Những mối nguy hiểm khi lạm dụng truyền dịch
Định nghĩa
Truyền dịch là khi thuốc được đưa vào cơ thể qua đường mạch máu. Dung dịch thuốc hoặc dịch truyền được bơm trực tiếp vào tĩnh mạch hoặc truyền qua hệ thống dây truyền đi vào máu.
Các liệu pháp truyền dịch khác bao gồm:
- Ngoài màng cứng
- Tiêm bắp
- Dưới da
Một số loại thuốc không thể dùng bằng đường uống vì chúng mất tác dụng khi được chuyển hóa trong đường tiêu hóa. Truyền dịch là phương pháp dùng thuốc hiệu quả nhanh hơn, hoặc khi thuốc không thể được dùng bằng đường uống. Mục đích truyền dịch qua tính mạch (ven truyền) để bù dịch cho cơ thể, đảm bảo huyết động, hoặc đưa thuốc vào trong máu một cách nhanh chóng.
Liệu pháp truyền dịch cũng có thể được sử dụng để bổ sung dinh dưỡng, cũng như nhiều loại thuốc:
- Thuốc kháng sinh
- Thuốc chống nôn
- Thuốc chống nấm
- Thuốc chống virus
- Dược phẩm sinh học
- Chế phẩm máu
- Hóa trị liệu
- Thuốc corticosteroid
- Hormone kích thích tăng trưởng
- Immunoglobulin thay thế
- Liệu pháp miễn dịch
- Thuốc chữa bệnh tim mạch
Truyền dịch là phương pháp dùng thuốc phổ biến vì có thể kiểm soát liều lượng. Ví dụ, một số loại hóa trị liệu cần được truyền từ từ vào máu. Các loại thuốc khác cần nhanh chóng đến được mạch máu trong các tình huống cấp thiết như:
Chỉ định
Hóa trị là một phương pháp điều trị phổ biến cho nhiều loại ung thư. Trong khi một số hóa chất được dùng bằng đường uống, thì nhiều liệu pháp phải được truyền qua đường tĩnh mạch. Trong một số trường hợp, thuốc hóa trị được tiêm vào dịch não tủy hoặc một bộ phận cụ thể của cơ thể.
Truyền dịch cho phép đưa thuốc hóa trị trực tiếp vào máu. Nó cũng bổ sung thêm thuốc chống buồn nôn và các loại thuốc khác mà không cần thêm đường truyền.
Tuy nhiên, liệu pháp truyền dịch không chỉ dành cho bệnh ung thư. Nó cũng được sử dụng trong điều trị:
- Rối loạn tự miễn
- Suy tim sung huyết
- Mất nước
- Thiếu hụt miễn dịch
- Nhiễm trùng không đáp ứng với kháng sinh uống
- Đau
- Bệnh Crohn
- Viêm đại tràng
- Lupus
- Bệnh vẩy nến
- Viêm khớp vảy nến
- Viêm khớp dạng thấp
- Bệnh Hemophilia (máu khó đông)
Ngoài ra còn có thể truyền các loại thuốc như:
- Liệu pháp thay thế globulin miễn dịch để điều trị chứng tăng bạch cầu huyết
- Thuốc điều trị chứng đau nửa đầu
- Corticosteroid và các loại thuốc khác cho bệnh đa xơ cứng
- Bisphosphonates cho bệnh loãng xương
- Insulin cho bệnh tiểu đường loại 1
- Rối loạn đông máu
- Nhiễm trùng nặng như viêm mô tế bào, viêm phổi và nhiễm trùng huyết
Quy trình
Liệu pháp truyền tĩnh mạch thường thực hiện trên lâm sàng. Ngoài ra, bác sĩ gia đình cũng có thể tiến hành truyền dịch tại phòng khám có đủ điều kiện hành nghề.
Bộ dụng cụ tiêm truyền là vật tư dùng một lần để đảm bảo an toàn. Vì vậy, nếu bạn dự kiến cần nhiều mũi truyền tĩnh mạch, bác sĩ có thể đề xuất các lựa chọn thay thế cho việc truyền tĩnh mạch IV thông thường. Một trong các phương pháp thay thế là đặt catheter tính mạch ở vùng ngực, cánh tay, cổ hoặc bẹn và duy trì trong một thời gian dài.
Một giải pháp thay thế khác là phẫu thuật cấy ghép cổng dưới da. Trong tương lai, kim có thể được đưa vào cổng để tiếp cận tĩnh mạch mà không cần đâm lại kim tiêm khác. Cổng sẽ được phẫu thuật loại bỏ sau khi bệnh nhân hoàn thành điều trị.
Liệu pháp truyền dịch tĩnh mạch IV phải được thực hiện bởi y tá hoặc bác sĩ được đào tạo. Quy trình này đòi hỏi phải được giám sát cẩn thận, vì vậy nếu quy trình diễn ra trong vài phút, thường có một số thiết bị kiểm soát được gắn vào dây truyền dịch để đảm bảo dịch truyền đúng cách. Giám sát chặc chẽ bệnh nhân dùng thuốc qua đường tính mạch. Tùy thuộc vào loại thuốc, có thể được chuẩn bị trước hoặc chuẩn bị ngay trước khi sử dụng.
