Chất này có dạng bột màu trắng, mềm mịn, không mùi và đặc biệt không gây bất kỳ phản ứng gì khi sử dụng trực tiếp lên da.
Công thức hóa học: H2Mg3(SiO3)4 hay Mg3Si4O10(OH)2.
Chất này không tan được trong nước, tan ít trong các dung dịch axit loãng. Màu của nó thay đổi từ trắng đến xám hoặc xanh dương và khi nhìn vào có cảm giác trơn bóng.
Nguồn gốc của bột Talc
Talc là một loại khoáng vật phổ biến (nguồn ảnh: https://celestialearthminerals.com/)
Phân bố
Bột Talc là loại khoáng vật biến chất phổ biến trong đới biến chất của các đá siêu mafic như soapston. Ở trong đới biến chất Francisc miền tây nước Mỹ, tây châu Âu thuộc dãy núi Anpơ có thể tìm thấy các mẫu đá phiến trắng.
Bột Talc cacbonat biến chất từ đá siêu mafic rất đặc trưng cho các miệng núi lửa tuổi Archae, như đai komatiit của Yilgarn Craton - tây Australia.
Siêu mafic talc cacbonat cũng được tìm thấy ở đai uốn nếp Lachlan, đông Úc, Brasil, và đai ophiolit của Thổ Nhĩ Kỳ, Oman và Trung đông.
Bột Talc thương mại có thể kể đến là mỏ Talc Mount Seabrook, Tây Úc, hình thành từ sự biến chất của đá xâm nhập siêu mafic.
Ở Việt Nam, bột Talc được tìm thấy chủ yếu ở các tỉnh Tây Bắc như Hòa Bình, Sơn La, Phú Thọ.
Nguồn gốc
Talc là một khoáng vật được hình thành từ quá trình biến chất các khoáng vật magie như pyroxen, amphibol, olivin và cacbon đioxit. Quá trình này tạo ra các đá tương ứng gọi là Talc cacbonat.
Talc ban đầu được hình thành bởi sự hydrat và carbonat hóa serpentin theo chuỗi phản ứng sau:
- Mg3Si2O5(OH)4 + CO2 → Mg2Si4O10(OH)2 + MgCO3 + H2O
Talc cũng có thể được tạo ra thông qua quá trình biến chất tiếp xúc bởi phản ứng giữa dolomit và silica, gọi là skarn hóa dolomit, cụ thể theo phương trình phản ứng sau:
- CaMg(CO3)2 + SiO2 + H2O → Mg3Si4O10(OH)2 + CaCO3 + CO2
Nó còn được tạo thành từ magie chlorit và thạch anh có mặt trong đá phiến lục và eclogit qua phản ứng biến chất:
- Chlorit + Thạch anh → Kyanit + Tan + H2O
Ứng dụng của bột Talc trong đời sống
Trong sản xuất mỹ phẩm
Bột Talc là thành phần quan trọng trong phấn rôm giúp giữ cho da khô thoáng, ngăn ngừa phát ban (nguồn ảnh: https://www.ecomasteryproject.com/) Trong lĩnh vực mỹ phẩm, bột Talc thường được sử dụng ở dạng tinh khiết nhất.
Bột Talc có tác dụng làm chất nền trong các loại phấn phủ, phấn mắt, mascara, các loại son môi, lăn khử mùi,…
Đặc biệt nó được sử dụng trong phấn rôm giúp hấp thụ độ ẩm tốt và giúp giảm ma sát. Đồng thời vô cùng hữu ích cho việc giữ cho da khô thoáng và giúp ngăn ngừa phát ban.
Bên cạnh đó, nó còn có công dụng chống bán dính của khuôn son trong quá trình sản xuất son môi.
Trong công nghiệp
Bột Talc được dùng rộng rãi trong công nghiệp gốm sứ. Chúng được dùng trong sản xuất các sản phẩm gốm sứ như đồ đạc phòng tắm, đồ sứ, đồ gốm và đồ dùng ăn uống. Khi được sử dụng như một chất độn trong gốm sứ, Talc có thể cải thiện các đặc điểm độ cứng và sức mạnh của sản phẩm. Chúng góp phần làm tăng độ trắng và tăng khả năng chịu nhiệt khi nung tránh nứt vỡ.
