Các tế bào não liên kết, truyền tín hiệu thông qua các xung điện. Do đó, điện não đồ được sử dụng nhằm phát hiện các vấn đề bất thường tiềm ẩn liên quan đến hoạt động này. Điện não đồ theo dõi và ghi lại các mẫu sóng não. Các điện cực dưới dạng đĩa kim loại phẳng, nhỏ được gắn vào da đầu của bệnh nhân. Các điện cực này được kết nối với máy tính, và qua đó sẽ ghi lại và phân tích các xung điện trong não người bệnh.
Các xung điện trong bản ghi EEG trông giống như các đường lượn sóng với các đỉnh và thung lũng. Những sóng xung điện này cho phép bác sĩ đánh giá một cách nhanh chóng xem liệu có các sóng nào bất thường hay không. Sự bất thường trong bản ghi có thể là dấu hiệu của co giật hoặc các bất thường khác trong não.
Ý nghĩa
Điện não đồ đã được sử dụng từ năm 1929 để phát hiện các vấn đề bất thường trong hoạt động điện của não có liên quan đến một số hoạt động rối loạn nhất định. Thăm đò chức năng não thông qua điện não đồ được sử dụng để xác nhận hoặc loại trừ các tình trạng sau:
- Co giật (chẳng hạn như chứng động kinh)
- Chấn thương đầu
- Viêm não
- U não
- Bệnh não
- Rối loạn giấc ngủ
- Đột quỵ não
- Sa sút trí tuệ.
Khi người bệnh hôn mê, điện não đồ được thực hiện để xác định, đánh giá hoạt động của não bộ. Phương pháp thăm dò này cũng có thể được sử dụng để theo dõi hoạt động não trong quá trình phẫu thuật não.
Rủi ro
Điện não đồ thường không đau và rất an toàn. Nếu điện não đồ không phát hiện ra bất kỳ điều gì bất thường, các kích thích như đèn nhấp nháy hoặc thở nhanh đóng vai trò như yếu tố kích thích giúp khởi phát, bộc lộ ra sự bất thường trong hoạt động điện não.
Khi người bệnh mắc chứng động kinh hoặc một chứng rối loạn co giật khác, sẽ có một rủi ro nhỏ là các kích thích xuất hiện trong quá trình kiểm tra (chẳng hạn như ánh sáng nhấp nháy) có thể gây ra cơn động kinh. Kỹ thuật viên thực hiện điện não đồ được đào tạo để quản lý an toàn trong mọi tình huống có thể xảy ra.
Biện pháp gây tăng thông khí cũng thường được sử dụng để thúc đẩy biểu lộ các bất thường trên điện não đồ. Một số bệnh nhân có chống chỉ định tăng thông khí như những người có tiền sử đột quỵ, hen phế quản hoặc thiếu máu hồng cầu hình liềm.
Các yếu tố có thể gây trở ngại cho việc đọc điện não đồ
Một số kiểu chuyển động có thể gây ra những sóng giả tạo trên bản ghi điện não đồ. Bác sĩ cũng sẽ tính đến những chuyển động này, ví dụ như:
- Nhịp tim người bệnh
- Thở
- Đổ mồ hôi
- Cử động miệng
- Vận cơ
Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến kết quả đọc điện não đồ bao gồm:
- Lượng đường trong máu thấp
- Đèn sáng hoặc nhấp nháy
- Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc an thần
- Sử dụng caffeine
- Tóc dầu hoặc keo xịt tóc.
Chuẩn bị trước đo điện não đồ
Trước khi tiến hành đo điện não đồ, người bệnh nên thực hiện các bước sau:
- Xin ý kiến bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào đang dùng trước khi làm thăm dò. Người bệnh cũng nên lập danh sách các loại thuốc của mình và gửi cho kỹ thuật viên thực hiện điện não đồ.
- Gội đầu trước khi ghi điện não đồ. Không dùng bất kỳ sản phẩm nào như thuốc xịt hoặc gel vào ngày kiểm tra.
- Tránh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì có chứa caffeine ít nhất 8 giờ trước khi thực hiện.
- Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh ngủ càng ít càng tốt vào đêm trước khi xét nghiệm nếu người bệnh phải ngủ trong khi đo điện não đồ. Người bệnh cũng có thể được kê đơn một loại thuốc an thần để giúp họ thư giãn và dễ ngủ trước khi bắt đầu đo điện não.
- Trong một số trường hợp, người bệnh có thể phải dùng thuốc an thần trong quá trình làm thủ thuật. Nếu vậy, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh cần có thêm người nhà đi cùng để có thể đưa người bệnh về nhà sau đó.
Quy trình ghi điện não đồ
Quy trình ghi điện não đồ. Nguồn ảnh: https://bacsi247.org/
Điện não đồ là thăm dò giúp ghi lại các xung điện trong não bộ bằng cách sử dụng một số điện cực gắn vào da đầu người bệnh. Điện cực là vật dẫn mà dòng điện đi vào hoặc đi qua. Các điện cực chuyển thông tin từ não người bệnh đến hệ thống máy đo và ghi lại dữ liệu.
