Kháng thể và kháng nguyên là gì?
Kháng nguyên là một phân tử có khả năng kích thích phản ứng miễn dịch. Chúng có thể là protein, polysaccharide, lipid hoặc axit nucleic. Mỗi kháng nguyên có cấu tạo bề mặt riêng mà hệ miễn dịch có thể nhận diện.
SARS-CoV-2, vi rút gây COVID-19, chứa một số kháng nguyên đã tồn tại như phosphoprotein nucleocapsid và gai glycoprotein (những phần lồi xuất hiện trên bề mặt).
Vi rút SARS-CoV-2. Nguồn: vinmec.comKháng thể là một protein hình chữ Y được tạo ra bới các tế bào B của hệ miễn dịch để phản ứng với các kháng nguyên. Mỗi đầu của chữ y chứa các vị trí liên kết với kháng nguyên (paratopes) có khả năng liên kết với một phần cụ thể của bề mặt kháng nguyên (epitope). Sự liên kết này giúp loại bỏ các kháng nguyên khỏi cơ thể bằng cách trung hòa trực tiếp hoặc bằng cách “đánh dấu” chúng rồi các nhánh khác của hệ miễn dịch sẽ loại bỏ những kháng nguyên này.
Khi bị nhiễm SARS-CoV-2, cơ thể sẽ sản sinh ra các kháng thể đặc hiệu có thể liên kết với các gai protein và các kháng nguyên khác để loại bỏ vi rút. Sự liên kết này được áp dụng để phát triển các xét nghiệm chẩn đoán dựa trên kháng thể và kháng nguyên.Xét nghiệm kháng thể là gì?
Xét nghiệm kháng thể. Nguồn: wedmd.comXét nghiệm kháng thể cho biết một người đã tiếp xúc với bệnh truyền nhiễm hay chưa bằng cách phát hiện các kháng thể trong máu hoặc huyết thanh của họ. Xét nghiệm này được thực hiện trong phòng thí nghiệm dựa trên ELISA(xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme), CIA(xét nghiệm miễn dịch phát quang hóa học) hoặc thực hiện tại chỗ bằng que thử nhanh.
Các xét nghiệm kháng thể thường không được sử dụng để chấn đoán tình trạng mắc bệnh tức thì vì phải mất một thời gian cơ thể mới bắt đầu tạo ra kháng thể. Trong giai đoạn trước khi hệ thống miễn dịch bắt đầu thích ứng, phản ứng miễn dịch bẩm sinh không đặc hiệu và phản ứng nhanh sẽ cố gắng chống lại bệnh lây nhiễm.
Trong trường hợp nhiễm SARS-CoV-2, đỉnh điểm phản ứng của kháng thể IgM rơi vào khoảng 2 tuần sau khi nhiễm bệnh và kháng thể IgG đạt đỉnh điểm sau 3 tuần.
Kết quả xét nghiệm kháng thể cho biết điều gì?
Xét nghiệm kháng thể giúp bác sĩ theo dõi sự lây lan của dịch bệnh và đưa ra đánh giá chính xác hơn về tình hình của đại dịch COVID-19. Các nhân viên y tế có thể ước tính có bao nhiêu người đã nhiễm SARS-CoV-2 và đánh giá khả năng miễn dịch cộng đồng.
Xét nghiệm phân biệt giữa Igm và IgG có thể cho biết giai đoạn mắc bệnh và cho biết người đó bị nhiễm SARS-CoV-2 cách đây bao lâu.
Các xét nghiệm này cũng giúp xác định những bệnh nhân cần được ưu tiên tiêm chủng và những người có thể hiến huyết tương để hỗ trợ điều trị cho các bệnh nhân khác.
Những hạn chế của các xét nghiệm kháng thể
Đôi lúc có thể cho ra kết quả sai. Nguồn: ryanllp.com
Giống nhiều phương pháp xét nghiệm khác, xét nghiệm kháng thể không phải lúc nào cũng cho ra kết quả chính xác.
Kết quả xét nghiệm âm tính có thể xảy ra nếu thực hiện xét nghiệm quá sớm trước khi cơ thể kịp sản xuất kháng thể sau khi bị nhiễm bệnh. Kết quả xét nghiệm dương tính cũng có thể xảy ra do phản ứng chéo với các kháng thể có sẵn trong cơ thể do từng nhiễm các chủng vi rút corona khác trước đó.
Do đó các nhân viên y tế cần thận trọng trong việc đánh giá kết quả xét nghiệm. Trong tình trạng COVID-19 hiện nay, các bác sĩ vẫn chưa biết liệu kháng thể mà một người tự sản sinh có bảo vệ họ chống lại sự tái nhiễm SARS-CoV-2 hay không và nếu có thì chúng sẽ có tác dụng trong bao lâu. Các kháng thể đó chính là “thẻ miễn nhiễm” cho thấy một người có khả năng miễn dịch hoàn toàn và có thể quay trở lại làm việc. Tuy nhiên Who không khuyến khích hành động này.
Dữ liệu từ một nghiên cứu gần đây cho thấy mức độ kháng thể bắt đầu giảm dần sau hai tháng. Điều này có nghĩa là khoảng thời gian mà xét nghiệm kháng thể có thể xác định những người nhiễm bệnh tương đối ngắn và do đó kết quả xét nghiệm kháng thể cần được đánh giá một cách cẩn thận.
Xét nghiệm kháng nguyên là gì và kết quả cho biết điều gì?
Xét nghiệm kháng nguyên. Nguồn: euronews.comXét nghiệm kháng nguyên cho biết một người có bị nhiễm mầm bệnh như vi rút SARS-CoV-2 hay không. Khi bệnh nhân khỏi bệnh, các kháng nguyên sẽ biến mất.
Xét nghiệm dựa trên axit nucleic như PCR có khả năng phát hiện các vật chất di truyền còn xét nghiệm kháng nguyên phát hiện protein hoặc glycan như các gai protein đột biến xuất hiện trên bề mặt của vi rút SARS-CoV-2.
Xét nghiệm kháng nguyên mất nhiều thời gian hơn xét nghiệm phân tử và kháng thể do quá trình xác định và sản xuất kháng thể rất phức tạp và tốn nhiều thời gian. Độ chính xác cũng là một vấn đề cần lưu tâm. Các xét nghiệm kháng nguyên thường có độ nhạy thấp hơn nhiều so với PCR.
Tuy nhiên xét nghiệm kháng nguyên tương đối rẻ, dễ sử dụng tại chỗ và cho ra kết quả nhanh chóng. Điều này khiến phương pháp này trở nên thích hợp đối với các buổi xét nghiệm cộng đồng ở các vùng sâu vùng xa.
Xem thêm:
- Kháng nguyên và kháng thể: Tìm hiểu về sự khác biệt
- Xét nghiệm kháng thể, kháng nguyên và xét nghiệm PCR: Phương pháp nào chính xác và phù hợp nhất?