Talc cũng được dùng nhiều trong công nghiệp sản xuất hạt nhựa và các sản phẩm cao su nhằm tăng độ bền, tăng khả năng chịu nhiệt, chống lão hóa và tác dụng của tia cực tím.
Trong ngành sơn: Talc được sử dụng như một bộ mở rộng và chất độn trong các loại sơn. Hình dạng siêu nhỏ của các hạt Talc cải thiện hệ thống bám của các chất rắn trong sơn và có thể giúp sơn lỏng bám theo một bức tường mà không bị chảy xệ, tạo bề mặt láng bóng, chống mài mòn.
Talc còn được sử dụng làm chất mang, chống đóng keo trong sản xuất kẹo, đặc biệt là kẹo cao su.
Talc cũng được dùng trong thức ăn hay trong một số lĩnh vực khác trong cuộc sống.
Ứng dụng của bột Talc trong y học
Găng tay có bột Talc ngày càng được sử dụng rộng rãi trong y học (nguồn ảnh: https://www.nelsonhardiman.com/)
Bột Talc và dược phẩm
Bột Talc được sử dụng trong dược phẩm như một chất mang (hấp thụ) và giải phóng chậm lý tưởng cho các loại thuốc. Vì vậy, Talc là thành phần không thể thiếu trong các viên nén dược phẩm. Talc trong dược phẩm còn có tác dụng là chất bôi trơn trong sản xuất dược, chất chống ngứa và hăm da cho trẻ, do đó, Talc được sử dụng trong bột phấn rôm và các sản phẩm chống dị ứng, chống ngứa và hăm. Talc sử dụng trong dược phẩm là loại Talc không chứa Amiang, được khử trùng bằng tia gamma và có cỡ hạt từ 10 đến 28 micronmet.
Gây dính màng phổi bằng bột Talc
Tràn dịch màng phổi ác tính thường tái lập nhanh và ít đáp ứng với hóa chất, bởi vậy chọc tháo dịch màng phổi và điều trị không đặc hiệu có vai trò quan trọng. Chọc tháo dịch hay đặt ống dẫn lưu màng phổi làm giảm nhanh các triệu chứng nhưng dịch thường tái phát ngay và có thể gây mất protein, dịch, điện giải, làm xấu thêm thể trạng của bệnh nhân, làm tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng như tràn mủ màng phổi, tràn khí màng phổi. Do đó gây dính màng phổi là giải pháp điều trị không đặc hiệu tối ưu để ngăn ngừa dịch tái lập, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống thêm cho bệnh nhân.
Trong số những chất dùng để gây dính màng phổi thì bột talc là chất gây dính có hiệu quả cao, an toàn, dễ sử dụng. Bột talc có thể được gây dính dưới 2 dạng: phun bột khô vào khoang màng phổi hoặc hòa dưới dạng nhũ tương bơm vào khoang màng phổi.
Găng tay y tế có bột Talc
Trong lịch sử phát triển của găng tay y tế thì đầu tiên là loại găng tay cao su ra đời. Tuy nhiên, nó vấp phải một nhược điểm là rất khó thao tác tháo ra đeo vào. Điều này gây cản trở cho các y bác sĩ trong một khoảng thời gian ngắn phải tiếp xúc quá nhiều bệnh nhân. Để giải quyết vấn đề này thì găng tay y tế có bột Talc ra đời, bột Talc làm cho việc tháo ra đeo vào găng tay dễ dàng hơn rất nhiều.
Ưu điểm thứ hai có thể thấy ở loại găng tay có bột Talc là với những bàn tay bị ra mồ hôi, nó sẽ giúp thấm hút rất nhanh không gây cảm giác bí rít khó chịu, nhất là trong mội trường nóng ẩm.
Ưu điểm cuối cùng là giá thành của loại găng tay có bột Talc rẻ hơn loại không bột, đó cũng là lý do khiến nó trở thành lựa chọn ưu tiên hơn trong môi trương y tế khám bệnh “ một bệnh nhân – một găng tay”. Cực kì phù hợp trong trường hợp thăm khám cho các bênh nhân mắc các bệnh truyền nhiễm như COVID 19.
