê, chuối và cam
- Rau như cà tím và đậu bắp
- Đậu và các cây họ đậu, chẳng hạn như đậu tây, đậu xanh và đậu lăng
Nhiều loại thực phẩm giúp giảm cholesterol máu, nguồn: https://www.verywellhealth.com Béo phì cũng là một yếu tố nguy cơ phổ biến của cholesterol cao và bệnh tim. Bác sĩ có thể khuyến khích bạn giảm cân bằng cách giảm lượng calo từ chế độ ăn uống và tập thể dục nhiều hơn.
Dùng thuốc như statin cũng có thể giúp kiểm soát lượng cholesterol và giảm mức LDL của bạn.
Tiên lượng
Nhìn chung, có thể kiểm soát được tình trạng tăng cholesterol. Đề nghị bác sĩ giúp bạn lập một kế hoạch điều trị mà bạn có thể duy trì. Nó có thể bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, thói quen tập thể dục và các thói quen hàng ngày khác của bạn, hoặc có thể bao gồm dùng thuốc giảm cholesterol. Chủ động trong thay đổi lối sống và dùng thuốc theo chỉ định, bạn sẽ có kết quả tốt hơn.
Xem thêm:
- 11 loại thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao – Món nào nên ăn và nên tránh
- Ảnh hưởng của tăng cholesterol đối với cơ thể
- Có thể kiểm soát tình trạng tăng cholesterol mà không cần dùng thuốc?
- Chế độ ăn thuần chay ảnh hưởng tới chỉ số cholesterol như thế nào?
- Pizza có nhiều cholesterol không?