Các kỹ thuật viên chuyên môn quản lý điện não đồ tại bệnh viện, phòng khám và phòng xét nghiệm. Kiểm tra thường mất khoảng 30 đến 60 phút để hoàn thành và bao gồm các bước sau:
- Người bệnh sẽ nằm ngửa trên ghế ngả lưng hoặc trên giường.
- Kỹ thuật viên sẽ đo đầu của người bệnh và đánh dấu vị trí đặt các điện cực. Những điểm này được bôi bằng một loại kem đặc biệt giúp các điện cực bắt được tín hiệu tốt giúp kết quả đọc chất lượng cao.
- Kỹ thuật viên sẽ bôi một lớp gel dính vào 16 đến 25 điện cực và gắn chúng vào các điểm đã được đánh dấu trên da đầu của người bệnh.
- Khi quá trình kiểm tra bắt đầu, các điện cực sẽ gửi dữ liệu xung điện từ não đến hệ thống máy ghi. Máy này chuyển đổi các xung điện trên thành các sóng xuất hiện trên màn hình đồng thời lưu trữ lại.
- Kỹ thuật viên có thể hướng dẫn người bệnh những thao tác nhất định trong khi quá trình kiểm tra đang diễn ra như nằm yên, nhắm mắt, hít thở sâu hoặc nhìn vào các tác nhân kích thích (chẳng hạn như đèn nhấp nháy hoặc một bức tranh).
Trong quá trình thử nghiệm, rất ít điện được dẫn truyền từ điện cực vào da người bệnh, vì vậy họ sẽ cảm thấy rất êm dịu mà không hề khó chịu.
Trong một số trường hợp, người bệnh cần tiến hành điện não đồ trong suốt 24 giờ. Các điện não đồ này sử dụng video để ghi lại hoạt động co giật. Điện não đồ có thể cho thấy những bất thường ngay cả khi cơn động kinh không xảy ra trong quá trình kiểm tra. Tuy nhiên, thăm dò này không phải lúc nào cũng cho thấy những bất thường liên quan đến cơn động kinh.
Sau khi đo điện não đồ
Sau khi kiểm tra xong, kỹ thuật viên sẽ lấy các điện cực ra khỏi da đầu người bệnh.
Người bệnh sau đó có thể sinh hoạt như thường. Tuy nhiên, nếu họ dùng thuốc an thần, thuốc sẽ có tác dụng trong một thời gian ngắn sau đó vì thế nên có người đi cùng để đưa người bệnh về nhà an toàn sau khi kiểm tra. Đồng thời, người bệnh sẽ cần nghỉ ngơi và tránh lái xe cho đến khi thuốc hết tác dụng.
Phân tích kết quả
Bản ghi điện não đồ dưới dạng các sóng, dựa vào tính chất, tần số sóng mà bác sĩ sẽ đánh giá xem liệu có bất thường trong hoạt động của não bộ hay không. Nguồn ảnh: https://www.mdpi.com/Chuyên gia thần kinh học sẽ đánh bản ghi điện não đồ và sau đó gửi kết quả cho bác sĩ khám bệnh. Bác sĩ có thể lên lịch hẹn để tư vấn, thông báo kết quả xét nghiệm.
Kết quả bình thường
Hoạt động điện trong não xuất hiện trong điện não đồ dưới dạng sóng. Các mức độ ý thức khác nhau, như ngủ và thức tỉnh, có một phạm vi tần số cụ thể của sóng trên giây được coi là bình thường. Ví dụ: các dạng sóng di chuyển nhanh hơn khi thức, hơn là khi đang ngủ. Điện não đồ sẽ hiển thị tần số của sóng hoặc hình dạng có bình thường hay không.
Kết quả bất thường
Kết quả điện não đồ bất thường có thể do:
- Chứng động kinh hoặc một chứng rối loạn co giật khác
- Chảy máu hoặc xuất huyết bất thường
- Rối loạn giấc ngủ
- Viêm não (phù não)
- Khối u
- Mô chết do thiếu máu nuôi dưỡng
- Đau nửa đầu
- Sử dụng quá nhiều rượu hoặc ma túy
- Chấn thương đầu.
Một điều rất quan trọng là nên nghe tư vấn của bác sĩ về kết quả điện não đồ. Trước khi đó, bạn hãy viết ra bất kỳ câu hỏi nào mà bạn còn thắc mắc.
Tổng kết
Điện não đồ là một xét nghiệm đo hoạt động của não bộ dưới dạng sóng và giúp phát hiện ra hoạt động bất thường. Kết quả của điện não đồ có thể được sử dụng để loại trừ hoặc xác định các tình trạng như bệnh động kinh, khối u não hoặc đột quỵ.
Điện não đồ nói chung là an toàn và không gây đau đớn, nhưng có một nguy cơ nhỏ là người bệnh có thể xảy ra cơn co giật trong quá trình kiểm tra nếu họ bị động kinh và sử dụng đèn nhấp nháy trong quá trình kiểm tra. Hãy báo cho bác sĩ nếu trước đây bạn đã từng bị co giật do đèn nhấp nháy trước khi tiến hành làm điện não đồ.