Bột Talc và ung thư
Ung thư buồng trứng
Các nghiên cứu về mối liên hệ giữa bột Talc và ung thư buồng trứng vẫn đang được tiến hành (nguồn ảnh: https://www.shebaonline.org/) Người ta cho rằng bột talc có thể gây ung thư trong buồng trứng nếu các hạt bột (áp dụng cho vùng sinh dục hoặc băng vệ sinh, màng ngăn, hoặc bao cao su) đi qua âm đạo, tử cung và ống dẫn trứng vào buồng trứng.
Nhiều người nghiên cứu ở phụ nữ đã xem xét mối liên hệ giữa Talc và ung thư buồng trứng và kết quả cho ra vô cùng khác nhau. Một số cho rằng có khả năng gây ung thư còn số khác lại cho ra kết quả ngược lại.
Nhiều nghiên cứu về bệnh chứng đã cho thấy có sự gia tăng rất nhẹ về khả năng gây ung thư tuy nhiên các nghiên cứu này thường không khách quan bởi chúng dựa nhiều vào trí nhớ của con người về việc sử dụng Talc vào nhiều năm trước đó. Đồng thời cũng có một số nghiên cứu khách quan cho ra kết quả không thấy có bất kỳ dấu hiệu gia tăng nguy cơ gây bệnh nào và đồng thời cũng xuất hiện những báo cáo cho thấy nguy cơ gia tăng hạn chế.
Đối với cá nhân của từng phụ nữ, nếu có nguy cơ gia tăng bệnh ung thư thì tỉ lệ này cũng rất nhỏ. Tuy nhiên, talc được sử dụng rộng rãi trong nhiều sản phẩm, vì vậy điều quan trọng là phải xác định xem nguy cơ gia tăng có thực hay không. Và các nghiên cứu tiếp tục được tiến hành.
Ung thư phổi
Một số nghiên cứu trên thợ mỏ và thợ nghiền Talc đã cho thấy tăng nguy cơ ung thư phổi và các bệnh hô hấp khác, trong khi những người khác không phát hiện nguy cơ ung thư phổi. Tuy nhiên các nghiên cứu này lại bất cập bởi các Talc này còn ở dạng tự nhiên nên có chứa rất nhiều asbestos và một số hợp chất khác trong khi Talc tinh chế hoàn toàn không hề có các chất này trong thành phần các sản phẩm tiêu dùng.
Đồng thời khi làm việc dưới lòng đất, thợ mỏ cũng có thể tiếp xúc với các chất khác có thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư phổi, chẳng hạn như radon.
Hiện tại vẫn chưa có báo cáo nào cho thấy nguy cơ tăng khả năng ung thư phổi bởi các Tacl có trong mỹ phẩm.
Các ung thư khác
Việc sử dụng Talc hoàn toàn không liên quan chặt chẽ đến các loại ung thư khác, mặc dù không phải các mối liên hệ này đã được tiến hành nghiên cứu rộng rãi.
Tổng kết
Talc là một loại khoáng chất magie hydrat silicat được tạo thành chủ yếu từ các nguyên tố magie, silic và oxy. Chất này có dạng bột màu trắng, mềm mịn, không mùi và đặc biệt không gây bất kỳ phản ứng gì khi sử dụng trực tiếp lên da.
Bột Talc có rất nhiều ứng dụng trong đời sống và đặc biệt là trong y học. Nó được sử dụng như một số chất mang trong một số loại thuốc. Nó cũng là một chất gây dính màng phổi hiệu quả cao, an toàn và dễ sử dụng trong trường hợp tràn dịch màng phổi ác tính. Găng tay y tế có bột Talc ngày càng được sử dụng phổ biến trong thăm khám và điều trị bệnh nhân.
Các nghiên cứu về mối liên hệ giữa bột Talc và ung thư vẫn đang được tiến hành, chưa có nghiên cứu nào thực sự thuyết phục về khả năng sinh ung thư của bột Talc.