Nếu việc truyền dịch dự kiến mất vài giờ ngoại trú, bạn thường sẽ được cung cấp một chiếc ghế ngả. Bạn có thể mang theo sách, chăn, hoặc các vật dụng khác để giúp bạn cảm thấy thoải mái.
Trước khi bắt đầu, y tá sẽ thực hiện các kiểm tra:
- Thông tin hành chính
- Đúng loại thuốc và đúng liều lượng
- Đúng thời điểm, vì một số loại thuốc được dùng vào một thời điểm cụ thể trong ngày hoặc trong một khoảng thời gian cụ thể
- Đúng đường truyền, chẳng hạn như truyền tĩnh mạch, tiêm tĩnh mạch, bắp hoặc cầu tay
Một cây kim sẽ được đưa trực tiếp vào tĩnh mạch hoặc qua cổng truyền, thường là ở cánh tay. Thuốc được nối với kim tiêm qua dây truyền. Một ống sẽ kết nối nó với một túi chứa thuốc. Dịch truyền sẽ được treo cao hơn cơ thể để dịch truyền nhỏ từ từ vào máu. Tùy thuộc vào chỉ định điều trị, bạn có thể cần nhiều túi truyền.
Thời gian của mỗi đợt điều trị phụ thuộc vào loại thuốc và bệnh lý cụ thể. Có thể mất 30 phút đến vài giờ.
Người bệnh sẽ được đưa nhiều dịch truyền vào cơ thể, vì vậy đừng ngạc nhiên nếu bạn cần đi vệ sinh. Bạn có thể mang túi truyền bên mình, nhưng hãy nhớ thông báo với điều dưỡng hoặc bác sĩ.
Sau khi hết thuốc, điều dưỡng sẽ rút kim tiêm ra.
Rủi ro
Việc đưa kim vào tĩnh mạch thường diễn ra suôn sẻ, nhưng có thể sẽ gặp nhiều khó khăn nếu bạn có tĩnh mạch nhỏ.
Nếu bạn cần phải truyền nhiều lần, đặc biệt là truyền hóa chất, có thể hình thành mô sẹo tại nơi truyền theo thời gian gây tổn thương tĩnh mạch. Rủi ro của liệu pháp truyền tĩnh mạch bao gồm:
- Xẹp tĩnh mạch
- Nhiễm trùng
- Viêm tĩnh mạch
- Thuyên tắc mạch do khí
Đôi khi, kim truyền trật khỏi lòng mạch (trật ven), khiến thuốc đi vào các mô xung quanh. Với một số loại thuốc, điều này có thể gây hại.
Các rủi ro khác tùy thuộc vào loại thuốc điều trị. Bất kỳ loại thuốc mới nào cũng có thể khiến cơ thể phản ứng mạnh. Nếu bạn bị dị ứng với thuốc truyền tĩnh mạch, nó thường xảy ra vào lần đầu tiên điều trị.
Bác sĩ sẽ giải thích những rủi ro tiềm ẩn của liệu pháp điều trị và những dấu hiệu cần lưu ý. Các dấu hiệu của phản ứng truyền dịch thường bao gồm:
- Ho
- Đỏ bừng mặt
- Sốt, ớn lạnh
- Đau đầu
- Ngứa
- Đau và cứng cơ hoặc khớp
- Buồn nôn
- Phát ban
- Khó thở
- Sưng bàn tay, chân, mắt cá chân hoặc bàn chân
- Sưng lưỡi, môi hoặc mí mắt
Trước khi bắt đầu liệu pháp tiêm truyền, hãy cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc đang dùng cũng như thực phẩm bổ sung và thảo dược, vì chúng có thể tương tác với nhau.
Tóm tắt
Liệu pháp truyền dịch là việc sử dụng dung dịch thuốc hoặc dịch truyền khác một cách có kiểm soát và đưa trực tiếp vào máu.. Nó thường được thực hiện đường tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm dưới da.
Vì có thể kiểm soát thời gian nên nó được sử dụng để truyền thuốc hóa trị và các loại thuốc khác cần đưa vào cơ thể có kiểm soát. Nó cũng có thể được sử dụng để đưa thuốc vào máu nhanh chóng trong trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng.
Liệu pháp truyền dịch được sử dụng để thực hiện nhiều phương pháp điều trị cho nhiều tình trạng bệnh khác nhau. Truyền dịch phải được thực hiện bởi điều dưỡng hoặc bác sĩ có đào tạo trong môi trường lâm sàng.
Trao đổi với bác sĩ về những lợi ích và rủi ro tiềm ẩn của liệu pháp truyền dịch và những gì bạn có thể làm để truyền dịch được an toàn và hiệu quả nhất có thể.
Xem thêm:
